Huyết khối tĩnh mạch cửa

Nguyên nhân thường gặp khác nhau theo nhóm tuổi (xem bảng Các nguyên nhân thông thường gây huyết khối tĩnh mạch cửa).

Huyết khối tĩnh mạch cửa cấp tính thường không có triệu chứng trừ khi liên quan đến một bệnh lý khác, ví dụ như viêm tụy (nguyên nhân), hoặc biến chứng khác, chẳng hạn như huyết khối tĩnh mạch mạc treo ruột. Thông thường nhất, các đặc điểm lâm sàng—lách to (đặc biệt ở trẻ em) và xuất huyết giãn vỡ tĩnh mạch— tiến triển trong một thời gian thứ phát sau tăng áp lực tĩnh mạch cửa. Cổ trướng thường không phổ biến (10%) trong tăng áp lực tĩnh mạch cửa sau xoang gan. Cổ trướng có thể biểu hiện khi có xơ gan hoặc nồng độ albumin huyết thanh (và cũng là áp lực keo) giảm sau khi điều trị tình trạng chảy máu nặng đường tiêu hoá bằng lượng dịch lớn.

• Đánh giá lâm sàng và xét nghiệm gan

• Siêu âm Doppler

Huyết khối tĩnh mạch cửa được nghi ngờ ở bệnh nhân với những biểu hiện sau:

• Biểu hiện của tăng áp lực tĩnh mạch cửa mà không có xơ gan

• Các bất thường nhẹ ở chức năng gan hoặc các enzyme cùng với các yếu tố nguy cơ như nhiễm trùng rốn sơ sinh, viêm ruột thừa trẻ em, hoặc rối loạn tăng đông máu

Siêu âm Doppler thường dùng để chẩn đoán, cho thấy dòng chảy trong tĩnh mạch giảm hoặc mất và đôi khi là hình ảnh huyết khối. Các trường hợp khó chẩn đoán có thể đề xuất chụp MRI hoặc CT tương phản. Chụp động mạch có thể đề xuất để hỗ trợ cho phẫu thuật tạo shunt.

• Đối với một số trường hợp cấp tính, cần ly giải huyết khối

• Dùng thuốc chống đông kéo dài

• Quản lý tình trạng tăng áp lực tĩnh mạch cửa và các biến chứng của nó

Trong trường hợp cấp tính, ly giải huyết khối đôi khi thành công, tốt nhất khi mới xuất hiện tình trạng tắc mạch, đặc biệt là khi có tình trạng tăng đông máu. Dùng thuốc chống đông máu không làm ly giải huyết khối nhưng có nhiều giá trị trong ngăn ngừa lâu dài tình trạng thái tăng đông máu mặc dù có nguy cơ gây xuất huyết do giãn vỡ tĩnh mạch. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cần điều trị trực tiếp nguyên nhân (ví dụ viêm rốn, viêm ruột thừa). Nếu không, cần tập trung điều trị tình trạng tăng áp lực tĩnh mạch cửa và các biến chứng của nó; điều trị có thể bao gồm tiêm tĩnh mạch octreotide (một chất đồng đẳng tổng hợp có tác dụng tương tự somatostatin) và thắt mạch nội soi để kiểm soát xuất huyết do giãn vỡ tĩnh mạch và các thuốc chẹn beta giao cảm không chọn lọc để ngăn ngừa tái phát. Những liệu pháp này đã làm giảm việc phải phẫu thuật tạo shunt (ví dụ shunt tĩnh mạch mạc treo tràng trên - tĩnh mạch chủ dưới, tĩnh mạch lách -tĩnh mạch thận) có thể bị tắc nghẽn và có tỷ lệ tử vong do phẫu thuật từ 5 đến 50%. Các shunt tĩnh mạch cửa chủ trong gan (TIPS) có một vai trò hạn chế trong việc điều trị huyết khối tĩnh mạch cửa (xem [1]).