Khó tiêu

Tiền sử của bệnh hiện tại cần phải đưa ra mô tả rõ ràng về các triệu chứng, bao gồm cả cấp tính hoặc mạn tính và tái phát. Các yếu tố khác bao gồm thời gian và tần suất tái phát, bất kỳ triệu chứng khó nuốt và mối liên quan của các triệu chứng với việc ăn uống hoặc uống thuốc nào. Cần chú ý tới các yếu tố làm các triệu chứng trầm trọng thêm (đặc biệt là gắng sức, loại thức ăn nhất định hoặc rượu) hoặc làm giảm triệu chứng (đặc biệt là ăn uống hoặc dùng thuốc trung hòa axit).

Xem xét các hệ thống tìm các triệu chứng tiêu hóa đi kèm như chán ăn, buồn nôn, nôn, nôn ra máu, sụt cân và phân đen (nhiễm melanin) hoặc toàn máu. Các triệu chứng khác bao gồm khó thở và vã mồ hôi.

Bệnh sử trong quá khứ cần phải bao gồm các chẩn đoán đã biết về đường tiêu hóa và tim mạch, các yếu tố nguy cơ tim mạch (ví dụ: tăng huyết áp, tăng cholesterol máu) và các kết quả của các xét nghiệm trước đó đã làm và các phương pháp điều trị đã thử. Tiền sử dùng thuốc cần phải bao gồm việc sử dụng thuốc theo đơn và bất hợp pháp cũng như rượu.

Đánh giá các dấu hiệu sinh tồn cần phải lưu ý xem có nhịp tim nhanh hoặc mạch không đều không.

Khám toàn thân cần phải lưu ý xem có da xanh hoặc vã mồ hôi, suy mòn, hoặc vàng da không. Sờ nắn bụng để xem có đau khi sờ vào, khối u và phì đại cơ quan không. Thực hiện khám trực tràng để phát hiện máu ẩn hoặc máu đại thể trong phân.

Những phát hiện sau đây cần được quan tâm đặc biệt:

• Cơn khó thở, vã mồ hôi, hoặc nhịp tim nhanh cấp tính

• Chán ăn

• Buồn nôn hoặc nôn

• Sụt cân

• Máu trong phân

• Khó nuốt hoặc nuốt đau

• Không đáp ứng với điều trị bằng thuốc chẹn H2 hoặc thuốc ức chế bơm proton (PPI)

Một số dấu hiệu hữu ích ( xem Bảng: Một số nguyên nhân gây khó tiêu).

Một bệnh nhân có biểu hiện một đợt khó tiêu cấp tính đơn độc cần phải được quan tâm, đặc biệt là nếu các triệu chứng kèm theo như khó thở, vã mồ hôi hoặc nhịp tim nhanh; những bệnh nhân đó có thể bị thiếu máu mạch vành cục bộ cấp tính. Các triệu chứng mạn tính xảy ra khi gắng sức và giảm khi nghỉ ngơi có thể là biểu hiện của cơn đau thắt ngực.

Các nguyên nhân tiêu hóa thường có biểu hiện là các triệu chứng mạn tính. Đôi khi, các triệu chứng đôi khi được phân loại là giống loét, giống rối loạn nhu động, hoặc giống trào ngược; những phân loại này chỉ có tính gợi ý chứ không khẳng định được nguyên nhân. Các triệu chứng giống loét bao gồm đau ở vùng thượng vị, thường xảy ra trước bữa ăn và giảm một phần khi ăn, dùng thuốc trung hòa axit hoặc thuốc chẹn H2. Các triệu chứng giống rối loạn nhu động bao gồm nhanh no, đầy bụng sau bữa ăn, buồn nôn, nôn, chướng bụng và các triệu chứng này trầm trọng hơn do thức ăn và thường không có đau. Triệu chứng giống trào ngược bao gồm ợ nóng hoặc ựa ra axit. Tuy nhiên, các triệu chứng thường chồng chéo lên nhau.

Xen kẽ giữa táo bón và tiêu chảy kèm theo khó tiêu gợi ý hội chứng ruột kích thích hoặc sử dụng quá nhiều thuốc nhuận tràng hoặc thuốc chống tiêu chảy không kê đơn.

Những bệnh nhân có triệu chứng gợi ý đến thiếu máu động mạch vành cục bộ cấp tính, đặc biệt là những người có các yếu tố nguy cơ, cần phải được chuyển đến phòng cấp cứu để đánh giá gấp, bao gồm điện tâm đồ và các chất chỉ điểm tim mạch trong huyết thanh. Các kiểm tra về các tình trạng rối loạn ở tim cần phải được làm trước các kiểm tra về tình trạng rối loạn ở đường tiêu hóa như là nội soi.

Bệnh nhân có các triệu chứng mạn tính, không đặc trưng, xét nghiệm thường quy bao gồm công thức máu (để loại trừ thiếu máu do mất máu qua đường tiêu hóa) và hóa sinh máu thường quy và có thể xét nghiệm để tìm bệnh celiac. Nếu kết quả bất thường, cần phải xem xét làm thêm các kiểm tra (ví dụ: chẩn đoán hình ảnh, nội soi). Bởi vì nguy cơ ung thư, bệnh nhân > 60 tuổi và những người có các dấu hiệu cảnh báo mới xuất hiện cần phải được nội soi đường tiêu hóa trên. Đối với bệnh nhân < 60 tuổi và không có dấu hiệu cảnh báo, một số tác giả khuyến cáo điều trị theo kinh nghiệm trong 4 đến 8 tuần bằng các thuốc chống bài tiết axit (ví dụ: các thuốc ức chế bơm proton, PPI) sau đó là nội soi khi thất bại điều trị. Một số tác giả khác khuyến cáo sàng lọc phát hiện nhiễm H. pylori bằng xét nghiệm hơi thở có nhãn 13C hoặc14C-urea hoặc xét nghiệm phân ( xem Các xét nghiệm không xâm lấn). Tuy nhiên, cần phải thận trọng khi sử dụng H. pylori hoặc bất kỳ kết quả không đặc hiệu nào khác để giải thích các triệu chứng.

Các nghiên cứu đo áp lực và pH thực quản được chỉ định nếu các triệu chứng trào ngược vẫn còn tồn tại sau khi nội soi đường tiêu hóa trên và điều trị thử bằng thuốc ức chế bơm proton trong 4-8 tuần.