Rhodiola

Những người ủng hộ tin rằng rhodiola là một chất thích nghi. Thuật ngữ thuốc thảo dược này có nghĩa là chất này được cho là giúp cơ thể đối phó với căng thẳng và phục hồi chức năng bình thường.

Rhodiola được sử dụng để

• Điều trị các triệu chứng của bệnh độ cao

• Cải thiện học tập và trí nhớ

• Tăng năng lượng

• Cải thiện hiệu suất tập thể dục

• Giảm nồng độ cholesterol cao

• Giảm triệu chứng trầm cảm

• Giảm mệt mỏi

• Làm chậm quá trình lão hóa

Không có nghiên cứu chất lượng cao nào ở những người chứng minh rằng rhodiola có hiệu quả trong việc điều trị bất kỳ tình trạng sức khỏe nào.

Các nghiên cứu nhỏ cho thấy rhodiola cải thiện hiệu suất tập thể dục và thể thao (1, 2). Ngoài ra, một đánh giá có hệ thống gồm 13 thử nghiệm phân nhóm ngẫu nhiên bao gồm 263 bệnh nhân đã đánh giá việc bổ sung ở giai đoạn cấp hoặc giai đoạn lâu dài hoặc kết hợp cả hai (3). Sử dụng ở giai đoạn cấp có lợi cho hiệu suất sức bền và đánh giá mức độ gắng sức được cảm nhận. Sử dụng lâu dài có lợi cho bài tập kỵ khí nhưng không có lợi cho hiệu suất bài tập sức bền. Một đánh giá khác cho thấy liều lượng rhodiola cao hơn có lợi ích khi chạy nước rút trên máy tập đạp xe và tập luyện sức bền ở cả những người được đào tạo và chưa được đào tạo (4). Tuy nhiên, do thay đổi về liều và thời gian sử dụng cũng như đặc điểm của từng đối tượng nên cần có thêm các nghiên cứu.

Một nghiên cứu nhỏ trên 89 người dùng rhodiola trong 42 ngày cho thấy lợi ích trong điều trị chứng trầm cảm nhẹ đến trung bình (5). Trong một thử nghiệm phân nhóm ngẫu nhiên kéo dài 12 tuần bao gồm 57 bệnh nhân so sánh rhodiola với sertraline và giả dược, tình trạng trầm cảm được cải thiện ở cả nhóm dùng sertraline và rhodiola, và không có sự khác biệt đáng kể nào giữa hai nhóm. Tuy nhiên, rhodiola kém hiệu quả hơn sertraline khi so sánh với giả dược nhưng có ít tác dụng bất lợi hơn (6). Rhodiola đã cho thấy hiệu quả khi phối hợp với thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI, 7). Liên đoàn các Hiệp hội Tâm thần học Sinh học Thế giới (WFSBP) và Mạng lưới Điều trị Tâm trạng và Lo âu Canada (CANMAT) không ủng hộ việc sử dụng rhodiola như một liệu pháp đơn lẻ hoặc kết hợp với các phương pháp điều trị khác cho rối loạn trầm cảm nặng (8).

Rhodiola cũng được sử dụng để kiểm soát căng thẳng (9, 10).

Các tác dụng bất lợi có thể xảy ra của rhodiola bao gồm chóng mặt và khô miệng hoặc tiết nước bọt quá nhiều. Một báo cáo ca bệnh mô tả sự xuất hiện của cơn hưng cảm ở một bệnh nhân dùng rhodiola dưới dạng một chất bổ sung tập thể dục (11).

• Việc sử dụng rhodiola phối hợp với một số loại thuốc chống trầm cảm theo đơn có thể làm tăng nhịp tim và có thể xảy ra nếu phối hợp với thuốc serotonergic.

• Rhodiola có thể gây hạ đường huyết, đặc biệt ở những người dùng thuốc chống tăng đường huyết.

• Rhodiola có thể làm giảm huyết áp, có thể gây hạ huyết áp ở những người đã bị huyết áp thấp hoặc ở những người dùng thuốc hạ huyết áp.

• Rhodiola có thể làm tăng nồng độ warfarin.

• Rhodiola có tác dụng chống viêm, khi kết hợp với thuốc chống viêm có thể dẫn đến tác dụng phụ gây tác dụng bất lợi.

• Rhodiola có thể chống lại tác dụng của thuốc ức chế miễn dịch.

(Xem thêm bảng Một số tương tác có thể xảy ra giữa dinh dưỡng bổ sung và thuốc.)

1. 1. Parisi A, Tranchita E, Duranti G, et al. Effects of chronic Rhodiola Rosea supplementation on sport performance and antioxidant capacity in trained male: preliminary results. J Sports Med Phys Fitness. 50(1):57-63, 2010.

2. 2. Noreen EE, Buckley JG, Lewis SL, Brandauer J, Stuempfle KJ. The effects of an acute dose of Rhodiola rosea on endurance exercise performance. J Strength Cond Res. 27(3):839-847, 2013. doi:10.1519/JSC.0b013e31825d9799

3. 3. Sanz-Barrio PM, Noreen EE, Gilsanz-Estebaranz L, Lorenzo-Calvo J, Martínez-Ferrán M, Pareja-Galeano H. Rhodiola rosea supplementation on sports performance: A systematic review of randomized controlled trials. Phytother Res. Tháng 10 năm 2023;37(10):4414-4428. doi: 10.1002/ptr.7950

4. 4. Tinsley GM, Jagim AR, Potter GDM, Garner D, Galpin AJ. Rhodiola rosea as an adaptogen to enhance exercise performance: a review of the literature. Br J Nutr. Ngày 14 tháng 2 năm 2024;131(3):461-473. doi: 10.1017/S0007114523001988

5. 5. Darbinyan V, Aslanyan G, Amroyan E, et al.Clinical trial of Rhodiola rosea L. extract SHR-5 in the treatment of mild to moderate depression. Nord J Psychiatry. 61(5):343-348, 2007. doi:10.1080/08039480701643290

6. 6. Mao JJ, Xie SX, Zee J, et al. Rhodiola rosea versus sertraline for major depressive disorder: A randomized placebo-controlled trial. Phytomedicine. 22(3):394-399, 2015. doi:10.1016/j.phymed.2015.01.010

7. 7. Gao L, Wu C, Liao Y, et al. Antidepressants effects of Rhodiola capsule combined with sertraline for major depressive disorder: A randomized double-blind placebo-controlled clinical trial. J Affect Disord. 265:99-103, 2020. doi:10.1016/j.jad.2020.01.065

8. 8. Sarris J, Ravindran A, Yatham LN, et al. Clinician guidelines for the treatment of psychiatric disorders with nutraceuticals and phytoceuticals: The World Federation of Societies of Biological Psychiatry (WFSBP) and Canadian Network for Mood and Anxiety Treatments (CANMAT) Taskforce. World J Biol Psychiatry. Tháng 7 năm 2022;23(6):424-455. doi: 10.1080/15622975.2021.2013041. Xuất bản điện tử ngày 21 tháng 3 năm 2022. PMID: 35311615.

9. 9. Cropley M, Banks AP, Boyle J. The Effects of Rhodiola rosea L. Extract on Anxiety, Stress, Cognition and Other Mood Symptoms. Phytother Res. Tháng 12 năm 2015;29(12):1934-9. doi: 10.1002/ptr.5486.

10. 10. Ivanova Stojcheva E, Quintela JC. The Effectiveness of Rhodiola rosea L. Preparations in Alleviating Various Aspects of Life-Stress Symptoms and Stress-Induced Conditions-Encouraging Clinical Evidence. Molecules. Ngày 17 tháng 6 năm 2022;27(12):3902. doi: 10.3390/molecules27123902

11. 11. Whig R, Leo RJ. Mania Associated With Rhodiola Rosea: An Adaptogen With Antidepressant Effects. Prim Care Companion CNS Disord. Ngày 17 tháng 3 năm 2022;24(2):21cr02980. doi: 10.4088/PCC.21cr02980

Tài nguyên bằng tiếng Anh sau đây có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của tài liệu này.

1. National Institutes of Health (NIH), National Center for Complementary and Integrative Health: Rhodiola