(Xem thêm Tổng quan về bệnh lý hệ thần kinh ngoại biên Tổng quan về bệnh lý hệ thần kinh ngoại vi Hệ thống thần kinh ngoại biên là những phần của hệ thống thần kinh nằm ngoài não và tủy sống. Nó bao gồm các dây thần kinh sọ não và các dây thần kinh tủy sống từ nguyên ủy cho đến tận cùng... đọc thêm .)
Bệnh ở rễ thần kinh (bệnh rễ thần kinh) gây ra bởi chèn ép cấp hoặc mạn tính tại rễ thần kinh trong hoặc gần với cột sống (xem hình Rễ thần kinh cột sống Rễ thần kinh ).
Rễ thần kinh
|
Căn nguyên của bệnh rễ thần kinh
Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh rễ thần kinh là
Biến đổi xương do viêm khớp dạng thấp Viêm khớp dạng thấp (RA) Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn hệ thống mạn tính, chủ yếu gây tổn thương các khớp. Viêm khớp dạng thấp gây tổn thương do các cytokine, chemokine và các metalloprotease. Biểu hiện bệnh... đọc thêm (RA) hoặc thoái hóa khớp Thoái hóa khớp (OA) Thoái hóa khớp là bệnh khớp mạn tính có đặc điểm là nứt vỡ và mất sụn khớp cùng với những thay đổi khác của khớp, bao gồm phì đại xương (hình thành gai xương). Triệu chứng bao gồm đau xuất hiện... đọc thêm , đặc biệt ở vùng cổ và thắt lưng, cũng có thể gây chèn ép rễ.
Ít gặp hơn, viêm màng não do ung thư gây rối loạn chức năng nhiều rễ. Hiếm khi, các khối u tủy sống (ví dụ: áp xe Áp xe ngoài màng cứng Áp xe màng cứng cột sống là sự tích tụ mủ trong khoang ngoài màng cứng, có thể gây chèn ép cơ học lên tủy sống. Chẩn đoán bằng MRI hoặc, nếu không sẵn có, chụp cắt lớp CT. Điều trị bao gồm kháng... đọc thêm và khối u ngoài màng cứng Khối u cột sống Các khối u cột sống có thể phát triển bên trong nhu mô tủy sống, phá hủy trực tiếp mô hoặc bên ngoài nhu mô tủy sống, thường chèn ép dây thần kinh hoặc rễ thần kinh. Các triệu chứng bao gồm... đọc thêm , u màng não tủy sống Các u ngoài tủy Các khối u cột sống có thể phát triển bên trong nhu mô tủy sống, phá hủy trực tiếp mô hoặc bên ngoài nhu mô tủy sống, thường chèn ép dây thần kinh hoặc rễ thần kinh. Các triệu chứng bao gồm... đọc thêm , u xơ thần kinh U xơ thần kinh U sợi thần kinh đề cập đến một số rối loạn liên quan có biểu hiện chồng chéo nhau nhưng hiện nay được hiểu là có các nguyên nhân di truyền khác biệt. Nó gây ra các loại u lành tính hoặc ác tính... đọc thêm ) có thể biểu hiện với các triệu chứng rễ thay vì triệu chứng thông thường của bệnh lý tủy sống Triệu chứng và Dấu hiệu Bệnh lý tủy sống có thể gây ra khuyết tật thần kinh nặng và vĩnh viễn. Đối với một số bệnh nhân, các khuyết tật như vậy có thể tránh được hoặc giảm thiểu nếu đánh giá và điều trị sớm. Tủy sống... đọc thêm .
Đái tháo đường Đái tháo đường (DM) Đái tháo đường là suy giảm bài tiết insulin và nồng độ kháng insulin ngoại vi thay đổi dẫn đến tăng đường huyết. Triệu chứng sớm liên quan tới tăng glucose máu và bao gồm uống nhiều, khát nhiều... đọc thêm có thể gây ra đau thành ngực hoặc chi do gây thiếu máu ở rễ thần kinh.
Các bệnh truyền nhiễm, như những bệnh do mycobacteria (ví dụ như lao Bệnh lao (TB) Bệnh lao (TB) là bệnh nhiễm trùng do mycobacterial tiến triển mạn tính, thường có thời gian tiềm tàng sau khi có nhiễm bệnh ban đầu. Lao thường ảnh hưởng nhiều nhất đến phổi. Triệu chứng bao... đọc thêm [TB]), nấm (như bệnh do histoplasma Bệnh histoplasmosis Bệnh nấm Histoplasma là một nhiễm trùng phổi và đường máu do Histoplasma capsulatum; bệnh thường mạn tính và không có triệu chứng tiên phát. Các triệu chứng bao gồm viêm phổi hoặc bệnh... đọc thêm ), hoặc xoắn khuẩn (như bệnh Lyme Bệnh Lyme Bệnh Lyme là một bệnh lây truyền qua đường lây truyền do loài Borrelia xoắn khuẩn. Triệu chứng ban đầu bao gồm ban đỏ da đỏ, có thể xảy ra sau vài tuần lễ sau đó do các bất thường về... đọc thêm , giang mai Bệnh giang mai Bệnh giang mai do xoắn khuẩn Treponema pallidum gây ra và được đặc trưng bởi 3 giai đoạn có triệu chứng liên tiếp được phân tách bằng các giai đoạn nhiễm trùng tiềm ẩn không có triệu... đọc thêm ) đôi khi ảnh hưởng đến rễ thần kinh. Nhiễm herpes zoster Herpes zoster Herpes zoster là nhiễm trùng mà hậu quả do vi rút varicella-zoster tái hoạt từ trạng thái tiềm ẩn của nó trong một hạch sau hậu môn gốc. Các triệu chứng thường bắt đầu với đau dọc theo da bị... đọc thêm thường gây ra đau kiểu rễ với biểu hiện mất cảm giác da và ban đặc trưng, nhưng nó có thể gây bệnh rễ thần kinh vận động với tình trạng yếu theo khoanh đoạn và mất phản xạ. Viêm đa rễ thần kinh do Cytomegalovirus gây ra là một biến chứng của AIDS.
Các triệu chứng và dấu hiệu của bệnh rễ thần kinh
Bệnh rễ thần kinh có xu hương gây ra hội chứng đau kiểu rễ và sự thiếu hụt thần kinh theo tiết đoạn dựa trên vùng tủy chi phối rễ bị ảnh hưởng (Xem bảng Các triệu chứng của bệnh lý rễ thần kinh thông thường Các triệu chứng của các bệnh rễ thần kinh thông thường phân theo khoanh tủy ). Liệt và teo các cơ chi phối bởi các rễ vận động bị ảnh hưởng; cũng có thể là liệt mềm đi kèm rung giật cơ. Giảm cảm giác vùng da chi phối bởi các rễ bị tổn thương. Giảm hoặc mất phản xạ gân sâu tương ứng. Những cơn đau đột ngột như điện giật có thể lan dọc theo sự phân bố của rễ bị ảnh hưởng.
Đau tăng lên khi có các vận động gây áp lực lên rễ thần kinh qua khoang dưới nhện (ví dụ, di chuyển cột sống, ho, hắt hơi, nghiệm pháp Valsalva).
Các tổn thương của rễ đuôi ngựa có ảnh hưởng đến nhiều rễ thắt lưng và rễ cùng ( hội chứng đuôi ngựa Hội chứng đuôi ngựa Hội chứng đuôi ngựa xảy ra khi rễ thần kinh ở đầu đuôi bị chèn ép hoặc bị tổn thương, làm gián đoạn đường vận động và cảm giác đến các chi dưới và bàng quang. (Xem thêm Tổng quan về Rối Loạn... đọc thêm ), gây ra các triệu chứng rễ ở cả hai chân và có thể ảnh hưởng đến cơ vòng và chức năng tình dục.
Các dấu hiệu chỉ ra chèn ép tủy sống Chèn ép tủy Các tổn thương khác nhau có thể chèn ép tủy sống, gây ra sự suy giảm cảm giác, vận động, phản xạ và cơ tròn kiểu phân đoạn tủy. Chẩn đoán bằng MRI. Điều trị hướng vào giải chèn ép. (Xem thêm... đọc thêm bao gồm:
Mức cảm giác (thay đổi đột ngột về cảm giác dưới đường ngang qua cột sống)
liệt mềm hoặc liệt tứ chi
Phản xạ bất thường dưới vị trí chèn ép
Khởi phát sớm với giảm phản xạ, sau đó tăng phản xạ
Rối loạn cơ tròn
Chẩn đoán bệnh rễ thần kinh
Chẩn đoán hình ảnh thần kinh
Đôi khi làm các xét nghiệm điện học
Đối với các triệu chứng của rễ thần kinh, cần chụp MRI hoặc CT của vùng bị ảnh hưởng. X-quang cột sống khi MRI có chống chỉ định (ví dụ, cấy máy tạo nhịp hoặc sự hiện diện của kim loại khác) và khi CT không chẩn đoán được. Vị trí chụp phụ thuộc vào các triệu chứng và dấu hiệu lâm sàng; nếu mức độ không rõ ràng, cần phải làm các thăm dò chẩn đoán điện học để xác định rễ thần kinh bị ảnh hưởng, tuy nhiên chúng không thể xác định nguyên nhân.
Nếu chẩn đoán hình ảnh không phát hiện ra bất thường giải phẫu, thì xét nghiệm dịch não tủy để khảo sát các căn nguyên truyền nhiễm hoặc viêm, và xét nghiệm đường huyết lúc đói để chẩn đoán đái tháo đường Chẩn đoán Đái tháo đường là suy giảm bài tiết insulin và nồng độ kháng insulin ngoại vi thay đổi dẫn đến tăng đường huyết. Triệu chứng sớm liên quan tới tăng glucose máu và bao gồm uống nhiều, khát nhiều... đọc thêm .
Điều trị bệnh rễ thần kinh
Điều trị nguyên nhân và đau
Phẫu thuật là phương án được lựa chọn cuối cùng
Các nguyên nhân cụ thể của rối loạn rễ thần kinh được điều trị.
Đau cấp tính cần thuốc giảm đau phù hợp (ví dụ: acetaminophen, NSAID, đôi khi opioid). NSAID chỉ định cho các bệnh lý liên quan đến viêm. Thuốc giãn cơ, thuốc an thần, và các phương pháp điều trị tại chỗ ít khi mang lại thêm lợi ích. Nếu các triệu chứng không giảm với thuốc giảm đau không opioid, dùng corticosteroid đường toàn thân hoặc tiêm ngoài màng cứng; tuy nhiên, giảm đau có xu hướng khiêm tốn và tạm thời. Có thể dùng Methylprednisolone, giảm dần trong 6 ngày, bắt đầu với 24 mg đường uống mỗi ngày và giảm 4 mg mỗi ngày.
Quản lý đau mạn tính Điều trị Đau mạn tính là đau kéo dài hoặc tái phát > 3 tháng, kéo dài > 1 tháng sau khi đã giải quyết tình trạng tổn thương mô cấp tính, hoặc kèm theo các thương tổn không lành. Nguyên nhân bao... đọc thêm có thể gặp nhiều khó khăn; acetaminophen và NSAID thường chỉ có hiệu quả một phần và việc sử dụng NSAID lâu dài có nhiều rủi ro. Opioid có nguy cơ gây nghiện. Thuốc chống trầm cảm ba vòng và thuốc chống co giật có thể có hiệu quả, cũng như vật lý trị liệu và tham khảo ý kiến của bác sĩ sức khỏe tâm thần. Đối với một số bệnh nhân, có thể dùng các biện pháp điều trị thay thế (ví dụ, kích thích thần kinh bằng điện qua da Kích thích điện Điều trị đau và viêm nhằm mục đích tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển và cải thiện sự phối hợp của cơ và khớp. Điều trị không dùng thuốc bao gồm các bài tập trị liệu, liệu pháp nhiệt... đọc thêm , phẫu thuật cột sống Nắn khớp xương Trong nắn xương khớp ( vận dụng và dựa trên cơ thể), mối quan hệ giữa cấu trúc của xương sống và chức năng của hệ thần kinh được coi là chìa khóa để duy trì hoặc phục hồi sức khoẻ. Phương pháp... đọc thêm , châm cứu Châm cứu Châm cứu, một liệu pháp trong y học cổ truyền Trung Quốc, là một trong những thành phần được chấp nhận rộng rãi nhất của các liệu pháp tích hợp ở thế giới phương Tây. Các huyệt trên cơ thể được... đọc thêm , thảo dược Tổng quan dinh dưỡng bổ sung Dinh dưỡng bổ sung là phổ biến nhất trong tất cả các liệu pháp tích hợp, bổ sung và thay thế, chủ yếu bởi vì tính sẵn có, tương đối rẻ tiền và có thể mua mà không cần thông qua chuyên gia chăm... đọc thêm ) nếu tất cả các phương pháp điều trị khác không có hiệu quả.
Nếu đau không thể chữa khỏi hoặc nếu tình trạng suy yếu tiến triển hoặc rối loạn chức năng cơ vòng gợi ý chèn ép cột sống, phẫu thuật giải chèn ép có thể là cần thiết.
Những điểm chính
Nghi ngờ bệnh lý rễ thần kinh ở những bệnh nhân có khiếm khuyết kiểu tiết đoạn như bất thường cảm giác trong vùng chi phối da (ví dụ: đau, dị cảm) và/hoặc các bất thường về vận động (ví dụ như yếu, teo, co giật, giảm phản xạ) ở mức rễ thần kinh.
Nghi ngờ chèn ép tủy nếu bệnh nhân có mức độ rối loạn cảm giác, yếu cơ đối xứng, và/hoặc rối loạn cơ tròn.
Chụp MRI hoặc CT nếu các kết quả lâm sàng gợi ý bệnh rễ thần kinh.
Dùng thuốc giảm đau và đôi khi dùng corticosteroid để giảm đau cấp tính và cân nhắc thuốc và các phương pháp điều trị khác, cũng như thuốc giảm đau, đối với chứng đau mãn tính.
Ở những bệnh nhân bị yếu tiến triển và rối loạn chức năng cơ thắt, hãy xem xét phẫu thuật giải chèn ép.