Tiêu chảy ở khách du lịch

Tiêu chảy khi đi du lịch ảnh hưởng đến 30% đến 70% số khách du lịch trong vòng 2 tuần, tùy thuộc vào địa điểm và thời điểm trong năm. Tình trạng này có thể do bất loại vi khuẩn, vi-rút hoặc ít phổ biến hơn là ký sinh trùng gây ra (1).

Các nguyên nhân phổ biến nhất gây tiêu chảy ở khách du lịch là:

• Escherichia coli (E. coli) sinh độc tố ruột.

E. coli phổ biến trong các nguồn cung cấp nước ở các khu vực thiếu thanh lọc đầy đủ. Nhiễm bệnh phổ biến ở những người đi du lịch đến các quốc gia có nguồn lực thấp. Campylobacter jejuni, Shigella, Salmonella và E. coli gây ngưng kết ở ruột cũng là những nguyên nhân phổ biến (1).

Viêm dạ dày ruột do norovirus là một vấn đề đặc biệt trên một số tàu du lịch (2).

Cả thực phẩm và nước đều có thể là nguồn lây nhiễm. Khách du lịch tránh uống nước của địa phương vẫn có thể bị nhiễm bệnh bằng cách đánh răng bằng bàn chải đánh răng không được rửa sạch, uống nước uống đóng chai với đá lạnh làm từ nước của địa phương hoặc ăn những thức ăn không được xử lý hoặc được rửa sạch bằng nước của địa phương. Những người dùng thuốc làm giảm axit dạ dày (thuốc kháng axit, thuốc chẹn H2 và thuốc ức chế bơm proton) có nguy cơ bị bệnh nặng hơn.

Buồn nôn, nôn, tiếng nhu động ruột tăng động, đau quặn bụng và tiêu chảy khởi phát từ 12 đến 72 giờ sau khi ăn phải thức ăn hoặc uống nước bị ô nhiễm. Mức độ nặng khác nhau. Một số người bị sốt và đau cơ. Tiêu chảy hiếm khi có máu.

Hầu hết các trường hợp đều nhẹ và tự khỏi, mặc dù mất nước có thể xảy ra, đặc biệt là ở vùng khí hậu ấm áp.

• Đánh giá lâm sàng

Các biện pháp chẩn đoán cụ thể thường không cần thiết. Tuy nhiên, sốt, đau bụng dữ dội và tiêu chảy phân có máu cho thấy cảnh nghiêm trọng hơn và cần đánh giá ngay.

• Dịch thay thế

• Đôi khi thuốc chống tiêu chảy (chống nhu động)

• Thuốc kháng sinh (ví dụ: ciprofloxacin, azithromycin) cho tiêu chảy vừa đến nặng

Cơ sở chính của việc điều trị bệnh tiêu chảy của người du lịch là bù dịch và dùng các loại thuốc chống tiêu chảy như loperamid. Liều lượng loperamid cho trẻ em < 12 tuổi dựa trên cân nặng. Thuốc thay thế cho người lớn là diphenoxylate/atropine.

Không nên sử dụng thuốc chống tiêu chảy cho người lớn nghi ngờ nhiễm C. difficile hoặc E. coli O157:H7 (ví dụ: mới sử dụng kháng sinh, tiêu chảy ra máu, phân có máu hoặc tiêu chảy kèm theo sốt) hoặc ở trẻ em, đặc biệt là những trẻ < 2 tuổi. Không nên sử dụng iodochlorhydroxyquin vì thuốc này có thể gây tổn thương thần kinh.

Nói chung, thuốc kháng sinh không cần thiết trong tiêu chảy nhẹ. Tuy nhiên, ở những bệnh nhân bị tiêu chảy từ vừa đến nặng (≥ 3 lần đi ngoài phân lỏng trong 8 giờ), kháng sinh được cho dụng, đặc biệt nếu có nôn ói, đau quặn bụng, sốt, hoặc phân có máu. Đối với người lớn, thuốc kháng sinh đường uống được khuyến nghị bao gồm ciprofloxacin hoặc levofloxacin, mặc dù tình trạng kháng fluoroquinolone vẫn tiếp tục gia tăng ở một số khu vực, đặc biệt là trong các trường hợp nhiễm trùng do Campylobacter. Các thuốc thay thế bao gồm azithromycin hoặc rifaximin. Đối với bệnh nhân mang thai và trẻ em, azithromycin được ưu tiên dùng (1).

Du khách nên dùng bữa tại các nhà hàng có danh tiếng về an toàn và tránh đồ ăn và đồ uống từ những người bán hàng rong. Họ chỉ nên ăn các loại thực phẩm nấu chín mà vẫn còn nóng bốc hơi, trái cây có thể bóc vỏ và đồ uống có ga mà không có nước đá trong chai kín (chai nước giải khát không chứa cồn có thể chứa nước máy của các nhà cung cấp vô đạo đức); rau không nấu (đặc biệt là salsa còn lại trên bàn) nên tránh. Các quán Buffet và nhà hàng thức ăn nhanh có nguy cơ gia tăng. Rửa thực phẩm bằng nước máy có thể làm thực phẩm bị nhiễm bẩn.

Một số bệnh nhân có thể cần điều trị dự phòng nếu họ có các bệnh nền khiến họ đặc biệt dễ bị hậu quả của tiêu chảy ở khách du lịch. Những người này bao gồm những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch, bao gồm bệnh viêm ruột hoặc nhiễm HIV, người nhận ghép tạng và bệnh nhân mắc bệnh tim mạch nặng hoặc bệnh thận nặng. Thuốc kháng sinh không hấp thu rifaximin có thể được sử dụng để dự phòng ở những bệnh nhân này. Không khuyến cáo sử dụng fluoroquinolone để dự phòng do có tác dụng bất lợi, bao gồm đứt gân và bệnh lý thần kinh ngoại biên. Một số du khách có thể xem xét bismuth subsalicylate không phải thuốc kháng sinh như một phương pháp thay thế cho biện pháp phòng ngừa (1).

Sau đây là các tài nguyên tiếng Anh có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của các tài nguyên này.

1. Centers for Disease Control and Prevention: Preparing international travelers for travelers’ diarrhea

2. Expert panel: Guidelines for the prevention and treatment of travelers' diarrhea (2017)