Biến dạng ngón chân hình búa là kết quả của tình trạng mất cân bằng giữa gân duỗi và gân gấp, thường gây ra hiện tượng co rút ở khớp gian đốt ngón gần. Tình trạngu này tiến triển thành biến dạng cứng hình chữ Z có thể dẫn đến trật khớp ở mặt mu chân và cuối cùng là trật khớp ở khớp bàn ngón chân. Chẩn đoán là lâm sàng. Chụp X-quang chịu trọng lượng rất hữu ích để xác định mức độ nặng. Điều trị bằng cách thay đổi giày dép, băng/nẹp và/hoặc dụng cụ chỉnh hình.
(Xem thêm Tổng quan các bệnh lý bàn chân và cổ chân.)
Nguyên nhân thông thường gây ra biến dạng ngón chân hình búa là do mất cân bằng gân dẫn đến lệch bề mặt khớp. Tình trạng mất cân bằng này có thể bắt nguồn từ một chấn thương hoặc do khuynh hướng di truyền đối với cơ chế sinh học bàn chân khác thường và co rút gân. Viêm khớp dạng thấp và rối loạn thần kinh như bệnh Charcot-Marie-Tooth (xem Bệnh lý thần kinh di truyền) là những nguyên nhân khác. Ngón chân thứ hai là ngón dễ bị biến dạng ngón chân hình búa nhất (xem hình Ngón chân hình búa). Ngón chân hình búa thứ hai thường là kết quả của xương bàn chân thứ hai dài ra và do áp lực do ngón chân cái dang quá mức (biến dạng vẹo ngón cái hoặc vẹo ngón chân cái). Những ngón chân dài bất thường bị biến dạng ngón chân hình búa.
Các mắt cá gây đau thường xuất hiện dưới dạng biến dạng ngón chân hình búa, đặc biệt là ở mu chân của khớp gian đốt ngón gần hoặc mặt ngoài mu chân của ngón chân thứ năm. Phản ứng tăng sinh túi thanh dịch thường phát triển bên dưới vị trí chai, có thể bị viêm. Các vết chai có thể phát triển ở mặt gan chân tiếp giáp với đầu xương bàn chân. Khi biến dạng trở nên cứng hơn, chức năng của ngón chân bị thay đổi sẽ tạo ra lực khóa ngược ở đầu xương bàn chân gây ra áp lực ở lòng bàn chân quá mức trong quá trình đi lại. Tình trạng này dẫn đến biến dạng cả mặt phẳng dọc và mặt phẳng ngang của ngón chân ở khớp bàn ngón chân.
Các triệu chứng của biến dạng ngón chân hình búa bao gồm đau khi mang giày, đặc biệt là giày có mũi thấp và hẹp, và đôi khi đau khớp bàn ngón chân.
Chẩn đoán biến dạng ngón chân hình búa dựa vào lâm sàng. Các khớp được kiểm tra để tìm bệnh viêm khớp cùng tồn tại (ví dụ: viêm khớp dạng thấp – xem chẩn đoán viêm khớp dạng thấp).
Ngón chân hình búa
Ở ngón chân búa, thường là ngón chân thứ hai, hoặc đôi khi là một ngón chân khác nhỏ hơn, phát triển biến dạng cố định hình chữ Z. |
Điều trị biến dạng ngón chân hình búa
Hộp ngón chân rộng, băng/nẹp, miếng đệm ngón chân, dụng cụ chỉnh hình hoặc kết hợp
Người có ngón chân hình búa nên đi giày có mũi rộng. Băng/nẹp ngón chân khi gập lòng bàn chân có thể tạm thời làm giảm biến dạng. Miếng đệm ngón chân bán ở các hiệu thuốc cũng giúp bảo vệ các ngón chân bị ảnh hưởng khỏi giày đè lên. Nếu các biện pháp bảo tồn không có hiệu quả, phẫu thuật sửa chữa biến dạng thường giúp giảm triệu chứng. Nếu có đau khớp bàn ngón chân kèm theo, thiết bị chỉnh hình không kê đơn hoặc kê đơn với đệm lót mềm xương bàn chân có thể giúp giảm bớt đau.