Đột biến gen yếu tố V dẫn đến protein yếu tố V kháng lại sự phân cắt bình thường và bị bất hoạt bởi protein C hoạt hóa. Những đột biến này cũng làm tăng nguy cơ huyết khối tĩnh mạch.
(Xem thêm Tổng quan các rối loạn huyết khối.)
Protein C hoạt hóa (APC), dưới dạng phức hợp với protein S, làm suy giảm các yếu tố đông máu Va và VIIIa, do đó ức chế quá trình đông máu (xem hình Các con đường đông máu). Bất kỳ một vài đột biến nào của yếu tố V đều làm cho nó kháng với sự bất hoạt của APC, làm tăng xu hướng huyết khối.
Yếu tố V Leiden là dạng phổ biến nhất của những đột biến này. Các đột biến đồng hợp tử làm tăng nguy cơ huyết khối nhiều hơn các đột biến dị hợp tử.
Con đường đông máu
Yếu tố V Leiden là một khiếm khuyết gen đơn lẻ xuất hiện ở khoảng 5% người Mỹ da trắng, nhưng hiếm khi xảy ra ở quần thể người Mỹ gốc Á hoặc người Mỹ gốc Phi (1). Nó hiện diện ở 20% đến 60% (tùy theo lựa chọn bệnh nhân) bệnh nhân bị huyết khối tĩnh mạch “tự phát” (2). Yếu tố V Leiden không phải là yếu tố nguy cơ gây huyết khối tắc mạch động mạch (tức là nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ) (3).
Tài liệu tham khảo chung
1. Ridker PM, Miletich JP, Hennekens CH, Buring JE. Ethnic distribution of factor V Leiden in 4047 men and women. Implications for venous thromboembolism screening. JAMA. 1997;277(16):1305-1307.
2. Eichinger S, Weltermann A, Mannhalter C, et al. The risk of recurrent venous thromboembolism in heterozygous carriers of factor V Leiden and a first spontaneous venous thromboembolism. Arch Intern Med. 2002;162(20):2357-2360. doi:10.1001/archinte.162.20.2357
3. Ryu J, Rämö JT, Jurgens SJ, et al. Thrombosis risk in single- and double-heterozygous carriers of factor V Leiden and prothrombin G20210A in FinnGen and the UK Biobank. Blood. 2024;143(23):2425-2432. doi:10.1182/blood.2023023326
Chẩn đoán yếu tố V kháng APC
Xét nghiệm đông máu huyết tương
Diagnosis is based on:
Xét nghiệm mức đề kháng với protein C hoạt hóa
Phân tích đột biến gen của gen yếu tố V bằng xét nghiệm dựa trên DNA
Xét nghiệm kháng protein C hoạt hóa là xét nghiệm sàng lọc sự hiện diện của yếu tố V Leiden. Protein C hoạt hóa được thêm vào huyết tương bệnh nhân pha loãng gấp 5 lần và đo thời gian đông máu. Ở những bệnh nhân có kháng yếu tố V Leiden đồng hợp tử hoặc dị hợp tử, thời gian đông máu kéo dài giảm đáng kể do yếu tố V của họ có khả năng chống lại sự phân cắt bởi protein C hoạt hóa.
Việc xác nhận yếu tố V Leiden sau đó được thực hiện bằng xét nghiệm đột biến dựa trên DNA.
Điều trị Yếu tố V kháng APC
Chống đông
Thuốc chống đông máu uống trực tiếp ít nhất cũng có hiệu quả như warfarin trong điều trị thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch ở bệnh nhân mắc bệnh huyết khối bao gồm yếu tố V Leiden (1).
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Campello E, Spiezia L, Simion C, et al. Direct Oral Anticoagulants in Patients With Inherited Thrombophilia and Venous Thromboembolism: A Prospective Cohort Study. J Am Heart Assoc. 2020;9(23):e018917. doi:10.1161/JAHA.120.018917
