Bệnh đơn dây thần kinh

Chấn thương là nguyên nhân phổ biến nhất gây bệnh đơn dây thần kinh cấp và có thể xảy ra như sau:

• Hoạt động cơ quá mức hoặc tầm vận động quá mức một khớp, hoặc khi các vi chấn thương lặp đi lặp lại (ví dụ như nắm chặt các dụng cụ nhỏ, rung động quá mức từ máy khoan bằng khí nén) có thể gây bệnh lý thần kinh khu trú.

• Áp lực liên tục kéo dài, tại vị trí tì đè có thể gây bệnh lý thần kinh do áp lực, thường là ảnh hưởng đến các dây thần kinh bề mặt (thần kinh trụ, quay hay mác chung), đặc biệt ở những người gầy; áp lực như vậy có thể xảy ra trong giâc ngủ sâu, trạng thái nhiễm độc, đạp xe hoặc gây tê.

• Chèn ép các dây thần kinh trong khoang hẹp gây ra biểu hiện kẹt dây thần kinh (ví dụ như trong hội chứng ống cổ tay).

• Chèn ép thần kinh do u, quá sản xương, băng bó và đeo nạng, hoặc các tư thế gò bó kéo dài (ví dụ, trong khi làm vườn) có thể gây liệt chèn ép.

Xuất huyết gây chèn ép dây thần kinh, tiếp xúc với lạnh hoặc phóng xạ hoặc khối u xâm lấn trực tiếp cũng có thể gây ra bệnh lý thần kinh.

Sự chèn ép dây thần kinh có thể chỉ thoáng qua (ví dụ, do một hoạt động gây ra) hoặc cố định (ví dụ, do một khối u hoặc bất thường về giải phẫu).

Bệnh lý đơn dây thần kinh đặc trưng bởi đau, yếu, và dị cảm trong vùng chi phối của dây thần kinh đó. Tổn thương thần kinh vận động thuần túy bắt đầu với yếu cơ mà không đau; tổn thương thần kinh cảm giác thuần túy bắt đầu với những rối loạn cảm giác mà không có yếu cơ.

Liệt thần kinh trụ

Liệt thần kinh trụ ở khuỷu tay thường gây ra bởi chấn thương ở rãnh thần kinh trụ ở khuỷu bằng cách lặp đi lặp lại động tác chống khuỷu hoặc do sự phát triển xương bất đối xứng sau khi bị gãy xương ở trẻ em (liệt thần kinh trụ muộn). Dây thần kinh trụ cũng có thể bị chèn ép khi nó chạy dưới mỏm lồi cầu trong xuyên qua mô tạo thành đường hầm vùng xương trụ (đôi khi gây ra hội chứng đường hầm vùng xương trụ).

Sự chèn ép ở khuỷu tay có thể gây dị cảm và tê bì ở ngón 5 và một nửa giữa của ngón 4; cơ giạng ngón tay cái, cơ giạng ngón út, yếu và có thể teo cơ gian cốt. Liệt thần kinh trụ nặng gây biểu hiện bàn tay vuốt thú.

Dây thần kinh trụ

Hình ảnh

Các triệu chứng cảm giác do liệt thần kinh trụ tương tự như các triệu chứng do rối loạn chức năng của rễ C8; tuy nhiên, bệnh cột sống thường ảnh hưởng đến vùng da phía ngọn của C8.

• Đánh giá lâm sàng

• Làm điện cơ nếu không chẩn đoán được bằng lâm sàng

Các triệu chứng cơ năng và khám thực thể có thể chẩn đoán gần như chính xác đối với bệnh lý đơn dây thần kinh.

Thường làm điện cơ để làm rõ chẩn đoán, đặc biệt khi khám lâm sàng không kết luận được - ví dụ:

• Để phân biệt các triệu chứng cảm giác do liệt thần kinh trụ hay chèn ép rễ C8 trong bệnh lý rễ tủy cổ

• Để phân biệt các triệu chứng cảm giác do hội chứng ống cổ tay và chèn ép rễ C6 trong bệnh lý rễ tủy cổ

Điện cơ giúp xác định vị trí tổn thương, đánh giá mức độ nghiêm trọng và dự đoán tiên lượng bệnh.

• Các phương pháp điều trị khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân

Điều trị các bệnh lý căn nguyên.

Điều trị chèn ép thần kinh phụ thuộc vào nguyên nhân:

• Chèn ép cố định (ví dụ, do khối u) thường phải phẫu thuật để giảm triệu chứng.

• Đối với chèn ép tạm thời, nghỉ ngơi, chườm ấm, dùng NSAID giới hạn ở liều chống viêm (ví dụ, ibuprofen 800 mg 3 lần/ngày) và tránh hoặc thay đổi các hoạt động nguy cơ thường làm giảm các triệu chứng.

• Điều trị hội chứng ống cổ tay, bao gồm nẹp cổ tay, corticosteroid đường uống hoặc tiêm, và siêu âm. Đối với các trường hợp bệnh dai dẳng, phẫu thuật giải nén thường có hiệu quả.

Có thể đeo đai hoặc nẹp để giảm co thắt.

Cân nhắc phẫu thuật khi bệnh tiến triển mặc dù đã được điều trị bảo tồn.