Căn nguyên của bệnh viêm dây thần kinh thị giác
Viêm thần kinh thị giác phổ biến nhất ở người lớn từ 20 đến 40 tuổi. Hầu hết các trường hợp đều do bệnh gây mất myelin, đặc biệt là xơ cứng rải rác Xơ cứng rải rác (MS) Xơ cứng rải rác (MS) được đặc trưng bởi mất các mảng myelin ở não và tủy sống. Các triệu chứng thường gặp gồm những bất thường về vận nhãn, dị cảm, yếu cơ, co cứng, rối loạn tiểu tiện và rối... đọc thêm , có thể tái phát. Viêm dây thần kinh thị giác thường là biểu hiện của xơ cứng rải rác. Các nguyên nhân khác bao gồm:
Bệnh viêm tủy thị thần kinh Rối loạn quang phổ Optica viêm thần kinh (NMOSD) Rối loạn phổ thần kinh là một rối loạn mất myelin chủ yếu ảnh hưởng đến mắt và tủy sống nhưng có thể ảnh hưởng đến các cấu trúc khác trong hệ thần kinh trung ương (CNS) có chứa aquaporin 4.... đọc thêm (NMO); (1 Tài liệu tham khảo chung Viêm thị thần kinh thị giác là tổn thương viêm trên dây thần kinh thị giác. Các triệu chứng thường ở một mắt, kèm đau và mất thị lực một phần hoặc toàn bộ. Chẩn đoán chủ yếu là lâm sàng. Điều... đọc thêm )
Bệnh liên quan đến kháng thể myelin oligodendrocyte glycoprotein (MOG) (MOGAD) (2 Tài liệu tham khảo chung Viêm thị thần kinh thị giác là tổn thương viêm trên dây thần kinh thị giác. Các triệu chứng thường ở một mắt, kèm đau và mất thị lực một phần hoặc toàn bộ. Chẩn đoán chủ yếu là lâm sàng. Điều... đọc thêm )
Nhiễm trùng (ví dụ, viêm não vi-rút Viêm não Viêm não là tình trạng viêm nhu mô não do vi rút xâm nhập trực tiếp hoặc xảy ra như một biến chứng miễn dịch sau nhiễm trùng do phản ứng quá mẫn với vi rút hoặc một protein lạ khác. Triệu chứng... đọc thêm [đặc biệt ở trẻ em], viêm xoang Viêm xoang Viêm xoang là viêm các xoang cạnh mũi do nhiễm virus, vi khuẩn hoặc nấm hoặc phản ứng dị ứng. Triệu chứng bao gồm ngạt mũi, chảy mũi mủ, và đau mặt hoặc nặng vùng mặt; đôi khi đau đầu, đau nhức... đọc thêm , viêm màng não Tổng quan về Viêm màng não Viêm màng não là tình trạng viêm ở màng não và khoang dưới nhện. Nguyên nhân có thể là do nhiễm trùng, các bệnh lý khác hoặc do phản ứng với các thuốc. Độ nặng của bệnh và độ nguy hiểm khác... đọc thêm , lao Bệnh lao (TB) Bệnh lao (TB) là bệnh nhiễm trùng do mycobacterial tiến triển mạn tính, thường có thời gian tiềm tàng sau khi có nhiễm bệnh ban đầu. Lao thường ảnh hưởng nhiều nhất đến phổi. Triệu chứng bao... đọc thêm [TB], giang mai Bệnh giang mai Bệnh giang mai do xoắn khuẩn Treponema pallidum gây ra và được đặc trưng bởi 3 giai đoạn có triệu chứng liên tiếp được phân tách bằng các giai đoạn nhiễm trùng tiềm ẩn không có triệu... đọc thêm , vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người [HIV] Nhiễm trùng HIV/AIDS ở người Nhiễm vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV) là hậu quả của nhiễm 1 trong số 2 retrovirus tương tự nhau (HIV-1 và HIV-2) chúng phá hủy tế bào lympho CD4+ và làm giảm khả năng miễn dịch... đọc thêm )
Ung thư di căn đến thần kinh thị giác
Lupus ban đỏ toàn thân
Hóa chất và thuốc như chì. methanol, quinine, asen, ethambutol và thuốc kháng sinh gây ra bệnh thần kinh thị giác hơn là viêm dây thần kinh thị giác thực sự. Thuốc ức chế TNF-alpha và thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch có thể gây viêm dây thần kinh thị giác.
Các nguyên nhân hiếm gặp bao gồm thiếu máu ác tính Viêm teo dạ dày chuyển sản tự miễn Bệnh viêm teo dạ dày chuyển sản tự miễn là một bệnh tự miễn có tính di truyền tấn công vào các tế bào thành, dẫn đến giảm axit cloric và giảm quá trình sản sinh yếu tố nội sinh. Hậu quả bao... đọc thêm và các bệnh tự miễn hệ thống. Thông thường, nguyên nhân vẫn là vô căn mặc dù đã được đánh giá kỹ lưỡng.
Tài liệu tham khảo chung
1. Chen JJ, Pittock SJ, Flanagan EP, et al: Optic neuritis in the era of biomarkers. Surv Ophthalmol 65(1):12-17, 2020. doi: 10.1016/j.survophthal.2019.08.001
2. Chen JJ, Bhatti MT: Clinical phenotype, radiological features, and treatment of myelin oligodendrocyte glycoprotein-immunoglobulin G (MOG-IgG) optic neuritis. Curr Opin Neurol 33(1):47-54, 2020. doi: 10.1097/WCO.0000000000000766
Các triệu chứng và dấu hiệu của bệnh viêm dây thần kinh thị giác
Triệu chứng chính của bệnh viêm dây thần kinh thị giác là mất thị lực, thường là tối đa trong vài ngày và thay đổi từ ám điểm nhỏ ở trung tâm hoặc cạnh trung tâm đến mù hoàn toàn. Hầu hết các bệnh nhân đều bị đau mắt nhẹ tăng khi di động nhãn cầu.
Các triệu chứng đặc trưng nhất gồm giảm thị lực, khuyết thị trường, và rối loạn sắc giác (thường không phù hợp với mất thị lực). Tổn thương phản xạ đồng tử hướng tâm nếu mắt còn lại không bị ảnh hưởng hoặc bị ảnh hưởng ở mức độ ít hơn. Kiểm tra thị lực màu là một công cụ bổ trợ hữu ích, mặc dù 10% nam giới bị mù màu bẩm sinh, cho kết quả dương tính giả. Trong khoảng hai phần ba số ca bệnh, viêm là hoàn toàn hậu nhãn cầu, gây ra không có thay đổi có thể quan sát được ở đầu thị thần kinh. Có thể biểu hiện riêng lẻ cương tụ gai thị, phù trong hoặc quanh gai thị, giãn mạch ngoằn ngoèo hoặc tất cả các triệu chứng trên. Một chút dịch tiết và xuất huyết có thể xuất hiện gần hoặc trên đĩa thị giác, nhưng điều này hiếm khi xảy ra đối với hầu hết các trường hợp viêm dây thần kinh thị giác.
Chẩn đoán viêm dây thần kinh thị giác
Đánh giá lâm sàng
Chụp cộng hưởng từ (MRI)
Nghĩ đến chẩn đoán viêm dây thần kinh thị giác ở những bệnh nhân đau và mất thị lực đặc trưng, nhất là ở bệnh nhân trẻ tuổi. Hình ảnh thần kinh, tốt nhất là với MRI não và hốc mắt tăng cường gadolinium, thường được thực hiện và có thể cho thấy dây thần kinh thị giác mở rộng, tăng cường. MRI cũng có thể giúp chẩn đoán bệnh đa xơ cứng, bệnh liên quan đến kháng thể myelin oligodendrocyte glycoprotein (MOGAD) và viêm tủy sống-thần kinh thị giác (NMO). Thường có ngấm thuốc rộng rãi hơn của (các) dây thần kinh thị giác trong NMO và MOGAD. Chuỗi xung xóa tín hiệu các dịch (FLAIR) có thể cho thấy các thương tổn mất myelin điển hình ở một vị trí cạnh não thất nếu viêm dây thần kinh thị giác có liên quan đến đa xơ cứng. Tổn thương tủy sống có thể được quan sát thấy ở bất kỳ bệnh nào trong số các bệnh khử myelin nhưng thường rộng rãi hơn trong NMO và MOGAD. Các kháng thể NMO và MOG trong huyết thanh cần được kiểm tra xem có bị viêm dây thần kinh thị giác không điển hình hoặc nặng hay không.
Tiên lượng cho bệnh viêm dây thần kinh thị giác
Tiên lượng phụ thuộc vào điều kiện cơ bản. Hầu hết các đợt viêm dây thần kinh thị giác điển hình đều cải thiện một cách tự nhiên với thị lực hồi phục đáng kể trong 2 đến 3 tháng. Tỷ lệ tái phát ở những bệnh nhân bị viêm dây thần kinh thị giác có thể thay đổi và phụ thuộc vào căn nguyên. Những bệnh nhân mắc bệnh nền, chẳng hạn như NMO hoặc MOGAD, có tỷ lệ tái phát ở mắt này hoặc mắt kia cao hơn và khả năng phục hồi thị lực có thể kém hơn, đặc biệt là đối với NMO (1 Tài liệu tham khảo về tiên lượng bệnh Viêm thị thần kinh thị giác là tổn thương viêm trên dây thần kinh thị giác. Các triệu chứng thường ở một mắt, kèm đau và mất thị lực một phần hoặc toàn bộ. Chẩn đoán chủ yếu là lâm sàng. Điều... đọc thêm ). MRI được sử dụng để xác định nguy cơ mắc bệnh khử myelin trong tương lai, đặc biệt là bệnh đa xơ cứng.
Tài liệu tham khảo về tiên lượng bệnh
1. Beck RW, Cleary PA, Backlund JYC, Optic Neuritis Study Group: The course of visual recovery after optic neuritis: Experience of the optic neuritis treatment trial. Ophthalmology 127(4S):S174-S181, 2020. doi: 10.1016/j.ophtha.2020.01.027
Điều trị viêm dây thần kinh thị giác
Corticosteroid
Corticosteroid có thể được lựa chọn, đặc biệt nếu nghi ngờ bị bệnh xơ cứng rải rác hoặc viêm tủy thị thần kinh. Điều trị bằng methylprednisolone (1000 mg tiêm tĩnh mạch mỗi ngày một lần) hoặc liều tương đương sinh học của prednisone uống (1250 mg một lần một ngày; [ 1 Tài liệu tham khảo về điều trị Viêm thị thần kinh thị giác là tổn thương viêm trên dây thần kinh thị giác. Các triệu chứng thường ở một mắt, kèm đau và mất thị lực một phần hoặc toàn bộ. Chẩn đoán chủ yếu là lâm sàng. Điều... đọc thêm ]) trong 3 ngày sau đó là prednisone (1 mg/kg uống một lần một ngày) trong 11 ngày có thể tăng tốc độ phục hồi, nhưng kết quả thị lực cuối cùng không khác gì so với kết quả chỉ quan sát chứng đa xơ cứng hoặc viêm dây thần kinh thị giác vô căn. Corticosteroid liều cao sớm có thể cải thiện kết quả trong các nguyên nhân không điển hình của viêm dây thần kinh thị giác, chẳng hạn như viêm tủy sống-thần kinh thị giác (NMO) hoặc bệnh liên quan đến kháng thể myelin oligodendrocyte glycoprotein (MOG) (MOGAD; [ 2 Tài liệu tham khảo về điều trị Viêm thị thần kinh thị giác là tổn thương viêm trên dây thần kinh thị giác. Các triệu chứng thường ở một mắt, kèm đau và mất thị lực một phần hoặc toàn bộ. Chẩn đoán chủ yếu là lâm sàng. Điều... đọc thêm ]). Trao đổi huyết tương thường được sử dụng cho các cơn NMO và đôi khi được sử dụng cho các trường hợp viêm dây thần kinh thị giác nặng do các nguyên nhân khác nếu tình trạng viêm dây thần kinh thị giác không hồi phục sau khi dùng corticosteroid liều cao. Điều trị bằng prednisone đường uống liều thấp không cải thiện kết quả thị lực và có thể làm tăng tỷ lệ tái phát. Dụng cụ trợ thị (ví dụ: kính lúp, thiết bị in lớn, đồng hồ nói chuyện) có thể hữu ích. Các phương pháp điều trị thay đổi bệnh đa xơ cứng nên được áp dụng cho bệnh nhân đa xơ cứng và các phương pháp điều trị dành riêng cho NMO nên được sử dụng cho bệnh nhân NMO. Bệnh nhân MOGAD bị bệnh tái phát có thể cần liệu pháp miễn dịch lâu dài. Điều quan trọng cần lưu ý là bệnh nhân NMO và MOGAD không nên dùng một số thuốc điều chỉnh bệnh đa xơ cứng, vì có thể không hiệu quả hoặc thậm chí làm kết quả điều trị xấu đi.
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Morrow SA, Fraser JA, Day C, et al: Effect of treating acute optic neuritis with bioequivalent oral vs intravenous corticosteroids: A randomized clinical trial. JAMA Neurol 75(6): 690-696, 2018. doi: 10.1001/jamaneurol.2018.0024
2. Chen JJ, Pittock SJ, Flanagan EP, et al: Optic neuritis in the era of biomarkers. Surv Ophthalmol 65(1):12-17, 2020. doi: 10.1016/j.survophthal.2019.08.001
Những điểm chính
Viêm thần kinh thị giác phổ biến nhất ở người lớn từ 20 đến 40 tuổi.
Các nguyên nhân phổ biến nhất là do bệnh khử myelin, đặc biệt là bệnh đa xơ cứng, viêm tủy sống-thần kinh thị giác (NMO) và bệnh liên quan đến kháng thể myelin oligodendrocyte glycoprotein (MOG) (MOGAD), nhưng các bệnh nhiễm trùng, thuốc và độc tố là những nguyên nhân khác có thể xảy ra.
Các triệu chứng gồm đau nhẹ khi di động nhãn cầu, rối loạn thị giác (đặc biệt là tổn thương sắc giác không tương xứng) và tổn thương phản xạ đồng tử hướng tâm.
Làm MRI não và hốc mắt có tăng cường gadolinium. Chụp MRI tủy sống nếu nghi ngờ đa xơ cứng.
Corticosteroid và các phương pháp điều trị khác có thể được đưa ra, đặc biệt nếu nghi ngờ mắc bệnh khử myelin. Trao đổi huyết tương thường được thực hiện đối với các cơn NMO hoặc các cơn nặng không đáp ứng với corticosteroid liều cao.