Viêm mũi không dị ứng

Các đầu dây thần kinh cảm giác ở niêm mạc mũi của bệnh nhân viêm mũi không dị ứng phản ứng với nhiều kích thích khác nhau, bao gồm kháng nguyên vi rút, chất kích thích hóa học, thay đổi nhiệt độ và mùi mạnh, thông qua các kênh thụ thể tiềm năng thoáng qua (TRP), đặc biệt là các kênh vanilloid tiềm năng thoáng qua 1 (TRPV1), trước đây được gọi là thụ thể capsaicin. Kích hoạt các kênh này dẫn đến giải phóng các neuropeptide như chất P và peptide liên quan đến gen calcitonin (CGRP), gây giãn mạch và tăng tính thấm của mạch máu, dẫn đến nghẹt mũi và chảy nước mũi (1).

Rối loạn chức năng thần kinh thực vật với hoạt động phó giao cảm tăng cao thường được quan sát thấy.

Viêm mũi cấp tính gây ra ho; sốt nhẹ; nghẹt mũi và ngứa; chảy nước mũi kèm theo dịch mũi sau; và hắt hơi.

Các dấu hiệu viêm mũi mạn tính cũng tương tự như viêm mũi cấp tính, nhưng trong những trường hợp kéo dài hoặc nghiêm trọng, bệnh nhân cũng có thể có chảy mũi mủ, hôi, thối; vảy mũi; và/hoặc chảy máu. Hắt hơi và ngứa mũi ít phổ biến hơn.

Viêm mũi teo dẫn đến tình trạng mở rộng khoang mũi và chảy máu cam có thể tái phát và nặng. Bệnh này được phân biệt với các loại viêm mũi khác bằng tình trạng hình thành vảy, quần cư vi khuẩn có mùi hôi, nghẹt mũi và mất khứu giác.

Viêm mũi vận mạch dẫn đến chảy nước mũi và chảy dịch mũi sau. Niêm mạc mũi cương phồng (có nhiều mạch máu) có màu từ đỏ tươi đến tím. Tình trạng này xảy ra thành từng đợt nặng lên hoặc nhẹ đi. Hắt hơi và ngứa mũi có thể xảy ra nhưng ít phổ biến hơn các triệu chứng khác ở mũi.

Các dạng viêm mũi khác nhau được chẩn đoán dựa vào lâm sàng. Xét nghiệm thường là không cần thiết. Bệnh này được phân biệt với viêm mũi dị ứng do không tìm thấy chất gây dị ứng có thể xác định được, một đặc điểm đặc trưng của viêm mũi dị ứng.

Viêm mũi vận mạch có sự khác biệt với nhiễm trùng do virus và vi khuẩn của mũi do không có chảy mũi mủ và vảy mũi.

• Đối với viêm mũi cấp tính (do vi rút), thuốc giảm đau, thuốc kháng histamin và/hoặc thuốc chống nghẹt mũi

• Đối với viêm mũi teo, điều trị tại chỗ bằng kháng sinh, estrogen và Vitamin A, D

• Đối với viêm mũi vận mạch, làm ẩm và đôi khi dùng glucocorticoid tại chỗ và pseudoephedrine đường uống

Viêm mũi cấp tính (do vi rút) thường tự khỏi và việc điều trị thường là điều trị triệu chứng (1). Điều trị triệu chứng bao gồm thuốc giảm đau (ví dụ: acetaminophen và thuốc chống viêm không steroid [NSAID]), thuốc kháng histamine và/hoặc thuốc chống nghẹt mũi. Thuốc giảm đau có thể được sử dụng để giảm đau và/hoặc hạ sốt. Thuốc kháng histamin thế hệ thứ hai (ví dụ: cetirizine, fexofenadine) được ưu tiên dùng hơn so với thuốc kháng histamin thế hệ thứ nhất vì các thuốc thế hệ thứ nhất có hoạt tính kháng cholinergic mạnh hơn, có thể gây khô niêm mạc quá mức và tăng kích ứng. Thuốc kháng histamin thế hệ thứ nhất cũng có thể làm tăng nguy cơ an thần và té ngã ở người cao tuổi, và việc sử dụng lâu dài ngày càng có liên quan đến sa sút trí tuệ. Thuốc chống nghẹt mũi tại chỗ có thể giúp giảm bớt tình trạng này, nhưng không nên sử dụng quá 3 ngày để tránh tình trạng nghẹt mũi tái phát ở niêm mạc mũi. (Xem thêm Cảm lạnh thông thường). Thuốc ổn định tế bào mast dạng xịt mũi (ví dụ: cromolyn) hoặc thuốc ổn định tế bào mast/thuốc kháng histamin tác dụng kép (ví dụ: azelastine, olopatadine) là những phương án thay thế (xem bảng Thuốc ổn định tế bào mast dạng dùng trong mũi). Nếu các triệu chứng vẫn tiếp diễn, có thể cần phải sinh thiết để loại trừ ung thư.

Điều trị viêm teo mũi hướng vào việc làm giảm lớp vảy và loại bỏ mùi hôi bằng cách rửa mũi, kháng sinh tại chỗ (ví dụ: mupirocin), estrogen tại chỗ hoặc đường toàn thân và vitamin A và D. Việc bịt hoặc làm giảm độ thông thoáng của khoang mũi bằng phẫu thuật sẽ làm giảm lớp vảy do không khí làm khô mũi thổi qua màng nhầy bị teo gây ra. Các can thiệp bằng phẫu thuật, chẳng hạn như tắc nghẽn hoặc giảm độ thông thoáng của khoang mũi, có thể được thực hiện để làm giảm tình trạng đóng vảy (bằng cách giảm tác dụng làm khô của luồng không khí đi qua niêm mạc teo), tăng độ bôi trơn và có thể cải thiện phân bố mạch (2).

Điều trị viêm mũi vận mạch phải thông qua thử nghiệm và sai sót và không phải lúc nào cũng đạt kết quả như mong muốn. Bệnh nhân dễ chịu hơn khi ở trong không khí ẩm, có thể được cung cấp bởi hệ thống sưởi ấm trung tâm ẩm hoặc máy làm bốc hơi trong phòng làm việc hoặc phòng ngủ. Thuốc kháng cholinergic tại chỗ (ví dụ: ipratropium) có thể hữu ích trong việc làm khô dịch tiết quá mức và giảm chảy nước mũi và chảy dịch mũi sau. Glucocorticoid tại chỗ (ví dụ: mometasone xịt 2 lần/ngày) và thuốc kháng histamin xịt mũi (ví dụ: olopatadine và azelastine xịt 1 lần/ngày) cũng có thể có một số lợi ích.

Thuốc chống nghẹt mũi tại chỗ (ví dụ: oxymetazoline nhỏ mũi) nên tránh dùng để điều trị viêm mũi nói chung vì thuốc làm mạch máu của niêm mạc mũi mất đi độ nhạy cảm với các kích thích co mạch khác, ví dụ như độ ẩm và nhiệt độ của luồng không khí hít vào. Nghẹt mũi tái phát có thể xảy ra sau 3 ngày sử dụng liên tục; sử dụng lâu dài và phụ thuộc được gọi là viêm mũi do thuốc (1). Thuốc đối kháng thụ thể Leukotriene (LTRA, ví dụ montelukast) không nên được sử dụng để điều trị viêm mũi không dị ứng do thiếu dữ liệu hỗ trợ hiệu quả của thuốc và tác dụng bất lợi có hại về mặt tâm thần.