Cách hút hoặc tiêm bao hoạt dịch trước xương bánh chè

• Chọc hút dịch tràn dịch để xác định nguyên nhân viêm bao thanh dịch.

• Đôi khi tiêm glucocorticoid để điều trị tình trạng viêm không do nhiễm trùng dai dẳng hoặc tái phát

Chọc bao hoạt dịch trước xương bánh chè thường được thực hiện để chẩn đoán (ví dụ: để chẩn đoán viêm bao hoạt dịch do nhiễm trùng hoặc do tinh thể). Bởi vì bao hoạt dịch trước xương bánh chè là vị trí phổ biến thứ hai của viêm bao hoạt dịch nhiễm trùng, dịch tràn dịch thường được gửi đến phòng thí nghiệm để đếm và phân biệt tế bào, phân tích tinh thể, nhuộm Gram, nuôi cấy và xét nghiệm độ nhạy.

Hiếm khi cần tiêm glucocorticoid vào bao hoạt dịch trước xương bánh chè. Tiêm thuốc điều trị chỉ nên được thực hiện nếu đáp ứng tất cả các tiêu chuẩn sau:

• Nhiễm trùng đã được loại trừ bằng cách phân tích dịch bao hoạt dịch.

• Dịch bao hoạt dịch tái tích tụ nhiều lần.

• Các triệu chứng không thuyên giảm bằng các biện pháp tại chỗ như chườm đá lạnh, nâng cao chi, băng thun và thuốc chống viêm không steroid.

Khi cần, tiêm bao hoạt dịch có thể giúp giảm đau nhanh chóng, điều này đặc biệt có lợi đối với tràn dịch tái phát nhiều hoặc tràn dịch gây đau đớn.

Chống chỉ định tuyệt đối

• Quá mẫn với chất được tiêm

• Đối với tiêm glucocorticoid, nghi ngờ viêm bao hoạt dịch nhiễm trùng

Cần phải tránh đâm kim qua vùng da bị nhiễm trùng rõ khi có thể, nhưng nếu nghi ngờ viêm bao hoạt dịch nhiễm trùng, nên hút dịch.

Chống chỉ định tương đối

• Bệnh tiểu đường được kiểm soát kém: Bất kỳ lợi ích nào của glucocorticoid đều phải được cân nhắc so với nguy cơ bị giảm khả năng kiểm soát đường huyết và nguy cơ nhiễm trùng.

• Không đáp ứng với các lần tiêm glucocorticoid trước đó vào cùng một vị trí (mặc dù khuyến nghị này chưa được nghiên cứu một cách có hệ thống).

Rối loạn đông máu không phải là chống chỉ định (1).

Các biến chứng không phổ biến và bao gồm

• Teo mỡ dưới da, teo da và các đường rò và mất sắc tố da tạm thời do tiêm glucocorticoid nông (sâu < 0,5 cm)

• Nhiễm trùng

• Phản ứng đau tại chỗ được cho là do viêm bao hoạt dịch do hóa chất phản ứng với các tinh thể trong dung dịch glucocorticoid (đôi khi được gọi là bùng phát sau tiêm) xảy ra trong vòng vài giờ sau khi tiêm glucocorticoid tại chỗ và thường kéo dài ≤ 48 tiếng

• Ở bệnh nhân tiểu đường, tăng đường huyết sau khi tiêm glucocorticoid tác dụng kéo dài

• Dung dịch khử trùng (ví dụ, chlorhexidine, povidone iodine, cồn isopropyl)

• Gạc vô trùng và băng dính

• Găng tay

• Ống tiêm 20 mL có kim cỡ từ 18 đến 20 gauge, dài 1,5 inch để rút dịch

• Gây tê tại chỗ tiêm kim: xịt đông lạnh tại chỗ (ví dụ: etyl clorua) hoặc tiêm lidocaine 1% không có epinephrine, trong ống tiêm 3 mL

• Tùy chọn: Đối với tiêm điều trị, ống tiêm từ 5 đến 10 mL có 2 đến 3 mL lidocaine 1% (không có epinephrine) trộn với glucocorticoid tiêm (ví dụ: triamcinolone acetonide, 20 mg)

• Kẹp cầm máu, nếu có thể dự đoán được việc chuyển đổi ống tiêm trong khi kim vẫn được cắm vào

• Một số ống tiêm 3, 5 và 10 mL

• Để hút dịch chẩn đoán, các ống thích hợp để lấy bệnh phẩm, bao gồm cả chai cấy máu

Cần có một trợ lý.

• Đối với tiêm bao hoạt dịch, thuốc gây tê tại chỗ và glucocorticoid tác dụng kéo dài có thể được trộn trong một ống tiêm duy nhất. Thêm thuốc tê giúp xác nhận vị trí kim tốt khi tiêm giảm đau ngay lập tức. Thêm thuốc tê cũng có thể làm giảm nguy cơ glucocorticoid gây teo mỡ dưới da và nguy cơ bùng phát sau tiêm.

• Hiếm khi cần tiêm glucocorticoid ở bao hoạt dịch trước xương bánh chè (dựa trên nguy cơ bị nhiễm trùng và teo da tăng lên và số lượng dữ liệu ít ỏi cho thấy kết quả lâu dài được cải thiện).

• Không thể loại trừ viêm bao thanh dịch bằng kiểm tra đại thể và vi thể ban đầu đối với dịch hớp được hút ra. Dịch khớp bị nhiễm trùng (kể cả từ Staphylococcus aureus, loại vi khuẩn phổ biến nhất) có xu hướng biểu hiện tình trạng tăng bạch cầu ở mức tối thiểu (mặc dù tỷ lệ phần trăm bạch cầu trung tính thường cao). Cần tiến hành phân tích dịch khớp trước khi tiêm glucocorticoid. Nếu tiền sử hoặc khám thực thể cho thấy viêm bao hoạt dịch nhiễm trùng thì ngừng tiêm glucocorticoid vào bao hoạt dịch. Viêm bao hoạt dịch nhiễm trùng cần phải được dẫn lưu hoặc hiếm khi phải cắt bỏ bao hoạt dịch ngoài việc dùng kháng sinh theo đường toàn thân. Dịch được hút thường có màu huyết thanh.

• Giảm đau ngay lập tức sau khi tiêm thuốc gây tê cục bộ giúp xác nhận vị trí kim tiêm chính xác và bao hoạt dịch trước xương bánh chè nguồn gốc của đau.

• Dịch trong bao hoạt dịch trước xương bánh chè thường được chia ngăn, dẫn đến lượng dịch có thể tiếp cận để rút ra ít hơn so với dự kiến. Trong những trường hợp như vậy, siêu âm hướng dẫn chọc hút có thể hữu ích.

• Đặt bệnh nhân nằm ngửa và gác chân. Để đầu gối thoải mái, hơi gập, trên một chiếc gối.

• Để tránh các cơn ngất do phản xạ phế vị, hãy quay đầu bệnh nhân và đặt hướng vùng làm việc sao cho bệnh nhân không nhìn thấy kim tiêm.

• Băng ép bảo vệ có thể ngăn ngừa ứ đọng dịch trong viêm bao hoạt dịch do chấn thương.

• Ghi vào đơn thuốc việc hạn chế hoạt động; chườm đá lạnh; nâng cao; và nếu không có chống chỉ định, dùng thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) đường uống cho đến khi đau thuyên giảm.

• Hướng dẫn bệnh nhân quay lại để đánh giá lại nhằm loại trừ nhiễm trùng nếu đau liên tục và tăng dần sau vài tiếng hoặc kéo dài > 48 tiếng hoặc nếu đau thuyên giảm rồi tái phát.

• Không tiêm glucocorticoid khi có lực cản; nếu có lực cản, hãy rút kim ra một chút.

• Cân nhắc thực hiện siêu âm nếu không thấy rõ có tràn dịch nhiều.

• Khi kiểm tra dịch khớp, hãy xem xét những phần sau: Máu do kim đâm vào gây thương tổn có thể không đồng đều và có thể đông lại. Dịch khớp cần phải được đánh giá bằng kính hiển vi phân cực để tìm xem có tinh thể không.

1. 1. Yui JC, Preskill C, Greenlund LS. Arthrocentesis and joint injection in patients receiving direct oral anticoagulants. Mayo Clin Proc 92(8):1223–1226, 2017. doi: 10.1016/j.mayocp.2017.04.007