Cách thực hiện chọc hút dịch khớp bàn ngón tay và khớp gian đốt ngón tay

• Chẩn đoán nguyên nhân của tràn dịch khớp (ví dụ, nhiễm trùng, viêm khớp do tinh thể)

• Loại bỏ tràn dịch bao hoạt dịch và/hoặc tiêm thuốc trong khuôn khổ điều trị và để giảm đau

Chống chỉ định tuyệt đối

• Nhiễm trùng da hoặc các mô sâu hơn tại vị trí dự kiến đâm kim

Nếu có thể, nên sử dụng một vị trí chọc kim thay thế, không bị nhiễm trùng. Tuy nhiên, các khớp bị viêm cấp tính thường ấm, ấn đau và đỏ da, do đó giống như nhiễm trùng ngoài khớp và khó tìm thấy vị trí chọc khớp mà không bị dính dáng. Siêu âm có thể hữu ích; hiển thị hình ảnh tràn dịch khớp bằng siêu âm có thể củng cố quyết định chọc dịch khớp mặc dù có ban đỏ xung quanh. Chú ý: Nếu nghi ngờ nhiều về viêm khớp nhiễm trùng, nên chọc hút dịch khớp bất kể ban đỏ hay kết quả siêu âm âm tính vì không được bỏ sót nhiễm trùng khớp.

Các biến chứng không phổ biến nhưng bao gồm hở hai lá, tắc mạch, và chèn ép tim

• Nhiễm trùng

• Tổn thương gân, dây thần kinh hoặc mạch máu (chấn thương do chạm vào)

• Dung dịch sát trùng (ví dụ: chlorhexidine, povidone iodine, isopropyl alcohol), gạc vô trùng và găng tay

• Tấm lót sạch

• Thuốc gây tê tại chỗ (ví dụ, lidocaine 1%, kim 25 đến 30 gauge, và ống tiêm 3 đến 5 mL)

• Để hút dịch khớp, một kim 25 gauge 25 mm (1 inch) và ống tiêm 3 mL

• Đồ chứa thích hợp để thu thập chất dịch cho các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm (ví dụ, số lượng tế bào, tinh thể, mẫu cấy)

• Đối với tiêm điều trị trong khớp, một ống tiêm có chứa corticosteroid (ví dụ: triamcinolone acetonide 10 mg hoặc methylprednisolone acetate 20 mg) và/hoặc thuốc gây tê tác dụng kéo dài (ví dụ: bupivacaine 0,25%) và một kẹp cầm máu để giúp chuyển ống tiêm

• Nhờ trợ lý gập và kéo ngón tay hoặc ngón tay cái.

• Dịch khớp thường không thể hút được từ khớp bàn ngón tay (MCP) hoặc khớp gian đốt ngón (IP) không bị nhiễm trùng hoặc bị viêm.

• Kỹ thuật vô trùng là cần thiết để ngăn ngừa nhiễm vi khuẩn cho cả khe khớp và dịch khớp được chọc hút.

• Kim chọc hút được đưa vào đường khớp dọc theo phần lưng của khớp, ngay giữa hoặc ngoài gân cơ duỗi.

• Đặt bệnh nhân ngồi hoặc nằm ngửa với cẳng tay đặt trên bàn cạnh giường và úp bàn tay.

• Gấp các ngón tay; đối với khớp bàn ngón tay, gấp các ngón tay ở mức các khớp bàn ngón tay và đối với các khớp gian đốt ngón tay, bệnh nhân hơi gấp các ngón tay.

• Đầu tiên, yêu cầu bệnh nhân duỗi ngón tay. Ở vị trí này, sờ mặt lưng của khớp và gân cơ duỗi. Sau đó để bệnh nhân thả lỏng ngón tay. Áp dụng lực kéo vào ngón tay đang thả lỏng, điều này sẽ mở rộng khe khớp một chút và giúp nhìn thấy trục khớp dưới dạng lõm da – các khu vực để châm kim – ở hai bên của gân cơ duỗi. Các mốc này rõ ràng nhất qua các khớp MCP.

• Đặt bàn tay trên một tấm lót. Chuẩn bị khu vực bằng chất làm sạch da, chẳng hạn như chlorhexidine hoặc povidone iodine, sau đó dùng cồn để lau sạch chất này.

• Gây tê tại chỗ vị trí chọc hút dịch sử dụng kim tiêm 25 đến 30 gauge.

• Cho bệnh nhân gập các ngón tay một góc thích hợp để chọc khớp.

• Nhờ trợ lý tác động lực kéo dọc trục khớp nhẹ nhàng lên ngón tay để tạo điều kiện thuận lợi cho kim chọc đi vào ổ khớp.

• Chọc hút khớp bằng kim 25 gauge. Đưa vào da theo phương vuông góc từ phía trên, ngang với trục khớp, ngay giữa hoặc bên gân cơ duỗi hoặc từ bên cạnh một góc 90° từ trên xuống. Hướng kim về phía trung tâm của khe khớp (xem hình Chọc hút dịch khớp bàn ngón tay và hình Chọc hút dịch khớp gian đốt ngón gần). Nhẹ nhàng kéo lại pít tông khi đưa kim vào. Dịch khớp sẽ được hút vào trong bơm khi kim vào trong ổ khớp.

• Nếu kim đâm vào xương, rút lại kim gần như chạm vào bề mặt da và sau đó chuyển hướng theo một góc khác.

• Rút hết dịch ra khỏi khớp (thường ≤ 1 mL).

• Nếu phải tiêm thuốc nội khớp (ví dụ: thuốc gây tê, corticosteroid), dùng kẹp cầm máu giữ bất động đốc kim trong khi rút ống tiêm chứa dịch khớp ra và thay bằng ống tiêm chứa thuốc. Nếu kim vẫn nằm yên trong khe khớp, sẽ không có lực cản khi tiêm thuốc. Tiêm vào khớp bàn ngón tay và khớp gian đốt ngón tay không được vượt quá 0,5 mL.

• Sau khi tiêm corticosteroid, hãy di chuyển khớp hết phạm vi vận động để thuốc phân phối lên khắp khớp.

• Chuyển chất hoạt dịch sang các ống và các phương tiện vận chuyển khác để phân tích chất hoạt dịch. Kiểm tra dịch khớp xem có máu và mỡ không.

• Dán băng dính hoặc băng vô trùng.

Hút dịch khớp bàn ngón tay

Để chọc hút dịch khớp bàn ngón tay, châm một kim 25 cỡ vào một trong hai bên của gân cơ duỗi từ phía trên hoặc theo góc 90° từ phía trên, đồng thời dùng lực kéo nhẹ nhàng vào ngón tay.

Chọc hút dịch khớp gian đốt ngón gần

Để chọc hút dịch khớp gian đốt ngón gần, đâm một kim 25 cỡ vào một trong hai bên của gân cơ duỗi từ phía trên hoặc ở một góc 90° từ phía trên, trong khi kéo nhẹ nhàng ở đầu xa của khớp.

• Chườm lạnh, nâng cao chi và thuốc uống chống viêm không steroid (NSAID) có thể giúp giảm đau.

• Nếu đã được tiêm thuốc gây tê nội khớp, nên chỉ định hạn chế hoạt động khớp trong 4 đến 8 giờ.

• Nếu đã tiêm corticosteroid nội khớp, cần phải để khớp nghỉ trong khoảng 24 đến 48 tiếng.

• Nếu bệnh nhân bị đỏ da tăng lên, đau và/hoặc sưng > 12 tiếng sau khi làm thủ thuật, thì cần phải kiểm tra khớp để xem có khả năng bị nhiễm trùng hay không.

• Cẩn thận đảm bảo vị trí tối ưu trước khi chọc khớp.

• Dành đủ thời gian để gây tê cục bộ phát huy tác dụng trước khi tiến hành.

• Để tránh làm tổn thương màng hoạt dịch và sụn khớp, không cố gắng đâm kim khi có lực cản và không di chuyển kim khi kim đã bắt đầu hút dịch khớp.

• Nếu phải di chuyển đầu kim, trước tiên rút kim ra đến gần bề mặt da và sau đó chuyển hướng; không cố gắng thay đổi góc đâm khi kim đã nhúng vào trong mô.

Cũng lưu ý rằng cảm giác nóng, ấn đau và đỏ da có thể phủ lên khớp viêm khớp cấp tính, giống như nhiễm trùng ngoài khớp.

Khi cố gắng phân biệt viêm khớp nhiễm trùng với nhiễm trùng các cấu trúc nằm trên (chống chỉ định với chọc hút dịch khớp), viêm khớp do nhiễm trùng có nhiều khả năng xảy ra với những biểu hiện sau:

• Tràn dịch khớp

• Đau khớp theo chu vi và ấn đau bao khớp

• Đau cả khi vận động nhẹ nhàng, thụ động và khi vận động khớp chủ động

Khi kiểm tra dịch, hãy xem xét những điều sau:

• Chảy máu ổ khớp do chấn thương vì chạm vào có xu hướng chảy máu không đồng đều và có xu hướng đông lại.

Có thể không nhìn thấy dịch hút ra từ các khớp nhỏ. Tuy nhiên, vẫn cần phải sử dụng ống tiêm để hút kể cả một giọt dịch nhỏ qua kim lên một lam kính để đánh giá bằng kính hiển vi. Việc này có thể đủ để chứng minh viêm khớp do tinh thể hoặc làm tăng nghi ngờ nhiễm trùng.