Thuốc điều trị loạn nhịp tim

Thuốc chống loạn nhịp nhóm I

• Thuốc chẹn kênh natri (thuốc ổn định màng tế bào) có tác dụng chặn các kênh Natri nhanh, làm chậm dẫn truyền các mô có kênh Natri nhanh (mô cơ nhĩ, mô cơ thất và hệ His-Purkinje).

Trên điện tâm đồ (ECG), ta sẽ thấy thời gian sóng P dài ra, QRS rộng hơn, kéo dài khoảng PR, hoặc phối hợp các dấu hiệu này.

Thuốc Nhóm I được chia thành các phân nhóm dựa trên động học tác động trên kênh Natri:

• Nhóm Ib có động học nhanh.

• Nhóm Ic có động học chậm.

• Nhóm Ia có tác động trung gian.

Tác động ức chế kênh Natri để làm chậm tần số tim chỉ biểu hiện ra khi tần số tim đạt đến một ngưỡng nào đó mà ở ngưỡng đó thuốc có tác dụng điện sinh lý học rõ nhất. Do thuốc nhóm Ib có động học nhanh nên nó sẽ chỉ biểu hiện tác động điện sinh lý học của nó ở tần số tim nhanh. Vì vậy, ghi điện tâm đồ khi nhịp bình thường và tần số tim trong giới hạn bình thường sẽ không thấy được dấu hiệu làm chậm dẫn truyền của các kênh Natri nhanh của thuốc. Thuốc nhóm Ib ít có tác dụng chống loạn nhịp trên mô nhĩ.

Nhóm Ic có động học chậm. Do vậy, chúng biểu hiện tác dụng điện sinh lý học ở tất cả các tần số tim. Vì vậy, điện tâm đồ ghi ở thời điểm nhịp bệnh nhân bình thường và tần số tim bình thường sẽ có các dấu hiệu của tác dụng làm chậm dẫn truyền qua các kênh Natri nhanh. Các thuốc nhóm Ic có nhiều tác dụng chống loạn nhịp.

Do thuốc nhóm Ia có động học trung bình, tác dụng làm chậm kênh Natri nhanh có thể biểu hiện hoặc không biểu hiện trên ECG ghi ở thời điểm bệnh nhân có nhịp bình thường và tần số tim bình thường. Nhóm Ia cũng có tác dụng ngăn chặn tái cực các kênh Kali, do đó làm kéo dài thời kỳ trơ của các mô có kênh Kali nhanh. Trên điện tâm đồ, tác dụng này được biểu hiện bằng khoảng QT kéo dài, ngay cả khi tần số tim bình thường. Các thuốc nhóm Ib và Ic không có tác động trực tiếp lên kênh Kali.

Các chỉ định chính của tất cả các loại thuốc nhóm I là loạn nhịp nhanh thất (nhịp nhanh thất và rung thất) và đối với các loại thuốc nhóm Ia và Ic, loạn nhịp nhanh trên thất (rung nhĩ, cuồng động nhĩ, nhịp nhanh trên thất).

Tác dụng phụ của thuốc nhóm I bao gồm loạn nhịp tim, đôi khi nặng nề hơn các rối loạn nhịp mà thuốc đang điều trị. Đây là tác dụng phụ đáng lo ngại nhất. Tất cả các loại thuốc nhóm I có thể làm nặng thêm nhịp nhanh trên thất. Các thuốc nhóm I cũng có thể làm giảm sức bóp cơ tim. Bởi vì những tác dụng bất lợi này có nhiều khả năng xảy ra trên những bệnh nhân bị rối loạn cấu trúc tim, các loại thuốc nhóm I thường chỉ được sử dụng trên những bệnh nhân không bị rối loạn cấu trúc tim hoặc trên những bệnh nhân bị rối loạn cấu trúc tim nhưng không có phương pháp điều trị thay thế nào khác. Ngoài ra, còn một số tác dụng phụ khác riêng cho từng phân nhóm hoặc đặc trưng của từng thuốc cụ thể.

Thuốc chống loạn nhịp nhóm II là

• Thuốc chẹn beta

Thuốc chẹn beta ảnh hưởng chủ yếu đến các mô kênh chậm (nút xoang nhĩ và nút nhĩ thất), nơi chúng làm giảm tốc độ tự động, vận tốc dẫn truyền chậm và kéo dài độ khúc xạ. Nhờ cơ chế tác động này, khoảng PR sẽ dài ra, và nếu có rối loạn nhịp nhĩ rất nhanh thì nút nhĩ thất sẽ giảm tần số xung động truyền xuống thất.

Thuốc nhóm II được sử dụng chủ yếu để điều trị nhịp nhanh trên thất, bao gồm nhịp nhanh xoang và làm chậm nhịp đáp ứng của tâm thất đối với rung nhĩ hoặc cuồng động nhĩ. Nhóm thuốc này cũng được sử dụng để điều trị nhịp nhanh thất, tăng ngưỡng khởi phát của rung thất và giảm sự kích thích thụ thể giao cảm beta nhờ đó giảm nguy cơ xuất hiện rối loạn nhịp thất.

Chẹn beta thường được dung nạp tốt. Một số tác dụng phụ là mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ và rối loạn tiêu hóa. Nhóm thuốc này chống chỉ định ở bệnh nhân hen phế quản.

Thuốc nhóm III là

• Thuốc ổn định màng, chủ yếu là thuốc chẹn kênh kali

Thuốc nhóm III kéo dài thời gian điện thế hoạt động và kéo dài thời kỳ trơ của các kênh ion chậm và nhanh. Vì vậy, nó làm giảm khả năng phát xung động ở tần số cao nhưng không có ảnh hưởng nhiều đến các mô dẫn truyền xung động. Do thời gian điện thế hoạt động bị kéo dài, tính tự động của mô cơ tim sẽ giảm. Dấu hiệu chủ yếu trên ECG là kéo dài khoảng QT.

Những loại thuốc này được sử dụng để điều trị loạn nhịp nhanh trên thất và loạn nhịp nhanh thất. Thuốc nhóm III có nguy cơ gây tiền loạn nhịp thất, đặc biệt là nhịp nhanh thất xoắn đỉnh và không được sử dụng ở những bệnh nhân bị nhịp nhanh thất xoắn đỉnh.

Thuốc nhóm IV là

• Thuốc nhóm IV là các thuốc chẹn kênh canxi loại nondihydropyridine.

Các thuốc nhóm này ức chế các pha điện thế hoạt động phụ thuộc canxi ở các kênh canxi chậm và do đó làm giảm tính tự động, giảm tốc độ dẫn truyền và kéo dài thời kỳ trơ. Kết quả là tần số tim chậm lại, khoảng PR kéo dài và làm giảm dẫn truyền qua nút nhĩ thất để giảm đáp ứng thất ở những bệnh nhân rối loạn nhịp nhĩ nhanh. Những loại thuốc này được sử dụng chủ yếu để điều trị nhịp tim nhanh trên thất. Thuốc cũng có thể được sử dụng để làm chậm tốc độ đáp ứng của tâm thất đối với rung nhĩ hoặc cuồng động nhĩ. Verapamil có thể có tác dụng cắt cơn nhịp nhanh thất do vòng vào lại trong các phân nhánh của bó His (đây là một dạng nhịp nhanh thất khởi phát ở vùng vách bên trái hay còn gọi là nhịp nhanh thất Belhassen).