Tổng quan về viêm gan vi rút cấp tính

Viêm gan cấp tính trước hết phải được phân biệt với các rối loạn khác gây ra những triệu chứng tương tự. Trong giai đoạn tiền triệu, viêm gan có biểu hiện giống các bệnh do vi rút không đặc hiệu khác nhau và khó chẩn đoán. Những bệnh nhân không vàng da nghi ngờ bị viêm gan dựa trên các yếu tố nguy cơ được kiểm tra trước hết bằng các xét nghiệm gan, bao gồm aminotransferase, bilirubin và phosphataza kiềm. Viêm gan cấp tính thường biểu hiện ở giai đoạn vàng da và do đó cần phải phân biệt với các rối loạn khác gây vàng da (xem hình Cách tiếp cận chẩn đoán đơn giản đối với bệnh viêm gan vi rút cấp tính có thể xảy ra).

Viêm gan cấp tính thường có thể được phân biệt với các nguyên nhân khác gây bệnh vàng da bằng

• mức tăng đáng kể AST và ALT: Thường là ≥ 400 IU/L (6,68 microkat/L)

Trường hợp điển hình, ALT tăng cao hơn AST, nhưng mức tuyệt đối tương quan kém với độ nặng lâm sàng. Các giá trị này tăng sớm trong giai đoạn tiền triệu, đạt đỉnh trước thời điểm bệnh vàng da nặng nhất, và giảm dần trong giai đoạn phục hồi. Bilirubin niệu thường xảy ra trước bệnh vàng da. Tăng bilirubin máu trong trường hợp viêm gan cấp tính thay đổi theo độ nặng, và phân đoạn không có giá trị lâm sàng. Phosphataza kiềm thường chỉ tăng vừa phải; tăng đáng kể thường cho thấy có ứ mật ngoài gan và cần tiến hành các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh (ví dụ: siêu âm).

Sinh thiết gan thường không cần thiết trừ khi chẩn đoán không chắc chắn.

Nếu kết quả xét nghiệm gợi ý về viêm gan cấp tính, đặc biệt khi ALT và AST > 1000 IU/L (16,7 microkat/L), đo PT/INR để đánh giá chức năng gan.

Các biểu hiện của bệnh não cửa chủ phối hợp với chảy máu tạng, hoặc INR kéo dài gợi ý suy gan cấp tính, đây là dấu hiệu của viêm gan tối cấp.

Nếu nghi ngờ viêm gan cấp tính, nỗ lực tiếp theo là nhận diện nguyên nhân. Tiền sử phơi nhiễm có thể cung cấp duy nhất đầu mối là viêm gan do thuốc hoặc do nhiễm độc. Tiền sử cũng cần gợi ra các yếu tố nguy cơ gây viêm gan vi rút.

Nếu có tiền triệu là đau họng và bệnh hạch lan tỏa cần nghĩ đến tăng bạch cầu đơn nhân lây nhiễm chứ không phải viêm gan vi rút.

Phương pháp chẩn đoán đơn giản hóa đối với bệnh viêm gan vi rút cấp tính có thể xảy ra

* Bổ sung xét nghiệm trong phòng thí nghiệm với viêm gan A (xem bảng Huyết thanh học viêm gan A), viêm gan B (xem bảng Huyết thanh học viêm gan B), và viêm gan C (xem bảng Huyết thanh học viêm gan C). ALT = alanine aminotransferase; anti-HCV = kháng thể kháng vi rút viêm gan C; AST = aspartate aminotransferase; HBsAg = kháng nguyên bề mặt viêm gan B; IgM anti-HAV = kháng thể IgM kháng vi rút viêm gan A.

Ở những bệnh nhân có kết quả gợi ý bị viêm gan vi rút cấp tính, các xét nghiệm sau đây cần được thực hiện để sàng lọc vi rút viêm gan A, B và C:

• Kháng thể IgM kháng HAV (IgM anti-HAV)

• Kháng nguyên bề mặt viêm gan B (HBsAg)

• Kháng thể IgM kháng vi rút viêm gan B (IgM anti-HBc)

• Kháng thể kháng HCV (anti-HCV)

• Phản ứng chuỗi nhẹ polymerase RNA viêm gan C (HCV-RNA)

Nếu có bất kỳ xét nghiệm nào dương tính thì cần làm thêm xét nghiệm huyết thanh học để phân biệt viêm gan cấp tính với viêm gan cũ hoặc viêm gan mạn tính (xem bảng Huyết thanh học Viêm gan A, Huyết thanh học viêm gan B, và Huyết thanh học viêm gan C).

Nếu xét nghiệm huyết thanh khẳng định nhiễm HBV nặng, cần đo anti-HDV.

Nếu bệnh nhân gần đây đến một khu vực có bệnh lưu hành hoặc bị suy giảm miễn dịch, cần đo kháng thể IgM kháng HEV (IgM anti-HEV) nếu có sẵn xét nghiệm này.

Sinh thiết thường không cần thiết nhưng, nếu được thực hiện, thường cho thấy mô bệnh học tương tự bất kể là loại vi rút cụ thể nào:

• Sụt giảm tế bào mảng

• Hoại tử tế bào gan ưa axit

• Viêm thâm nhiễm tế bào đơn nhân

• Dấu hiệu tân sinh trên mô học

• Bảo tồn khung reticulin

Nhiễm HBV đôi khi có thể được chẩn đoán dựa trên sự xuất hiện của tế bào gan dạng kính mờ (gây ra do chất tế bào chứa HBsAg) và sử dụng các phương pháp nhuộm miễn dịch đặc biệt để phát hiện các thành phần của vi rút. Tuy nhiên, những phát hiện này ít gặp trong nhiễm HBV cấp tính mà hay gặp trong nhiễm HBV mạn tính.

1. 1. American Association for the Study of Liver Diseases (AASLD) and Infection Diseases Society of America (IDSA): HCV Guidance: Recommendations for Testing, Managing, and Treating Hepatitis C. Management of Acute HCV Infection. Truy cập ngày 7 tháng 5 năm 2024.

Vệ sinh cá nhân tốt giúp ngăn ngừa sự lây truyền, đặc biệt là lây truyền qua đường phân-miệng như xảy ra với HAV và HEV.

Máu và các dịch cơ thể khác (ví dụ: nước bọt, tinh dịch) của bệnh nhân nhiễm HBV và HCV cấp tính và phân của bệnh nhân nhiễm HAV được coi là có khả năng lây nhiễm. Khuyến nghị sử dụng biện pháp bảo vệ rào cản, nhưng cách ly bệnh nhân không có nhiều ý nghĩa trong ngăn ngừa lây lan HAV và không có giá trị trong trường hợp nhiễm HBV hoặc HCV.

Nhiễm trùng sau truyền máu được giảm thiểu bằng cách tránh truyền máu không cần thiết và sàng lọc tất cả người hiến máu để phát hiện viêm gan B và viêm gan C. Việc sàng lọc đã làm giảm tỷ lệ mắc viêm gan B và viêm gan C sau truyền máu, hiện nay cực kỳ hiếm gặp ở Hoa Kỳ.

Miễn dịch dự phòng có thể bao gồm miễn dịch chủ động bằng vắc-xin và miễn dịch thụ động.

Vắc xin phòng ngừa viêm gan A và viêm gan B hiện có tại Hoa Kỳ.

Việc tiêm vắc xin phòng viêm gan A và viêm gan B thường quy được khuyến nghị tại Hoa Kỳ cho tất cả trẻ em và người lớn có nguy cơ cao (xem Lịch tiêm chủng cho người lớn).

Vắc xin phòng viêm gan E không có ở Hoa Kỳ nhưng lại có ở Trung Quốc.

Globulin miễn dịch tiêu chuẩn giúp phòng ngừa hoặc làm giảm độ nặng của nhiễm HAV và nên được sử dụng cho các thành viên không có miễn dịch trong gia đình và những người tiếp xúc gần với bệnh nhân. Globulin miễn dịch cho viêm gan B (HBIG) có thể không ngăn ngừa lây nhiễm nhưng giúp ngăn ngừa hoặc làm giảm bệnh lâm sàng.

Chưa có sản phẩm miễn dịch dự phòng cho HCV hay HDV. Tuy nhiên, dự phòng nhiễm HBV giúp ngăn ngừa nhiễm HDV. Xu hướng HCV tự thay đổi bộ gen của mình làm việc phát triển vắc-xin gặp khó khăn.