Tổng quan đánh giá bệnh nhân cao tuổi

TheoRichard G. Stefanacci, DO, MGH, MBA, Thomas Jefferson University, Jefferson College of Population Health
Đã xem xét/Đã chỉnh sửa Thg 05 2022

    Đánh giá về người cao tuổi thường khác với đánh giá y tế thông thường. Đối với bệnh nhân lớn tuổi, đặc biệt là những người rất già hoặc có hội chứng dễ bị tổn thương, có thể lấy tiền sử và kiểm tra sức khoẻ vào những thời điểm khác nhau và việc khám sức khoẻ có thể cần chia ra 2 lần vì bệnh nhân sẽ mệt mỏi. (Để biết các khuyến nghị tầm soát ở người lớn tuổi, hãy xem Phòng ngừa bệnh tật ở người cao tuổi.)

    Người cao tuổi cũng có các vấn đề chăm sóc sức khỏe khác nhau, thường phức tạp hơn, chẳng hạn như nhiều chứng rối loạn, có thể cần sử dụng nhiều loại thuốc (đôi khi được gọi là dùng nhiều thuốc) và do đó, khả năng kê đơn thuốc có nguy cơ cao nhiều hơn (xem bảng Các loại thuốc có khả năng không phù hợp ở người cao tuổi).

    Phát hiện sớm các vấn đề có thể cần can thiệp sớm, có thể ngăn ngừa tiến triển xấu đi và cải thiện chất lượng cuộc sống, thông thường thông qua các can thiệp tương đối nhỏ, không tốn kém (ví dụ thay đổi lối sống). Vì vậy, một số bệnh nhân cao tuổi, đặc biệt là người có hội chứng dễ bị tổn thương hoặc có bệnh mạn tính, được đánh giá tốt nhất bằng cách sử dụng một đánh giá lão khoa toàn diện, bao gồm đánh giá chức năng và chất lượng cuộc sống, quản lý tốt nhất bởi một nhóm liên ngành.

    Nhiều rối loạn

    Trung bình, bệnh nhân cao tuổi có 6 rối loạn có thể chẩn đoán được. Rối loạn trong một hệ thống cơ quan có thể làm suy yếu hệ thống khác, làm trầm trọng thêm tình trạng suy giảm chức năng của cả hai và dẫn đến tình trạng khuyết tật, phụ thuộc và, không can thiệp, tử vong. Nhiều rối loạn làm phức tạp chẩn đoán và điều trị, và các tác động của rối loạn được tăng lên bởi bất lợi về mặt xã hội (ví dụ, sự cô đơn) và đói nghèo (như bệnh nhân sống lâu hơn nếu nguồn hỗ trợ tốt) và do các vấn đề chức năng và tài chính.

    Các bác sĩ lâm sàng cũng nên đặc biệt quan tâm đến một số triệu chứng lão khoa phổ biến (ví dụ như mê sảng, chóng mặt, ngất, ngã, vấn đề di chuyển, cân nặng hoặc không ngon miệng, tiểu không tự chủ) bởi vì đó có thể là kết quả của rối loạn hệ thống nhiều cơ quan.

    Nếu bệnh nhân có nhiều rối loạn, điều trị (ví dụ như nghỉ ngơi trên giường, phẫu thuật, thuốc) phải được phối hợp tốt; điều trị một rối loạn mà không điều trị các rối loạn liên quan có thể đẩy nhanh sự suy giảm các chức năng. Ngoài ra, cần phải theo dõi cẩn thận để tránh hậu quả gây ra do điều trị. Ví dụ, nếu nghỉ ngơi trên giường hoàn toàn, bệnh nhân cao tuổi có thể mất từ 1 đến 3% khối lượng và sức mạnh cơ mỗi ngày (gây sarcopenia), và ảnh hưởng của việc nghỉ tại giường cuối cùng có thể dẫn đến tử vong.

    Chẩn đoán bị chậm hoặc bị bỏ qua

    Những rối loạn thường gặp ở người lớn tuổi thường bị bỏ qua, hoặc chẩn đoán bị trì hoãn. Các bác sĩ lâm sàng nên sử dụng tiền sử, thăm khám lâm sàng, và các xét nghiệm đơn giản để chủ động sàng lọc về những rối loạn xảy ra hoặc thường gặp (xem bảng); khi được chẩn đoán sớm, những rối loạn này thường có thể được điều trị dễ dàng hơn. Chẩn đoán sớm thường phụ thuộc vào mức độ quen thuộc của bác sĩ lâm sàng với hành vi và tiền sử của bệnh nhân, bao gồm trạng thái tinh thần. Thông thường, các dấu hiệu đầu tiên của rối loạn thể chất là hành vi, tinh thần, hoặc cảm xúc. Nếu bác sĩ lâm sàng không ý thức được khả năng này và đưa các dấu hiệu này vào sa sút trí tuệ, chẩn đoán và điều trị có thể bị trì hoãn.

    Bảng

    Sử dụng nhiều thuốc

    Thuốc theo đơn, thuốc không kê đơn và thuốc để giải trí của bệnh nhân (bao gồm cả cần sa) nên được xem xét thường xuyên, đặc biệt là để tìm các tương tác thuốc và việc sử dụng các loại thuốc được coi là không phù hợp cho bệnh nhân cao tuổi. Đánh giá này đặc biệt quan trọng trong quá trình chuyển đổi chăm sóc khi cần đối chiếu các loại thuốc để loại bỏ trùng lặp, bỏ sót thuốc và sai sót về liều lượng và xác định các loại thuốc có thể không còn cần thiết.

    Vấn đề người chăm sóc

    Đôi khi, các vấn đề của bệnh nhân cao tuổi có liên quan đến việc người chăm sóc (người chăm sóc của họ bỏ bê hoặc lạm dụng). Các bác sĩ lâm sàng nên cân nhắc khả năng lạm dụng thuốc do người bệnh hoặc người chăm sóc nếu hoàn cảnh và phát hiện gợi ý. Một số loại thương tích hoặc hành vi của bệnh nhân đặc biệt gợi ý, bao gồm

    • Thường xuyên bầm tím, đặc biệt ở các khu vực khó tiếp cận (ví dụ, giữa lưng)

    • Bầm tím các cánh tay trên

    • Thâm tím bộ phận sinh dục ngoài

    • Bỏng bất thường

    • Sự sợ hãi không thể giải thích của người chăm sóc bệnh nhân