Nhiễm Marburg và Ebola

Triệu chứng nhiễm Marburg và Ebola rất giống nhau.

Sau thời gian ủ bệnh từ 2 ngày đến 21 ngày, xuất hiện sốt, đau cơ và đau đầu, thường kèm theo đau bụng, buồn nôn và các triệu chứng đường hô hấp trên (ho, đau ngực, viêm họng). Cũng xảy ra tình trạng sợ ánh sáng, viêm kết mạc, vàng da và hạch to. Sau đó có thể là nôn ói và tiêu chảy. Tình trạng mê sảng, không tỉnh táo và hôn mê có thể xảy ra, chỉ ra sự biểu hiện ở thần kinh trung ương.

Các triệu chứng xuất huyết bắt đầu trong vài ngày đầu tiên và bao gồm chấm xuất huyết, vết bầm máu và chảy máu xung quanh vị trí tiêm truyền và bề mặt niêm mạc. Phát ban dát sẩn, chủ yếu ở thân, bắt đầu từ ngày thứ 5.

Tình trạng giảm thể tích máu nghiêm trọng có thể xảy ra do:

• Mất nhiều dịch do tiêu chảy và nôn ói

• thoát dịch mao mạch, dẫn đến giảm albumin máu và mất dịch từ lòng mạch

Mất chất điện giải có thể gây hạ natri máu nặng, hạ kali máu và hạ calci máu. Rối loạn nhịp tim có thể gặp.

Trong tuần thứ hai kể từ khi có triệu chứng, bệnh nhân có thể hết sốt và bắt đầu hồi phục, hoặc suy đa cơ quan, dẫn đến tử vong. Phục hồi kéo dài và có thể phức tạp do viêm gan tái phát, viêm tủy ngang và viêm tinh hoàn. Tử vong ca bệnh dao động từ 25 đến 90%.

Những người sống sót sau khi nhiễm vi rút Ebola có thể bị suy giảm nhận thức, thị lực và khả năng vận động do đau khớp (1). Trẻ em có thể bị đục thủy tinh thể nặng và người trưởng thành đã được báo cáo bị viêm màng bồ đào.

Vi rút Ebola có thể tồn tại trong hệ thống thần kinh trung ương và cuối cùng gây ra tái phát.

• Đánh giá và thử nghiệm theo hướng dẫn của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh

• Xét nghiệm ELISA và xét nghiệm sao chép ngược (RT-PCR)

Nghi ngờ nhiễm virut Marburg hoặc Ebola ở những bệnh nhân có xu hướng chảy máu, sốt, các triệu chứng khác phù hợp với nhiễm khuẩn filovirus sớm và đi du lịch từ các vùng lưu hành. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) đã ban hành hướng dẫn đánh giá những người đi du lịch trở về từ các khu vực lưu hành bệnh (1). Có thể sử dụng cách tiếp cận tương tự nếu nghi ngờ nhiễm vi rút Marburg (2).

Xét nghiệm bao gồm công thức máu, sinh hóa máu thường qui, chức năng gan và xét nghiệm đông máu và xét nghiệm nước tiểu. Các xét nghiệm chẩn đoán bao gồm ELISA và RT-PCR. Tiêu chuẩn vàng là phát hiện các virion đặc trưng bằng kính hiển vi điện tử của mô bị nhiễm (đặc biệt là gan) hoặc máu.

Các trường hợp này cần phải được thảo luận với cơ quan y tế công cộng, những người có thể hỗ trợ trong mọi khía cạnh của công tác quản lý, bao gồm:

• Quyết định theo đuổi chẩn đoán

• Sắp xếp vận chuyển mẫu để thử nghiệm

• Điều trị, bao gồm vận chuyển đến các trung tâm được lựa chọn và, khi được chỉ định, sử dụng các liệu pháp mới

• Theo dõi tiếp xúc

• Chăm sóc hỗ trợ

• Điều trị bằng thuốc kháng vi rút

Chăm sóc hỗ trợ bao gồm những việc sau đây:

• Duy trì thể tích tuần hoàn và cân bằng điện giải

• Thay thế các yếu tố đông máu suy giảm

• Giảm tối thiểu các thủ tục xâm lấn

• Điều trị triệu chứng, bao gồm sử dụng thuốc giảm đau

Có hai phương pháp điều trị bằng kháng thể đơn dòng, REGN-EB3 và mAb114, có thể điều trị nhiễm vi rút Ebola do vi rút Ebola Zaire gây ra (1). REGN-EB3 là dạng phối hợp của 3 kháng thể đơn dòng (atoltivimab/maftivimab/odesivimab) và mAb114 là một kháng thể đơn dòng (ansuvimab). Cả hai phương pháp điều trị đều được chứng minh là có hiệu quả trong đợt bùng phát dịch Ebola từ năm 2018 đến năm 2020 tại DRC với tỷ lệ chữa khỏi khoảng 90% ở những bệnh nhân có tải lượng vi rút thấp (điều này cho thấy việc điều trị đã được bắt đầu trong vòng vài ngày đầu sau khi nhiễm bệnh). Tỷ lệ tử vong ở những bệnh nhân không được điều trị và tiêm vắc-xin là hơn 70%.

Các phương pháp điều trị thử nghiệm cho bệnh nhiễm trùng do vi rút Marburg, bao gồm thuốc kháng vi rút (favipiravir, remdesivir), IgG đa dòng và kháng thể đơn dòng, đang được nghiên cứu nhưng chưa có phương pháp điều trị dứt điểm nào (2).

Có hai loại vắc-xin Ebola, rVSV-ZEBOV và vắc-xin phối hợp 2 liều Ad26.ZEBOV và MVA-BN-Filo (1). rVSV-ZEBOV, được sử dụng vào cuối đợt bùng phát Ebola năm 2016 ở Tây Phi và trong đợt bùng phát năm 2018 ở DRC, được sử dụng để phòng ngừa bệnh do vi rút Ebola Zaire gây ra ở những người từ 18 tuổi trở lên. Loại vắc-xin thứ hai được cung cấp theo 2 liều, mỗi liều gồm một loại Ad26.ZEBOV và một loại MVA-BN-Filo, có thể được sử dụng để phòng ngừa bệnh do vi rút Ebola (loài vi rút Ebola Zaire) gây ra ở những người từ 1 tuổi trở lên. Vắc xin Zaire Ebola không có bảo vệ chéo chống lại bệnh do vi rút Ebola ở Sudan. Ba loại vắc-xin đủ tiêu chuẩn đã được khuyến nghị thử nghiệm trong đợt bùng phát dịch Ebola ở Sudan tại Uganda, nhưng đợt bùng phát đã kết thúc trước khi các thử nghiệm vắc-xin có thể được thực hiện.

Để ngăn ngừa sự lây lan, tất cả các trường hợp nghi ngờ, bao gồm cả tử thi, đều phải được cách ly nghiêm ngặt và xử lý đặc biệt. Những bệnh nhân có triệu chứng nghi nhiễm vi rút Ebola hoặc Marburg phải được cách ly tại các cơ sở cách ly chuyên dụng. Các đơn vị chăm sóc tích cực chuẩn (ICUs) ở các bệnh viện công không phù hợp. Các cơ sở ngăn chặn đặc biệt cung cấp cho việc kiểm soát toàn bộ nước thải và các sản phẩm hô hấp.

Các nhân viên tiếp xúc với bệnh nhân phải được bao phủ hoàn toàn trong bộ quần áo bảo vệ với hệ thống khí thở nội bộ. Các nhân viên đã được đào tạo phải có sẵn để giúp những người tiếp xúc với bệnh nhân loại bỏ quần áo bảo hộ. Phải tuân theo các quy trình đeo và tháo khẩu trang, kính bảo hộ hoặc tấm chắn mặt, áo choàng và găng tay (2).

Việc khử trùng toàn bộ thiết bị, đóng cửa bệnh viện và giáo dục cộng đồng đã giúp rút ngắn thời gian bùng phát dịch bệnh.

Do vi rút Marburg và vi rút Ebola có thể tồn tại trong tinh dịch và lây truyền qua đường tình dục, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị bệnh nhân bị nhiễm bệnh và bạn tình của họ cần phải kiêng mọi hình thức quan hệ tình dục hoặc sử dụng bao cao su đúng cách và thường xuyên cho đến khi xảy ra một trong những trường hợp sau (3, 4, 5):

• Hai xét nghiệm vi rút đều âm tính

• Nếu không có xét nghiệm, ≥ 12 tháng đã trôi qua kể từ khi xuất hiện triệu chứng