Hạ magie máu

Thiếu hụt magiê thường là kết quả của ăn vào không đủ với suy giảm chức năng thận hoặc sự không hấp thu ở đường tiêu hóa. Có nhiều nguyên nhân gây thiếu magiê quan trọng về mặt lâm sàngxem bảng Nguyên nhân hạ magiê. Hạ magiê máu thường gặp ở những bệnh nhân nhập viện và thường xảy ra cùng với các rối loạn điện giải khác, bao gồm hạ kali máu và hạ canxi máu. Hạ magiê máu liên quan đến giảm lượng nhập vào ở bệnh nhân suy dinh dưỡnghoặc nghiện rượu kéo dài. Giảm lượng nạp qua đường uống thường đi kèm với tăng bài tiết qua nước tiểu, trầm trọng hơn do sử dụng thuốc lợi tiểu, làm tăng bài tiết magiê qua nước tiểu.

Thuốc có thể gây hạ magiê máu. Ví dụ bao gồm sử dụng thuốc ức chế bơm proton (> 1 năm) mạn tính và sử dụng thuốc lợi tiểu đồng thời. Amphotericin B có thể gây hạ magiê máu, hạ kali máu, và tổn thương thận cấp tính. Nguy cơ của từng trường hợp này tăng lên theo thời gian điều trị bằng amphotericin B và sử dụng đồng thời với một thuốc gây độc thận khác. Liposomal amphotericin B ít có khả năng gây tổn thương thận hoặc hạ magiê máu. Hạ magiê máu thường được giải quyết khi ngừng điều trị.

Cisplatin có thể làm tăng mất magiê do tổn thương thận cũng như giảm chức năng thận chung. Mất magiê có thể nặng và kéo dài mặc dù đã ngừng sử dụng cisplatin. Việc ngừng sử dụng cisplatin vẫn được khuyến nghị nếu có dấu hiệu độc tính trên thận xảy ra trong quá trình điều trị.

Một số bệnh nhân đều không có triệu chứng. Các biểu hiện lâm sàng bao gồm chán ăn, buồn nôn, nôn, thờ ơ, suy nhược, thay đổi tính cách, co giật (ví dụ: dấu hiệu Trousseau hoặc Chvostek dương tính hoặc co thắt cổ tay tự phát, tăng phản xạ), run và rung giật cơ.

Dấu Trousseau là co cổ tay đột ngột do cách giảm lượng máu cung cấp cho tay bằng băng ép hoặc cuốn huyết áp bơm cao hơn 20 mm Hg so với HA tâm thu được áp dụng cho cánh tay trong 3 phút.

Dấu Chvostek là co giật không chủ ý của các cơ mặt được bộc lộ bởi gõ nhẹ lên dây thần kinh mặt, phía trước của ống tai ngoài.

Các dấu hiệu thần kinh, đặc biệt là tetani, liên quan với tiến triển của hạ canxi máu đồng thời, hạ kali máu, hoặc cả hai. Khả năng bệnh cơ được tìm thấy trên điện cơ nhưng cũng tương ứng với hạ canxi máu hoặc hạ kali máu.

Giảm magiê máu nặng có thể gây co giật toàn thân, đặc biệt ở trẻ em.

• Nồng độ magiê trong huyết thanh < 1,8 mg/dL (< 0,70 mmol/L)

Hạ magiê máu được chẩn đoán bằng nồng độ magiê huyết thanh.

Hạ magiê máu nặng thường có kết quả nồng độ < 1,25 mg/dL (< 0,50 mmol/L). Hạ canxi máu và hạ kali máu thường phổ biến. Hạ kali máu với bài tiết kali tiết niệu và kiềm chuyển hoá có thể xuất hiện.

Ở những bệnh nhân bị hạ canxi máu không rõ nguyên nhân hoặc hạ kali máu kháng trị, cần nghi ngờ tình trạng thiếu magiê ngay cả khi nồng độ magiê trong huyết thanh bình thường. Cần phả nghi ngờ thiếu magiê ở những bệnh nhân có triệu chứng thần kinh không rõ nguyên nhân và rối loạn sử dụng rượu, bị tiêu chảy mạn tính, hoặc sau khi sử dụng cyclosporin, hóa trị liệu bằng cisplatin hoặc điều trị kéo dài bằng amphotericin B hoặc aminoglycosid.

• Muối magiê đường uống

• Magiê sulfate tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm bắp cho hạ magiê máu nặng hoặc không có khả năng dung nạp hoặc không tuân thủ điều trị bằng đường uống

Điều trị bằng muối magiê được chỉ định khi thiếu magiê có triệu chứng hoặc nồng độ magiê kéo dài < 1,25 mg/dL (< 0,50 mmol/L). Bệnh nhân nghiện rượu được điều trị theo kinh nghiệm. Trong những trường hợp như vậy, có thể thiếu hụt gần 12 đến 24 mg/kg. Lượng thiếu hụt có thể được ước tính bằng cách nhân 12 đến 24 với cân nặng của bệnh nhân tính bằng kg.

Đối với những bệnh nhân có chức năng thận còn nguyên vẹn, nên bổ sung lượng magie gấp đôi lượng thiếu hụt ước tính vì khoảng 50% lượng magie được đưa vào cơ thể sẽ được bài tiết qua nước tiểu. Trong thực tế, muối magie đường uống (ví dụ: magie gluconat 500 đến 1000 mg theo đường uống 3 lần mỗi ngày) được dùng trong 3 ngày đến 4 ngày. Cho dùng thêm liều tấn công cho đến khi nồng độ magiê trong huyết thanh trở lại bình thường. Điều trị đường uống bị hạn chế do xuất hiện tiêu chảy.

Đường tiêm được dành riêng cho những bệnh nhân bị hạ magiê máu nặng, có triệu chứng và không thể dung nạp thuốc uống. Đôi khi một mũi tiêm đơn thuần được tiêm ở bệnh nhân nghiện rượu, những người không có khả năng tuân thủ điều trị bằng đường uống kéo dài. Khi magiê phải được thay thế bằng phương pháp tiêm truyền, dung dịch muối magiê 10% (1 g/10 mL) có thể sử dụng được cho tiêm tĩnh mạch và sử dụng dung dịch 50% (1 g/2 mL) cho tiêm bắp. Nồng độ magiê huyết thanh nên được theo dõi thường xuyên trong suốt quá trình điều trị bằng magiê, đặc biệt khi magiê được dùng cho bệnh nhân suy thận hoặc dùng liều đường tiêm lặp lại. Ở những bệnh nhân này, điều trị được tiếp tục cho đến khi đạt được nồng độ Mg trong huyết thanh bình thường.

Trong hạ magiê máu nặng, triệu chứng (ví dụ như magiê < 1,25 mg/dL [< 0,5 mmol/L] với co giật hoặc các triệu chứng nặng khác), 2-4 g magiê sulfate tiêm tĩnh mạch trong 5 đến 10 phút. Khi co giật vẫn tiếp tục, liều có thể được lặp lại cho khi tổng liều là 10 g trong 6 giờ tiếp theo. Ở những bệnh nhân đã ngừng co giật, có thể truyền 10 g trong 1 L dung dịch dextrose 5% trong nước trong 24 giờ, sau đó lên tới 2,5 g 12 giờ một lần để thay thế tổng lượng magiê dự trữ bị thiếu hụt và ngăn ngừa giảm thêm nữa magiê trong huyết thanh.

Khi magiê huyết thanh ≤ 1,25 mg/dL (< 0,5 mmol/L) nhưng các triệu chứng ít nghiêm trọng hơn, có thể cho dùng magiê sulfat theo đường tĩnh mạch với dung dịch dextrose 5% trong nước với tốc độ 1 g/giờ dưới dạng truyền chậm trong tối đan 10 giờ. Trong trường hợp hạ magiê máu ít nghiêm trọng hơn, có thể bổ sung lượng thiếu hụt dần dần bằng cách tiêm các liều nhỏ hơn trong 3 đến 5 ngày cho đến khi nồng độ magiê trong huyết thanh về bình thường.

Đồng thời hạ kali máu hoặc là hạ kali máu cần được đề cập cụ thể bên cạnh hạ magiê máu. Những rối loạn điện giải này rất khó để điều chỉnh cho đến khi magiê được bù đủ. Ngoài ra, hạ canxi máu có thể bị trầm trọng hơn khi điều trị hạ magiê máu với magiê sulfate tĩnh mạch vì sulfate kết hợp canxi ion hóa.