Dạng pemphigus niêm mạc mắt

(dạng pemphigus niêm mạc; dạng pemphigus niêm mạc mắt; dạng pemphigus sẹo mắt; dạng pemphigus niêm mạc lành tính)

TheoZeba A. Syed, MD, Wills Eye Hospital
Xem xét bởiSunir J. Garg, MD, FACS, Thomas Jefferson University
Đã xem xét/Đã chỉnh sửa đã sửa đổi Thg 4 2025
v954515_vi

Dạng pemphigus niêm mạc mắt là một bệnh tự miễn mạn tính gây ra sẹo tiến triển ở cả hai bên và co rút kết mạc kèm theo tình trạng đục giác mạc. Các triệu chứng ban đầu là sung huyết và kích thích; tiến triển dẫn đến tổn thương mi mắt và giác mạc và đôi khi mù lòa. Chẩn đoán đôi khi được khẳng định bằng sinh thiết. Việc điều trị thường cần phải dùng điều trị theo đường toàn thân bằng dapsone hoặc thuốc ức chế miễn dịch.

Dạng pemphigus niêm mạc mắt là một bệnh tự miễn trong đó có tình trạng gắn kết của các kháng thể kháng màng đáy kết mạc dẫn đến tình trạng viêm kết mạc (1). Không liên quan đến bệnh pemphigoid bọng nước.

(Xem thêm Dạng pemphigus niêm mạcTổng quan về các bệnh lý kết mạc và bệnh lý củng mạc.)

Tài liệu tham khảo chung

  1. 1. Xu HH, Werth VP, Parisi E, Sollecito TP. Mucous membrane pemphigoid. Dent Clin North Am. 2013;57(4):611-630. doi:10.1016/j.cden.2013.07.003

Triệu chứng và dấu hiệu của dạng pemphigus niêm mạc mắt

Dạng pemphigus niêm mạc mắt thường bắt đầu bằng tình trạng viêm kết mạc mạn tính kèm theo xung huyết không đặc hiệu mà không có dịch tiết ở một số góc phần tư nhất định. Tiến triển dẫn đến những tình trạng sau đây:

  • Xuất huyết dưới kết mạc

  • Co rút kết mạc kèm theo mất phần dưới

  • Dính mi-nhãn cầu (dính giữa kết mạc mi và kết mạc nhãn cầu)

  • Viêm kết giác mạc khô

  • Trichiasis (lông mi bật)

  • Khiếm khuyết biểu mô giác mạc và nhiễm trùng giác mạc

  • Tân mạch giác mạc, đục, sừng hóa và mù

Hay gặp loét và sẹo hóa niêm mạc miệng nhưng lại ít tổn thương sẹo bọng và mảng ban đỏ trên da.

Chẩn đoán dạng pemphigus ở niêm mạc mắt

  • Khám mắt

  • Đôi khi sinh thiết

Chẩn đoán nghi ngờ dạng pemphigus niêm mạc mắt trên lâm sàng ở những bệnh nhân có sẹo kết mạc cũng như các thay đổi về giác mạc, dính mi (một số chỗ kết mạc mi dính vào kết mạc nhãn cầu) hoặc cả hai (1). Những nguyên nhân khác gây ra sẹo kết mạc tiến triển bao gồm tiếp xúc với bức xạ trước đó và bệnh do cơ địa dị ứng. Do đó, chẩn đoán lâm sàng dạng pemphigus sẹo mắt được đưa ra khi có sự tiến triển đến bờ mi mà không có tiền sử chiếu xạ tại chỗ hoặc viêm kết mạc dị ứng nặng luôn tái diễn.

Chẩn đoán có thể dựa vào sinh thiết kết mạc cho thấy có kháng thể lắng đọng trên màng đáy. Kết quả sinh thiết âm tính không loại trừ chẩn đoán.

Tài liệu tham khảo chẩn đoán

  1. 1. Georgoudis P, Sabatino F, Szentmary N, et al. Ocular Mucous Membrane Pemphigoid: Current State of Pathophysiology, Diagnostics and Treatment. Ophthalmol Ther. 2019;8(1):5-17. doi:10.1007/s40123-019-0164-z

Điều trị dạng pemphigus niêm mạc mắt

  • Bôi trơn tại chỗ

  • Điều trị chống viêm tại chỗ (ví dụ: corticosteroid, cyclosporine)

  • Nhổ lông quặm (lông mi mọc ngược vào trong)

  • Thường dùng điều trị theo đường toàn thân bằng dapsone hoặc thuốc ức chế miễn dịch

Ở những người bị dạng pemphigus niêm mạc mắt, thuốc thay thế nước mắt và nhổ lông, triệt lông bằng áp lạnh hoặc triệt lông bằng điện trong điều trị lông quặm có thể giúp giảm nguy cơ bị nhiễm trùng mắt, sẹo giác mạc thứ phát và giảm thị lực.

Đối với lông quặm tiến triển, sẹo kết mạc hoặc đục giác mạc hoặc đối với các khiếm khuyết biểu mô giác mạc không lành, điều trị theo đường toàn thân bằng dapsone (1) hoặc thuốc ức chế miễn dịch (ví dụ: methotrexate, mycophenolate mofetil, cyclophosphamide, globulin miễn dịch đường tĩnh mạch [IVIG], rituximab) được chỉ định(2).

Bệnh nhân có khiếm khuyết biểu mô không lành cũng có thể được hưởng lợi từ việc cấy ghép màng ối.

Tài liệu tham khảo về điều trị

  1. 1. Branisteanu DC, Stoleriu G, Branisteanu DE, et al. Ocular cicatricial pemphigoid (Review). Exp Ther Med. 2020;20(4):3379-3382. doi:10.3892/etm.2020.8972

  2. 2. Georgoudis P, Sabatino F, Szentmary N, et al. Ocular Mucous Membrane Pemphigoid: Current State of Pathophysiology, Diagnostics and Treatment. Ophthalmol Ther. 2019;8(1):5-17. doi:10.1007/s40123-019-0164-z

Những điểm chính

  • Pemphigoid màng nhầy nhãn cầu là tình trạng sẹo hóa kết mạc mạn tính do phản ứng tự miễn kèm theo đục giác mạc.

  • Các dấu hiệu bao gồm dính mi-nhãn cầu (dính giữa kết mạc mi và kết mạc nhãn cầu); lông quặm (lông mi cong vào trong); viêm giác mạc kết mạc khô; tân sinh mạch giác mạc, đục và sừng hóa; kết mạc co rút và sừng hóa.

  • Chẩn đoán thường dựa vào dính mi cầu tiến triển ở bệnh nhân không có tiền sử phơi nhiễm tia xạ hoặc viêm kết mạc mạn tính nghiêm trọng kéo dài.

  • Phương pháp điều trị có thể bao gồm thuốc thay thế nước mắt, liệu pháp chống viêm tại chỗ, nhổ lông quặm và thường là điều trị theo đường toàn thân bằng dapsone hoặc thuốc ức chế miễn dịch.

quizzes_lightbulb_red
Test your KnowledgeTake a Quiz!