Sự thiếu hụt sắt

Sắt (Fe) là một thành phần của hemoglobin, myoglobin, và nhiều enzyme trong cơ thể. Sắt heme được chứa chủ yếu trong các sản phẩm động vật. Loại sắt này được hấp thụ tốt hơn nhiều so với sắt không heme có trong thực vật và ngũ cốc. Sắt không heme chiếm > 85% lượng sắt trong khẩu phần ăn trung bình. Hấp thụ sắt không heme tăng lên khi dùng cùng với protein động vật và vitamin C.

Thiếu hụt sắt là một trong những thiếu hụt chất khoáng phổ biến nhất trên thế giới. Có thể là kết quả của những điều sau đây:

• Lượng sắt đưa vào thiếu hụt, phổ biến ở trẻ sơ sinh, trẻ gái vị thành niên, và phụ nữ mang thai

• Suy giảm hấp thu (ví dụ, bệnh celiac)

• Chảy máu lâu dài, bao gồm kinh nguyệt ra nhiều và chảy máu do bất thường đường tiêu hóa (ví dụ: khối u, bệnh viêm ruột, viêm dạ dày)

Điều quan trọng là phải xác định nguyên nhân gây thiếu sắt khi không thể xác định rõ ràng từ tiền sử bệnh. Người lớn tuổi trung niên và người cao tuổi bị thiếu sắt nên tiến hành nội soi ruột vì chảy máu lâu dài do ung thư đại tràng là nguyên nhân nghiêm trọng ở người lớn ở độ tuổi trung niên và người cao tuổi.

Sự thiếu hụt sắt và sự thiếu máu do thiếu hụt sắt là phổ biến ở các vận động viên đỉnh cao môn chạy và môn 3 môn phối hợp (1).

Bệnh thận mạn tính và bệnh viêm ruột cũng liên quan đến tình trạng thiếu sắt. Ở những bệnh nhân mắc bệnh thận mạn tính, bao gồm cả những người đang chạy thận nhân tạo, và những người mắc bệnh viêm ruột hoặc các tình trạng viêm mạn tính khác, quá trình tổng hợp hormone hepcidin ở gan tăng lên, cản trở quá trình hấp thụ sắt và dẫn đến thiếu sắt. Tuy nhiên, tình trạng viêm mạn tính cũng làm tăng lượng sắt trong huyết thanh bằng cách giảm mức sử dụng sắt để tạo ra hồng cầu và do đó gây ra tình trạng thiếu máu của bệnh mạn tính và làm phức tạp thêm việc đánh giá tình trạng sắt.

Khi tình trạng thiếu sắt tiến triển, bệnh thiếu máu hồng cầu nhỏ sẽ phát sinh.

Ngoài bệnh thiếu máu, thiếu hụt sắt có thể gây ra bệnh pica (thèm ăn các chất không phải thực phẩm) và móng tay hình thìa và có liên quan đến hội chứng chân không yên. Hiếm khi, sự thiết hụt sắt gây ra chứng khó nuốt do có lưới ở thực quản ngay sau sụn thanh quản.

Thiếu sắt có thể làm trầm trọng thêm một số loại suy tim; trong những trường hợp như vậy, bệnh nhân có thể được hưởng lợi từ việc bổ sung sắt (2–4).

Chẩn đoán thiếu sắt bao gồm xét nghiệm công thức máu, ferritin huyết thanh và đo độ bão hòa transferrin (TSAT). Khi có tình trạng thiếu hụt, nồng độ ferritin có xu hướng thấp (< 50 mcg/L) và độ bão hòa transferrin thường < 20% (5).

Hiếm khi, khi chẩn đoán thiếu sắt còn chưa chắc chắn, có thể cần phải kiểm tra sắt trong tủy xương.

Điều trị thiếu sắt bao gồm điều trị nguyên nhân nếu có thể (ví dụ, điều trị khối u gây chảy máu ở ruột non). Tất cả những người bị thiếu sắt mức độ vừa hoặc nặng và một số người thiếu hụt mức độ nhẹ cần được bổ sung sắt.