Áp xe ngoài màng cứng

TheoMichael Rubin, MDCM, New York Presbyterian Hospital-Cornell Medical Center
Xem xét bởiMichael C. Levin, MD, College of Medicine, University of Saskatchewan
Đã xem xét/Đã chỉnh sửa Thg 3 2025 | đã sửa đổi Thg 4 2025
v1046913_vi

Áp xe màng cứng cột sống là sự tích tụ mủ trong khoang ngoài màng cứng, có thể gây chèn ép cơ học lên tủy sống. Chẩn đoán bằng MRI hoặc, nếu không sẵn có, chụp cắt lớp CT. Điều trị bao gồm kháng sinh và đôi khi dẫn lưu abscess.

(Xem thêm Tổng quan về Rối Loạn Tủy sống.)

Áp xe ngoài màng cứng cột sống thường xảy ra ở vùng ngực hoặc thắt lưng. Thường có tình trạng nhiễm trùng tiềm ẩn; có thể lây lan theo đường máu (ví dụ: viêm nội tâm mạc, nhọt, áp xe răng) hoặc lây lan tiếp giáp (ví dụ: viêm tủy xương đốt sống, loét do tì đè, áp xe sau phúc mạc). Trong khoảng một phần ba số trường hợp, nguyên nhân không thể xác định được. Trong một loạt trường hợp, sinh vật gây bệnh phổ biến nhất là Staphylococcus aureus (khoảng 60%) tiếp theo là trực khuẩn gram âm và liên cầu khuẩn (1). Đôi khi, nguyên nhân là áp xe do lao ở cột sống ngực (bệnh Pott). Đôi khi nguyên nhân là vãng khuẩn huyết do dụng cụ y tế, thủ thuật nha khoa hoặc sử dụng thuốc tiêm. Trong một số hiếm các trường hợp, áp xe xuất hiện tại dưới màng cứng.

Tài liệu tham khảo

  1. 1. Vakili M, Crum-Cianflone. Spinal epidural abscess: a series of 101 cases. Am J Med. 2017, 130(12):1458-1463.

Các triệu chứng và dấu hiệu của áp xe ngoài màng cứng tủy sống

Các triệu chứng của áp xe ngoài màng cứng khởi phát bằng biểu hiện đau lưng tại chỗ, hoặc đau kiểu rễ và khi sờ nắn, đau tăng khi nằm. Sốt là triệu chứng phổ biến.

Tổn thương tủy sống có thể tiến triển; chèn ép các rễ cột sống thắt lưng có thể gây ra hội chứng đuôi ngựa với tổn thương thần kinh giống hội chứng chóp tủy, (ví dụ liệt hai chi dưới, mất cảm giác khu vực yên ngựa, rối loạn chức năng bàng quang và ruột). Các khiếm khuyết diễn tiến theo từng giờ hoặc từng ngày.

Chẩn đoán áp xe ngoài màng cứng tủy sống

  • Chụp MRI

Do cần điều trị nhanh để phòng ngừa hoặc tối thiểu hóa các thiếu sót thần kinh, các bác sỹ lâm sàng nên cân nhắc chẩn đoán áp xe ngoài màng cứng nếu bệnh nhân đau lưng nhiều do chấn thương, đặc biệt nếu cột sống ấn đau nhiều, hoặc nếu sốt, hoặc tiền sử nhiễm trùng gần đây. Các triệu chứng thần kinh điển hình mang tính đặc hiệu hơn, nhưng xuất hiện muộn hơn, do đó việc trì hoãn chẩn đoán hình ảnh cho đến khi những tổn thương thần kinh này biểu hiện có nhiều khả năng làm cho kết cục tệ hơn.

Ngọc trai & cạm bẫy

  • Cân nhắc chụp MRI ngay để chẩn đoán áp xe ngoài màng cứng cột sống nếu bệnh nhân bị đau lưng không rõ nguyên nhân, ngay cả khi không có các dấu hiệu về thần kinh, đặc biệt nếu có đau cục bộ khi gõ và các yếu tố nguy cơ (ví dụ: tiêm chích ma túy, nhiễm trùng gần đây hoặc vãng khuẩn huyết).

Chẩn đoán áp xe ngoài màng cứng tủy sống bằng MRI. Chụp tủy sau đó là chụp CT có thể được sử dụng nếu không có MRI. Các bác sĩ lâm sàng nên cân nhắc chụp MRI ngay lập tức nếu bệnh nhân bị đau lưng không rõ nguyên nhân, ngay cả khi không có phát hiện về thần kinh, đặc biệt nếu họ có đau cục bộ khi gõ và các yếu tố nguy cơ (ví dụ: tiêm chích ma túy, nhiễm trùng gần đây hoặc vãng khuẩn huyết). Nuôi cấy sử dụng mẫu bệnh phẩm máu và vùng nhiễm trùng.

Sự hiện diện của đĩa đệm bị viêm (viêm đĩa đệm) có thể giúp phân biệt áp xe với khối u di căn. Viêm đĩa đệm thường xảy ra trước khi hình thành áp xe, trong khi khối u di căn không ảnh hưởng đến đĩa đệm; nó phá hủy xương gần đó.

Chống chỉ định chọc dịch não tủy bởi nguy cơ gây thoát vị tủy nếu áp xe (khối) cản trở hoàn toàn dòng chảy dịch não tủy.

Phim chụp X-quang không phải là chỉ định thường quy nhưng có thể phát hiện tình trạng viêm tủy xương ở khoảng một phần ba số bệnh nhân. Tốc độ máu lắng (ESR) và/hoặc protein phản ứng C (CRP) tăng cao, nhưng dấu hiệu này không đặc hiệu.

Điều trị áp xe ngoài màng cứng tủy sống

  • Thuốc kháng sinh

  • Nếu áp xe gây ra các suy giảm chức năng thần kinh, cần ngay lập tức tiến hành dẫn lưu.

Thuốc kháng sinh có hoặc không có chọc hút kim dưới hướng dẫn của CT hoặc huỳnh quang có thể là phương pháp điều trị đủ cho áp xe ngoài màng cứng tủy sống nếu bệnh nhân không có khiếm khuyết thần kinh; tuy nhiên, các áp xe gây tổn thương thần kinh (ví dụ: liệt, rối loạn chức năng ruột hoặc rối loạn chức năng bàng quang) sẽ được phẫu thuật dẫn lưu ngay lập tức. Mủ được nhuộm gram và nuôi cấy.

Ngay sau khi lấy mẫu máu nuôi cấy, cần dùng kháng sinh theo kinh nghiệm để điều trị tụ cầu khuẩn (ví dụ: bằng vancomycin) và vi khuẩn kỵ khí (ví dụ: bằng ceftriaxone). Nếu áp xe phát sinh sau thủ thuật phẫu thuật thần kinh hoặc sau khi dùng dụng cụ đường tiết niệu, cần phải sử dụng ceftazidime, cefepime hoặc meropenem và nên thêm vancomycin cho đến khi có kết quả nuôi cấy và kết quả độ nhạy.

Những điểm chính

  • Áp xe ngoài màng cứng gây ra đau lưng tại chỗ hoặc đau kiểu rễ, đau khi sờ và sốt; Nếu áp xe chèn ép tủy sống, có thể có thiếu sót thần kinh (liệt chân, gây tê yên, rối loạn chức năng bàng quang và ruột).

  • Do cần điều trị nhanh để phòng ngừa hoặc tối thiểu hóa các thiếu sót thần kinh, các bác sỹ lâm sàng nên nghi ngờ áp xe ngoài màng cứng (ví dụ, nếu bệnh nhân đau lưng nhiều không giải thích được chấn thương, đặc biệt nếu cột sống ấn đau nhiều, nếu nghi ngờ, chụp MRI hoặc nếu không có sẵn, chụp tủy kèm theo chụp CT nên được thực hiện ngay.

  • Nếu áp xe gây ra thiếu sót thần kinh, ngay lập tức dẫn lưu áp xe; điều trị tất cả các áp xe bằng kháng sinh bao gồm tụ cầu, vi khuẩn kị khí, và đôi khi vi khuẩn gram âm.

quizzes_lightbulb_red
Test your KnowledgeTake a Quiz!