Bán trật khớp đốt đội trục là tình trạng lệch đốt sống cổ thứ nhất (atlas) so với đốt sống cổ thứ hai (trục), có thể xảy ra do gập quá mức, duỗi quá mức và tải trọng dọc trục.
(Xem thêm Đánh giá đau cổ và đau lưng và Các bất thường khớp nối sọ-cổ.)
Bán trật khớp đốt đội trục có thể là hậu quả của chấn thương nghiêm trọng hoặc xảy ra ở những bệnh nhân mắc các bệnh lý có thể ảnh hưởng đến cột sống cổ bao gồm viêm khớp dạng thấp, viêm khớp tự phát ở thanh thiếu niên, viêm cột sống dính khớp và hội chứng Down. Bán trật khớp đốt đội trục rất hiếm gặp.
Các triệu chứng của bán trật khớp đốt đội trục
Mất vững khớp đội trục thường không có triệu chứng nhưng có thể gây đau cổ mơ hồ, đau đầu vùng chẩm, hoặc đôi khi gây chèn ép tủy cổ không liên tục (và có thể gây tử vong).
Chẩn đoán mất vững khớp đội trục
Các phim chụp X-quang
MRI để đánh giá tính toàn vẹn của dây chằng
© Springer Science+Business Media
Bán trật khớp đốt đội trục thường được chẩn đoán bằng phim chụp X-quang cột sống cổ ở tư thế gập và duỗi. Phim chụp nghiêng tư thế cúi, nếu bệnh nhân dung nạp được, cho thấy mất vững động của toàn bộ cột sống cổ. Cử động bên dưới mức C1-C2 được xác định bằng chế độ chụp gập và duỗi cho thấy góc tăng 10 độ và chuyển động tịnh tiến lớn hơn hoặc bằng 3 mm. Nếu phim chụp X-quang bất thường hoặc bình thường nhưng vẫn nghi ngờ bán trật khớp thì nên chụp MRI, có độ nhạy cao hơn. MRI cũng cung cấp đánh giá nhạy cảm nhất về chèn ép tủy sống và được thực hiện ngay lập tức nếu nghi ngờ chèn ép tủy sống.
Điều trị mất vững khớp đội trục
Điều trị triệu chứng
Cố định cột sống cổ
Phẫu thuật
Chỉ định điều trị của trật khớp trục bao gồm đau, tổn thương thần kinh, và nghi mất vững cột sống. Điều trị bao gồm các biện pháp điều trị triệu chứng (ví dụ: thuốc giảm đau) và cố định cổ, thường bắt đầu bằng nẹp cổ cứng. Điều trị cấp cứu nói chung dựa trên các triệu chứng hoặc sự hiện diện của bất thường dây chằng trên MRI ở những bệnh nhân nhạy cảm. Trong trường hợp các triệu chứng tăng lên hoặc trong các chấn thương cấp tính, có thể cần phẫu thuật để ổn định cột sống (1).
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Yamada T, Yoshii T, Matsukura Y, et al. Retrospective analysis of surgical outcomes for atlantoaxial subluxation. J Orthop Surg Res. 2019;14(1):75. Xuất bản ngày 7 tháng 3 năm 2019. doi:10.1186/s13018-019-1112-2
Những điểm chính
Bán trật khớp đốt đội trục là tình trạng lệch trục của đốt sống cổ thứ 1 và thứ 2 và là một tình trạng hiếm gặp.
Nguyên nhân bao gồm chấn thương nghiêm trọng hoặc một số bệnh ảnh hưởng đến cột sống cổ như viêm khớp dạng thấp, viêm khớp tự phát ở thanh thiếu niên, viêm cột sống dính khớp và hội chứng Down.
Bệnh này thường không có triệu chứng nhưng có thể gây đau cổ mơ hồ, đau đầu vùng chẩm hoặc đôi khi chèn ép tủy sống cổ từng đợt (và có khả năng tử vong).
Chẩn đoán bằng các phim chụp X-quang cột sống cổ khi gập và duỗi và chụp MRI nếu nghi ngờ tủy sống bị chèn ép.
Điều trị bằng thuốc giảm đau và cố định cổ; phẫu thuật là cần thiết cho những bệnh nhân có bất thường về tủy sống trên MRI.
