Khò khè và hen ở nhũ nhi và trẻ nhỏ

Ở một số trẻ nhỏ, những đợt khò khè tái diễn là biểu hiện ban đầu của hen, và những trẻ này sẽ tiếp tục khò khè sau đó ở tuổi thơ ấu hoặc thanh thiếu niên. Ở những trẻ khác, các đợt khò khè chấm dứt khi trẻ 6 đến 10 tuổi không được cho là biểu hiện của hen. Ở trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ, khò khè do nhiễm virut, đặc biệt là virut hợp bào hô hấp và rhinovirus người, có liên quan với nguy cơ tiến triển thành hen ở trẻ em (1, 2). Chẩn đoán hen có khả năng hơn ở những trẻ có các triệu chứng dị ứng, các đợt khò khè nghiêm trọng hơn, và/hoặc tiền sử gia đình bị dị ứng hoặc hen.

Khò khè thường do co thắt phế quản mà có thể trở nên tệ hơn do viêm đường thở nhỏ và vừa gây ra phù nề và hẹp đường thở thêm. Một số đợt khò khè cấp tính ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường do viêm đường hô hấp do virut, nhưng viêm đường hô hấp cũng có thể gây ra (hoặc nặng hơn) do dị ứng hoặc hít phải chất kích ứng (ví dụ khói thuốc lá). Ho khò khè tái phát có thể do nhiễm trùng đường hô hấp do virut tái đi tái lại, dị ứng hoặc hen. Những nguyên nhân ít gặp hơn gây khò khè tái diễn bao gồm rối loạn nuốt mạn tính dẫn đến tình trạng hít tái diễn, trào ngược dạ dày thực quản, mềm đường thở, dị vật đường thở bỏ quên hoặc suy tim. Thông thường, nguyên nhân gây khò khè tái diễn không rõ ràng.

Thở khò khè thường đi kèm ho khan hoặc ho đờm tái diễn. Các triệu chứng khác phụ thuộc vào nguyên nhân và có thể bao gồm sốt, chảy nước mũi (nhiễm virut), và các vấn đề về ăn uống (ví dụ do suy tim hoặc khó nuốt).

Khi khám, khò khè biểu hiện chủ yếu ở thì thở ra, trừ khi đường thở hẹp nặng có thể nghe khò khè ở thì hít vào. Các biểu hiện khác khi bệnh nặng hơn bao gồm thở nhanh, phập phồng cánh mũi, co kéo cơ liên sườn và/hoặc rút lõm lồng ngực, và tím. Trẻ bị nhiễm trùng đường hô hấp có thể bị sốt.

• X-quang ngực chỉ định cho đợt khò khè đầu tiên nghiêm trọng và đôi khi cho đợt khò khè không điển hình hoặc khò khè tái diễn.

Đối với đợt khò khè đầu tiên nghiêm trọng, hầu hết các bác sĩ lâm sàng đều chỉ định chụp X-quang ngực để phát hiện dị vật, viêm phổi, suy tim và đo SpO2 để quyết định cho thở oxy. Hình ảnh ứ khí toàn bộ trên X-quang gợi ý bẫy khí lan tỏa trong hen, trong khi ứ khí khu trú gợi ý bất thường cấu trúc hoặc dị vật đường thở. Chụp X-quang ngực cũng có thể thấy vòng mạc là nguyên nhân gây khò khè (ví dụ, cung động mạch chủ quay phải).

Đối với trẻ bị các đợt tái diễn, các trường hợp xuất hiện cơn cấp điển hình không cần yêu cầu làm các xét nghiệm trừ khi có dấu hiệu tiến triển suy hô hấp. Các xét nghiệm như nghiên cứu nuốt, chụp thực quản cản quang, CT, hoặc soi phế quản có thể hữu ích cho một số trẻ em thường bị các đợt nặng hoặc các triệu chứng không đáp ứng thuốc giãn phế quản hoặc thuốc điều trị hen khác.

Nhiều trẻ khò khè tái diễn khi nhỏ sẽ không xuất hiện khi trẻ lớn lên. Tuy nhiên, nhiều trẻ lớn hơn và người lớn mắc hen mạn tính đã xuất hiện các triệu chứng từ lúc nhỏ.

• Đối với các đợt khò khè cấp tính, thuốc giãn phế quản dạng hít và, xem xét, corticosteroid toàn thân

• Đối với trẻ có các đợt khò khè nghiêm trọng thường xuyên, thử điều trị (ví dụ, corticosteroid dạng hít) thuốc dùng cho hen phế quản.

Trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ khò khè cấp tính được cho thuốc giãn phế quản dạng hít, và nếu khò khè nặng, xem xét cho corticosteroid toàn thân (xem Điều trị đợt cấp tính của hen).

Trẻ em ít khả năng tiến triển thành hen dai dẳng, chẳng hạn như trẻ không có cơ địa dị ứng hoặc tiền sử gia đình bị dị ứng hoặc hen, và những đợt khò khè đều tương đối nhẹ và không thường xuyên có thể được quản lý chỉ với thuốc giãn phế quản dạng hít khi cần thiết. Hầu hết trẻ nhỏ khò khè thường xuyên và/hoặc đợt khò khè nặng đều được lợi từ liệu pháp điều trị duy trì với thuốc giãn phế quản khi cần và thuốc chống viêm (ví dụ: corticosteroid dạng hít) dùng để điều trị hen ( xem Điều trị). Tuy nhiên, mặc dù sử dụng thuốc kháng leukotriene kéo dài hoặc corticosteroid dạng hít liều thấp làm giảm mức độ nghiêm trọng và tần suất khò khè, nhưng không làm thay đổi tiến trình tự nhiên của rối loạn gây ra khò khè.