Giảm phốt phát máu

Hạ phốt phát máu có nhiều nguyên nhân.

Giảm phốt phát máu cấp tính có ý nghĩa lâm sàng xảy ra ở tương đối ít cơ sở lâm sàng, bao gồm:

• Giai đoạn phục hồi của toan ceton đái tháo đường

• Tình trạng rối loạn do sử dụng rượu cấp tính

• Bỏng nặng

• Khi nhận dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch

• Hội chứng nuôi ăn lại sau khi suy dinh dưỡng kéo dài

• Kiềm hô hấp nặng

Tình trạng hạ phốt phát máu cấp tính nặng với nồng độ phốt phát trong huyết thanh < 1 mg/dL (< 0,32 mmol/L) thường do:

• Sự dịch chuyển phốt phát qua tế bào thường chồng lên sự suy giảm phốt phát mạn tính

Hạ phốt phát máu mạn tính thường là kết quả của giảm tái hấp thu phốt phát ở thận. Nguyên nhân bao gồm:

• Tăng nồng độ hormone tuyến cận giáp, như trong cường tuyến cận giáp nguyên phát và thứ phát

• Các rối loạn nội tiết khác, chẳng hạn như hội chứng Cushing và suy giáp

• Thiếu vitamin D

• Rối loạn điện giải, như là hạ magiê máu và hạ kali máu

• Sử dụng lợi tiểu lâu dài

• Nhiễm độc theophylline

Hạ phốt phát máu mạn tính nặng thường là kết quả của sự cân bằng phosphat âm tính kéo dài. Nguyên nhân bao gồm:

• Đói hoặc kém hấp thu mạn tính, thường ở bệnh nhân rối loạn sử dụng rượu, đặc biệt khi kết hợp với nôn mửa hoặc tiêu chảy nhiều

• Đưa vào một số lượng lớn nhôm phốt phát trong thời gian dài, thường là ở dạng thuốc kháng axit

Bệnh nhân bị bệnh thận mạn tính tiến triển (đặc biệt là những người lọc máu), thường dùng chất gắn phốt phát với các bữa ăn để giảm sự hấp thu phốt phát. Việc sử dụng kéo dài các chất gắn này có thể gây ra hạ phốt phát máu, đặc biệt khi kết hợp với việc giảm lượng phốt phát ăn vào.

Mặc dù hạ phốt phát máu thường không triệu chứng, chán ăn, yếu cơ, và loãng xương có thể xảy ra khi thiếu hụt mạn tính trầm trọng. Một số rối loạn thần kinh cơ nghiêm trọng có thể xảy ra, bao gồm bệnh não tiến triển, động kinh, hôn mê và tử vong. Yếu cơ do hạ phốt phát máu nặng có thể kèm theo tiêu cơ vân, đặc biệt là trong tình trạng rối loạn sử dụng rượu cấp tính.

Rối loạn về huyết học do hạ phốt phát máu nặng bao gồm thiếu máu tan máu, giảm giải phóng oxy từ hemoglobin và suy giảm chức năng bạch cầu và chức năng tiểu cầu.

• Nồng độ phosphat huyết thanh

Hạ phốt phát máu được chẩn đoán bằng nồng độ phosphat huyết thanh < 2,5 mg/dL (< 0,81 mmol/L).

Nồng độ phốt phát:

• Hạ phốt phát máu nhẹ: từ 2 đến 2,5 mg/dL (0,65-0,81 mmol/L)

• Hạ phốt phát máu trung bình: từ 1 đến 2 mg/dL (từ 0,32 đến 0,65 mmol/L)

• Hạ phốt phát máu nặng: <1 mg/dL (< 0,32 mmol/L)

Hầu hết các nguyên nhân gây hạ phốt phát máu (ví dụ, toan ceton đái tháo đường, bỏng, tiêu cơ vân) dễ nhận thấy.

Xét nghiệm để chẩn đoán nguyên nhân được thực hiện khi có chỉ định lâm sàng (ví dụ, kết quả xét nghiệm gan gợi ý hoặc dấu hiệu xơ gan ở bệnh nhân nghi ngờ rối loạn sử dụng rượu).

• Điều trị rối loạn cơ bản

• Bổ sung phốt phát đường uống

• Phốt phát đường tĩnh mạch khi phốt phát huyết thanh< 1 mg/dL (< 0,32 mmol/L hoặc triệu chứng nặng

Loại bỏ nguyên nhân của hạ phốt phát máu có thể bao gồm ngừng các thuốc kháng acid gắn phốt phát hoặc thuốc lợi tiểu hoặc điều chỉnh hạ magiê máu.