Vỡ màng ối là sự rò rỉ dịch ối trước khi bắt đầu chuyển dạ. Chẩn đoán là lâm sàng. Chỉ định đẻ được khuyến cáo khi tuổi thai 34 tuần tuổi và thường được chỉ định cho nhiễm trùng hoặc thai nhi bị tổn thương, bất kể tuổi thai.
Ối vỡ sớm (PROM) có thể xảy ra ở khi thai đủ tháng (≥ 37 tuần) hoặc sớm hơn (được gọi là sinh non PROM nếu < 37 tuần).
Vỡ màng ối sớm trước hạn dẫn tới sinh non.
PROM tại bất kỳ thời điểm nào sẽ làm tăng nguy cơ của những vấn đề sau đây:
Nhiễm trùng ở phụ nữ (nhiễm trùng ối [viêm màng ối]), trẻ sơ sinh (nhiễm khuẩn huyết), hoặc cả hai
Các Streptococcus nhóm B và Escherichia coli là những nguyên nhân thường gặp gây nhiễm trùng. Các vi sinh vật khác trong âm đạo cũng có thể gây nhiễm trùng.
Vỡ ối sớm (PROM) có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết trong não thất ở trẻ sơ sinh; xuất huyết trong não thất có thể dẫn đến khuyết tật phát triển thần kinh (như bại não).
PROM trước kì kéo dài trước khi thai sống được (tại < 24 tuần) làm tăng nguy cơ dị tật biến dạng chân tay (ví dụ, vị trí khớp bất thường) và chứng thiểu sản phổi do rò rỉ dịch ối (gọi là chuỗi hoặc hội chứng Potter).
Khoảng cách giữa PROM và khởi phát chuyển dạ tự nhiên (thời gian tiềm ẩn) và sinh con thay đổi theo tuổi thai. Ở thai đủ tháng, > 90% phụ nữ có PROM bắt đầu chuyển dạ trong vòng 24 giờ; ở 32 đến 34 tuần, thời gian tiềm ẩn trung bình khoảng 4 ngày.
Triệu chứng và Dấu hiệu
Thông thường, trừ khi các biến chứng xảy ra, triệu chứng duy nhất của PROM là rò rỉ hoặc dịch chảy ra từ âm đạo.
Sốt, dịch âm đạo có mùi nặng và hôi, đau bụng, và nhịp tim thai nhi nhanh, đặc biệt nếu nhiệt độ cơ thể mẹ cao, nghĩ tới nhiễm trùng trong màng ối.
Chẩn đoán
Khám âm đạo thấy có dịch ối hoặc chất gây hoặc phân su.
Đánh giá dịch âm đạo có hình dương xỉ hoặc độ kiềm (màu xanh dương) trên giấy Nitrazine
Đôi khi chọc ối dưới hướng dẫn bằng siêu âm với thuốc nhuộm để xác định
Khám mỏ vịt vô khuẩn được thực hiện để xác minh PROM, đánh giá sự giãn mở cổ tử cung và lấy mẫu làm xét nghiệm cấy dịch cổ tử cung. Khám vùng chậu bằng tay, đặc biệt là khám nhiều lần, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và tốt nhất là tránh trừ khi việc sinh sắp xảy ra.
Vị trí của thai nhi nên được đánh giá.
Nếu nhiễm trùng ối trong buồng ối là một mối lo ngại, chọc ối qua bụng (lấy nước ối bằng kỹ thuật vô trùng) có thể xác nhận nhiễm trùng này.
Ngọc trai & cạm bẫy
|
Chẩn đoán PROM được giả định nếu có một trong những điều sau:
Chẩn đoán được nghĩ tới nếu nước ối dường như thoát ra từ cổ tử cung.
Có thể thấy vón quế hoặc phân su.
Các chỉ số khác ít chính xác khác bao gồm dịch âm đạo khi được làm khô trên kính có hình lá dương xỉ hoặc nhúng giấy Nitrazine xanh, cho thấy tính kiềm và do đó có thể là dịch ối; dịch âm đạo thường có tính axit. Kết quả xét nghiệm Nitrazine có thể là dương tính giả nếu có máu, tinh dịch, chất khử trùng bằng kiềm, hoặc nước tiểu gây ô nhiễm mẫu vật hoặc nếu người phụ nữ bị viêm âm đạo do vi khuẩn. Ít dịch ối phát hiện qua siêu âm, gợi ý chẩn đoán.
Nếu chẩn đoán chưa rõ, thuốc nhuộm carmin indigo có thể được dùng bằng cách chọc ối có hướng dẫn bằng siêu âm. Sự xuất hiện của thuốc nhuộm màu xanh lam trên miếng băng âm đạo hoặc peripad xác nhận chẩn đoán.
Nếu thai sống, sản phụ thường được nhập viện để đánh giá tiếp tình trạng thai nhi.
Điều trị
Đẻ nếu thai bị tổn thương, nhiễm trùng hoặc tuổi thai ≥ 34 tuần
Nếu không, nghỉ ngơi, hạn chế thăm khám dưới, theo dõi chặt chẽ, kháng sinh, và đôi khi sử dụng corticosteroid
Hướng dẫn quản lý PROM trong các tình huống cụ thể có sẵn từ American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG).
Quản lý PROM đòi hỏi cân bằng nguy cơ viêm nhiễm khi chuyển dạ bị trì hoãn với các nguy cơ do thai non tháng khi sinh ngay lập tức. Không có một biện pháp nào là chính xác, nhưng nói chung, các dấu hiệu của sự tổn thương thai hoặc nhiễm trùng (ví dụ như kết quả xét nghiệm thai nhi không hồi phục liên tục, tử cung căng tức cộng với sốt) nên chỉ định đẻ. Nếu không, việc chuyển dạ có thể được trì hoãn lại trong một khoảng thời gian khác nhau nếu phổi thai nhi vẫn còn non hoặc nếu chuyển dạ có thể bắt đầu tự phát (ví dụ sau khi tuổi thai muộn).
Gây chuyển dạ được khuyến cáo khi tuổi thai là ≥ 34 tuần.
Khi việc quản lý thích hợp là chưa rõ ràng, có thể làm xét nghiệm nước ối để đánh giá sự trưởng thành của phổi thai và từ đó hướng dẫn quản lý; mẫu có thể lấy từ âm đạo hoặc bằng chọc ối.
Xử trí theo dõi
Khi có chỉ định chờ đợi, hoạt động của sản phụ hạn chế để nghỉ ngơi trên giường và nghỉ ngơi vùng chậu hoàn toàn. Huyết áp, nhịp tim, và nhiệt độ phải được đo ≥ 3 lần/ngày.
Kháng sinh (thường là 48 giờ của ampicillin tĩnh mạch và erythromycin, tiếp theo là 5 ngày uống amoxicillin và erythromycin); chúng kéo dài thời gian tiềm ẩn và giảm nguy cơ bệnh tật sơ sinh. Thay vì erythromycin, có thể cho uống một liều azithromycin 1 g.
Đối với thai ≥ 24 và < 34 tuần tuổi, bác sĩ lâm sàng nên cho người phụ nữ đó dùng corticosteroid để làm tăng sự trưởng thành của phổi thai. Một liệu trình khác của corticosteroid có thể được xem xét nếu có tất cả những điều sau:
Thai < 34 tuần.
Phụ nữ có nguy cơ sinh con trong vòng 7 ngày.
Khóa học cuối cùng đã được đưa ra ≥ 14 ngày trước đó.
Corticosteroid cũng nên được xem xét trong các trường hợp sau:
Ở tuổi thai 34 tuần 0 ngày đến 36 tuần 6 ngày nếu phụ nữ có nguy cơ sinh con trong vòng 7 ngày và không dùng corticosteroid trước đó (1)
Bắt đầu từ tuổi thai 23 tuần 0 ngày nếu có nguy cơ sinh non trong vòng 7 ngày (1)
Corticosteroid bị chống chỉ định nếu có các dấu hiệu của viêm màng đệm.
Magnesium sulfate đường tĩnh mạch nên được xem xét trong thời kỳ mang thai < 32 tuần; với thuốc này có vẻ như giúp giảm nguy cơ rối loạn chức năng thần kinh trầm trọng (ví dụ, xuất huyết trong não thất), bao gồm bại não, ở trẻ sơ sinh.
Sử dụng thuốc giãn cơ tử cung (thuốc ngăn chặn các cơn co tử cung) để điều trị PROM sinh non là vấn đề gây tranh cãi; việc sử dụng chúng phải được xác định theo từng trường hợp.
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. American College of Obstetricians and Gynecologists: Committee Opinion No. 713 Summary: Antenatal corticosteroid therapy for fetal maturation. Obstet Gynecol 130 (2):493–494, 2017. doi: 10.1097/AOG.0000000000002231
Những điểm chính
Nghĩ tới vỡ ối nếu nước ối trong âm đạo hoặc nếu nhìn thấy chất gây hoặc phân su.
Các đấu hiệu ít đặc hiệu hơn của PROM là xem hình lá dương xỉ của dịch âm đạo, dịch âm đạo kiềm (phát hiện bởi giấy Nitrazine), và ít nước ối.
ACOG đã đưa ra các hướng dẫn để xử trí PROM trong các tình huống cụ thể.
Xem xét việc cho đẻ nếu thai tổn thương, nhiễm trùng, hoặc bằng chứng về sự trưởng thành phổi thai nhi hoặc nếu tuổi thai ≥ 34 tuần.
Nếu không chỉ định sinh con, hãy nghỉ ngơi và dùng kháng sinh.
Đối với thai ≥ 24 và < 34 tuần tuổi (trong một số trường hợp, < 37 tuần), nên dùng corticosteroid để làm tăng sự trưởng thành của phổi thai.
Cân nhắc dùng corticosteroid bắt đầu từ tuổi thai 23 tuần nếu phụ nữ có nguy cơ sinh non trong vòng 7 ngày.
Nếu thai < 32 tuần, nên cân nhắc dùng magnesium sulfate để giảm nguy cơ rối loạn chức năng thần kinh nặng.