Vắc-xin phế cầu khuẩn

Có 2 loại vắc-xin phế cầu: loại liên hợp và loại polysaccharid.

Vắc xin phế cầu liên hợp 13 giá (PCV13) chứa 13 polysaccharid vỏ tinh khiết của S. pneumoniae (1, 3, 4, 5, 6A, 6 B, 7F, 9V, 14, 18C, 19A, 19F, 23F).

Vắc xin phế cầu liên hợp 15 giá (PCV15) chứa 15 polysaccharid vỏ tinh khiết của S. pneumoniae (1, 3, 4, 5, 6A, 6 B, 7F, 9V, 14, 18C, 19A, 19F, 22F, 23F và 33F).

Vắc xin liên hợp phế cầu khuẩn 20 giá (PCV20) chứa 20 polysaccharid hình mũ tinh chế của S. pneumoniae (1, 3, 4, 5, 6A, 6 B, 7F, 8, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 18C, 19A, 19F, 22F, 23F và 33F).

Vắc xin polysaccharide phế cầu 23 giá (PPSV23) chứa các kháng nguyên từ 23 loại độc hại nhất trong số 83 phân nhóm S. pneumoniae (1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 17F, 18C, 19F, 19A, 20, 22F, 23F, 33F).

Không giống như PPSV23 cũ, PCV13 có thể kích thích hình thành phản ứng kháng thể ở trẻ sơ sinh. Nó cũng mang lại sự bảo vệ tốt hơn để chống lại các chứng rối loạn phế cầu xâm lấn hơn PPSV23. PPSV23 làm giảm tỷ lệ vãng khuẩn huyết từ 56% đến 81% ở người lớn nhưng ít hiệu quả ở những người cao tuổi bị suy nhược. Nó làm giảm tỷ lệ viêm phổi.

Trẻ em từ 18 tuổi trở xuống nên chủng ngừa phế cầu khuẩn. Để biết thông tin chi tiết về cách tiêm vắc xin phế cầu khuẩn cho trẻ em, hãy xem CDC: Pneumococcal Vaccination: Summary of Who and When to Vaccinate và CDC: Child and Adolescent Immunization Schedule by Age).

Người lớn từ 65 tuổi trở lên trước đây chưa tiêm vắc xin liên hợp phế cầu khuẩn hoặc chưa rõ tiền sử tiêm chủng nên nhận một trong hai loại vắc xin này

• 1 liều PCV20 hoặc

• 1 liều PCV15 sau đó là một liều PPSV23

Người lớn từ 19 tuổi đến 64 tuổi mắc một số tình trạng bệnh lý nhất định hoặc có các yếu tố nguy cơ khác và trước đây chưa được tiêm vắc xin ngừa phế cầu khuẩn liên hợp hoặc chưa rõ lịch sử tiêm chủng nên được tiêm một trong hai loại vắc xin này.

• 1 liều PCV20 HOẶC

• 1 liều PCV15 sau đó là một liều PPSV23

Các bệnh áp dụng và các yếu tố nguy cơ bao gồm:

• Tình trạng rối loạn do sử dụng rượu

• Bệnh tim, phổi hoặc gan mạn tính

• Suy thận mạn tính hoặc hội chứng thận hư

• Hút thuốc lá

• Cấy điện cực ốc tai

• Không có lách bẩm sinh hoặc mắc phải

• Rò rỉ dịch não tủy

• Đái tháo đường

• Ung thư toàn thân

• HIV

• Bệnh Hodgkin

• Suy giảm miễn dịch hoặc ức chế miễn dịch

• Bệnh bạch cầu, u lympho hoặc đa u tủy

• Ghép tạng đặc

• Bệnh hồng cầu hình liềm hoặc các bệnh huyết sắc tố khác

Đối với cả hai nhóm tuổi trưởng thành, liều PPSV23 nên theo sau liều PCV15 ít nhất 1 năm. Khoảng thời gian tối thiểu 8 tuần giữa PCV15 và PPSV23 có thể được cân nhắc đối với người lớn có tình trạng suy giảm miễn dịch, cấy điện cực ốc tai hoặc rò rỉ dịch não tủy (CSF). Ngoài ra, đối với những người trước đây đã được tiêm một liều vắc xin phế cầu khuẩn, hãy xem các khuyến nghị chi tiết về việc bổ sung thêm liều vắc xin phế cầu khuẩn tại CDC: Pneumococcal Vaccination: Summary of Who and When to Vaccinate và CDC: Adult Immunization Schedule by Age.

Các chống chỉ định chính cho PCV13 là

• Phản ứng dị ứng trầm trọng (ví dụ, sốc phản vệ) sau liều PCV7 hoặc PCV13 trước đây, có nguyên nhân từ thành phần vắc-xin, hoặc bất kỳ loại vắc-xin nào chứa độc tố bạch hầu

Các chống chỉ định chính với PCV15 là

• Phản ứng dị ứng nặng (ví dụ: phản vệ) với bất kỳ thành phần nào của PCV15 hoặc với độc tố bạch hầu

Các chống chỉ định chính với PCV20 là

• Phản ứng dị ứng nặng (ví dụ: phản vệ) với bất kỳ thành phần nào của PCV20 hoặc với độc tố bạch hầu

Các chống chỉ định chính cho PPSV23 là

• Phản ứng dị ứng trầm trọng sau khi tiêm vắc-xin trước đó hoặc cho một thành phần vắc-xin

Thận trọng với bất cứ loại vắc xin nào bao gồm

• Bệnh trung bình hoặc nặng có hoặc không có sốt (tiêm vắc-xin được trì hoãn lại cho đến khi khỏi bệnh)

Đối với trẻ không có lách về mặt chức năng hoặc về mặt giải phẫu, không nên tiêm vắc xin phối hợp não mô cầu (MenACWY) và PCV13 trong cùng một lần khám mà nên cách nhau ≥ 4 tuần.

Liều thông thường của mỗi loại vắc xin là

• 0,5 mL tiêm bắp đối với PCV20

• 0,5 mL tiêm bắp đối với PCV13

• 0,5 mL tiêm bắp đối với PCV15

• 0,5 mL tiêm bắp hoặc tiêm dưới da đối với PCSV23

Những người nhiễm HIV không có triệu chứng hay có triệu chứng đều nên tiêm phòng càng sớm càng tốt sau khi chẩn đoán.

Người lớn từ 19 đến 64 tuổi có nguy cơ cao bị bệnh phế cầu khuẩn (ví dụ như suy giảm chức năng hoặc giải phẫu lách bẩm sinh, bệnh thận mãn tính hoặc các tình trạng suy giảm miễn dịch khác, bao gồm ung thư và sử dụng corticosteroid) cần được tiêm liều 2 PPSV23 5 năm sau lần đầu tiên Liều PPSV23.

Tất cả mọi người nên tiêm chủng với PPSV23 ở tuổi 65. Nếu được chủng 1 hoặc 2 liều PPSV23 trước 65 tuổi đối với bất kỳ chỉ định nào và ≥ 5 năm sau khi dùng liều PPSV23 trước đó, họ nên chủng ngừa một liều khác ở tuổi 65 hoặc sau đó. Liều thứ hai được tiêm liều thứ nhất 5 năm sau (ví dụ: khi 69 tuổi nếu liều trước được tiêm khi 64 tuổi). Những người được tiêm PPSV23 khi 65 tuổi trở lên thì chỉ nên dùng 1 liều.

Khi điều trị ung thư hay các liệu pháp ức chế miễn dịch khác, khoảng thời gian giữa tiêm chủng và khi bắt đầu liệu pháp ức chế miễn dịch nên ≥ 2 tuần. Người ta không nên tiêm phòng trong thời gian trị liệu hóa chất hoặc xạ trị.

Để biết lịch tiêm ở trẻ em, xem CDC: Pneumococcal Vaccination: Summary of Who and When to Vaccinate và CDC: Child and Adolescent Immunization Schedule by Age.

Tác dụng ngoại ý thường nhẹ và bao gồm sốt, khó chịu, buồn ngủ, chán ăn, nôn, đau cục bộ và đỏ da.

Sau đây là các tài nguyên tiếng Anh có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của các tài nguyên này.

1. Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP): Pneumococcal ACIP Vaccine Recommendations

2. ACIP: Recommended Adult Immunization Schedule, United States, 2023 including Changes to the 2023 Adult Immunization Schedule

3. Centers for Disease Control and Prevention (CDC): Pneumococcal Vaccination: Information for Healthcare Professionals

4. European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC): Pneumococcal Disease: Recommended vaccinations 2023