Cách nắn chỉnh nghẹt bao quy đầu mà không cần rạch dọc mặt lưng

TheoPaul H. Chung, MD, Sidney Kimmel Medical College, Thomas Jefferson University
Đã xem xét/Đã chỉnh sửa Thg 05 2023

Nghẹt bao quy đầu, bao quy đầu mắc kẹt ở vị trí co lại, là một cấp cứu tiết niệu bắt buộc phải nắn chỉnh bao quy đầu xuống vị trí bọc đầu dương vật bình thường ở đầu xa, để ngăn ngừa hoại tử đầu đương vật.

(Xem thêm Hẹp bao quy đầu và nghẹt bao quy đầu.)

Nghẹt bao quy đầu có thể xảy ra ở nam giới chưa cắt bao quy đầu và thường do không nắn chỉnh được bao quy đầu về vị trí bình thường sau khi tuột bao quy đầu trong một lần khám tiết niệu hoặc trong một thủ thuật như đặt ống thông niệu đạo.

Các phương pháp nắn chỉnh bằng tay được thử trước các phương pháp xâm lấn nhiều hơn, chẳng hạn như rạch dọc mặt lưng, và bao gồm

  • Ép vào đầu và bao quy đầu phù nề, sau đó đẩy đầu quy đầu trở lại qua vòng bao quy đầu đang thắt lại (vòng hẹp bao quy đầu)

  • Lực kéo khi có nhiều kẹp Babcock (không nghiền nát) được đặt xung quanh chu vi của bao quy đầu, để kéo bao quy đầu trở lại đầu quy đầu

Chỉ định nắn chỉnh nghẹt quy đầu

  • Nghẹt bao quy đầu bắt buộc phải được nắn chỉnh ngay lập tức.

Chống chỉ định nắn chỉnh nghẹt quy đầu

Chống chỉ định tuyệt đối

  • Không có chống chỉ định tuyệt đối cho nắn chỉnh nghẹt bao quy đầu.

Chống chỉ định tương đối

  • Cần phải tránh sử dụng các biện pháp hỗ trợ xâm lấn làm lan tỏa phù nề bao quy đầu (ví dụ: liên quan đến việc đâm kim vào bao quy đầu) nếu có nhiễm trùng tại chỗ, loét hoặc ung thư dương vật.

Các biến chứng của nắn chỉnh nghẹt quy đầu

Các biến chứng bao gồm

  • Rách hoặc làm rách da dương vật hoặc bao quy đầu

  • Hẹp bao quy đầu do tổn thương bao quy đầu

Thiết bị trong nắn chỉnh nghẹt quy đầu

Lịch trình

  • Săng mổ và găng tay vô trùng

  • Povidon-iốt

  • Gạc vô trùng, hình vuông 4" x 4" 

  • Chất bôi trơn hòa tan trong nước

  • 2% thạch lidocain

  • Thuốc gây tê cục bộ (ví dụ: 1% lidocain hoặc 0,5% bupivacain không có epinephrine)

Vật dụng bổ trợ (đôi khi được sử dụng)

  • Cuộn băng thun (rộng 2 ")

  • Kẹp Babcock (6 đến 8)

  • Đá lạnh, nghiền nhỏ, đặt bên trong găng tay phẫu thuật

  • Kim nhỏ (đường kính 21 đến 27), để đặt các vết đâm kim trên bao quy đầu phù nề

  • Hyaluronidase, 1 mL (150 U), kim 27 gauge, xi lanh tuberculin

  • Muối hoặc đường để xử lý độ thẩm thấu (1)

Cân nhắc bổ sung trong nắn chỉnh nghẹt quy đầu

  • Tham khảo ý kiến bác sĩ tiết niệu khẩn cấp nếu có lo ngại về hoại tử đầu quy đầu hoặc ung thư dương vật.

  • Mặc dù hầu hết người lớn chịu được các phương pháp nắn chỉnh không xâm lấn chỉ bằng trấn an để bình tĩnh và thuốc gây tê tại chỗ, gây tê dương vật – chẳng hạn như chặn vòng dương vật (lidocain dưới da theo chu vi quanh gốc dương vật) và/hoặc chặn mặt lưng – có thể cần phải có trong một số trường hợp (ví dụ: nắn chỉnh mạnh bằng tay, sử dụng kẹp Babcock, hoặc chọc kim vào bao quy đầu).

  • Một số trường hợp có thể cần phải dùng an thần theo thủ thuật hoặc gây mê theo đường toàn thân (ví dụ: trẻ em).

Xác đinh tư thế nắn chỉnh nghẹt quy đầu

  • Bệnh nhân ở tư thế nằm ngửa.

  • Để quý vị (người vận hành) ở tư thế ngồi cạnh cáng ở độ cao mà khuỷu tay của quý vị để thoải mái trên cáng.

Mô tả từng bước nắn chỉnh nghẹt quy đầu

  • Đặt tất cả các dụng cụ trong tầm với trên một cái khay ở cạnh giường.

  • Bôi thạch gây tê lên đầu quy đầu và bao quy đầu, bao bọc và ép bằng băng bịt kín (ví dụ như quấn bằng nhựa hoặc gạc) hoặc bằng đầu ngón tay đã cắt của găng tay dùng một lần. Để từ 20 đến 30 phút cho thuốc tê có tác dụng.

  • Loại bỏ bất kỳ dị vật nào ra khỏi khu vực bị tổn thương.

  • Làm sạch khu vực đó. Lau theo vòng tròn đồng tâm từ đầu dương vật xuống gốc và thêm vài cm nữa, sử dụng povidone iodine.

  • Có biện pháp kiểm soát đau thích hợp để bệnh nhân có thể hợp tác. Gây tê dương vật bằng cách sử dụng phương pháp phong bế vòng hoặc phong bế thần kinh mu dương vật, nếu có bất kỳ trường hợp nào sau đây: nắn chỉnh mạnh bằng tay, chọc kim hoặc tiêm hyaluronidase vào bao quy đầu, hoặc tuột bao quy đầu bằng phương pháp kẹp Babcock. Nếu cần, cũng sử dụng thuốc giảm đau đường uống hoặc đường tĩnh mạch, thuốc an thần hoặc thuốc gây mê khác.

  • Giảm phù nề tại chỗ bằng cách ép chặt đầu quy đầu và bao quy đầu. Nắm chặt dương vật ở đầu xa trong lòng bàn tay đeo găng và bóp vừa khít trong từ 5 đến 10 phút trở lên. Ngoài ra, ở người lớn, quấn một dải gạc hoặc băng thun xung quanh khu vực này, bắt đầu từ đầu xa và quấn chặt nhất ở đầu xa và ít chặt hơn ở đầu gần. Hãy kiên nhẫn; phù nề sẽ giảm dần. Tháo bỏ băng bất kỳ trước khi thực hiện việc nắn chỉnh bằng tay.

  • Đẩy đầu quy đầu ở đầu gần qua vòng gây hẹp bao quy đầu. Sử dụng cả hai bàn tay, giữ dương vật cố định giữa hai ngón tay trỏ và ngón tay giữa, chỉ ở đầu gần với vòng hẹp bao quy đầu. Sau đó, dùng ngón tay cái của quý vị, ép chậm và ổn định để đẩy đầu quy đầu ở đầu gần qua vòng đó, đồng thời kéo bao quy đầu ra đầu xa để nắn chỉnh nó hoàn toàn khỏi đầu quy đầu. Ngoài ra, ở người lớn, dùng một bàn tay nắm và áp dụng lực kéo lên trục dương vật trong khi dùng ngón cái của bàn tay kia để đẩy đầu quy đầu qua vòng hẹp bao quy đầu.

  • Quá trình nắn chỉnh thành công khi bao quy đầu được nắn chỉnh qua đầu quy đầu bị sưng.

Các phương pháp bổ sung để làm giảm phù nề của đầu quy đầu và bao quy đầu và tạo điều kiện thuận lợi cho việc nắn chỉnh bằng tay bao gồm

  • Dùng đá lạnh: Cho nước và đá bào vào găng tay phẫu thuật, sau đó hút hết không khí ra ngoài và buộc găng tay đó lại. Cho ngón tay cái của găng tay vào, đặt dương vật vào đó, sau đó giữ găng tay nguyên tại chỗ và chườm trong 5 đến 10 phút. Để tránh làm tổn thương dương vật do lạnh, hãy bỏ bọc đó ra sau 10 phút.

  • Chọc kim theo chu vi của bao quy đầu phù nề: Đầu tiên, gây tê dương vật. Sau đó, dùng kim có kích thước từ 21 đến 27 gauge để chọc nhiều lỗ (khoảng từ 10 đến 20 lỗ) ở bao quy đầu bị phù nề, để cho dịch phù nề thấm ra trong quá trình ép bằng tay vào vùng này. Trong quá trình ép, dùng gạc quấn quanh bao quy đầu để thấm dịch và máu.

  • Tiêm hyaluronidase vào bao quy đầu: Tiêm tổng cộng 1 mL (150 U) trong 1 hoặc 2 lần tiêm dưới da bằng xi lanh tuberculin (tránh tiêm vào trong mạch máu, việc này có thể gây phản vệ). Hyaluronidase làm cho phù nề lan ra nhanh chóng vào các mô xung quanh. Trong quá trình ép, dùng gạc quấn quanh bao quy đầu để thấm hết dịch và máu.

  • Bôi các chất thẩm thấu lên bao quy đầu: Đường và muối là những chất ưu trương, sẽ hút bớt phù nề khi bôi lên đầu quy đầu và bao quy đầu. Quá trình này có thể mất hàng giờ và không nên được sử dụng trong nghẹt bao quy đầu cấp tính (1).

Sau khi thực hiện bất kỳ thao tác nào trong số các thao tác này, hãy nắn chỉnh bao quy đầu bằng tay như đã mô tả ở trên.

Phương pháp nắn chỉnh bằng kẹp Babcock

  • Kẹp từ 6 đến 8 kẹp Babcock (không nghiến vào) trên mép ngoài của vòng hẹp bao quy đầu, theo chu vi và cách đều nhau.

  • Đồng thời nắm chặt các kẹp và dùng lực kéo chậm, từ xa để kéo vòng hẹp bao quy đầu qua đầu quy đầu. Cẩn thận để không làm rách bao quy đầu.

Chăm sóc sau khi nắn chỉnh nghẹt quy đầu

  • Nhanh chóng xin ý kiến bác sĩ tiết niệu nếu các nỗ lực nắn chỉnh bằng tay không thành công.

  • Sắp xếp tái khám với bác sĩ chuyên khoa tiết niệu sau khi nắn chỉnh bằng tay thành công, để đánh giá xem có cần điều trị phẫu thuật (cắt bao quy đầu hoặc rạch dọc mặt lưng) hay không.

  • Hầu hết các vết thương ngoài da sẽ không cần phải khâu sau khi nắn chỉnh bằng tay.

  • Thuốc kháng sinh đường uống hoặc bôi có thể được dùng để giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng, đặc biệt ở những bệnh nhân có nguy cơ cao (ví dụ: những người bị suy giảm miễn dịch, những người mắc bệnh tiểu đường).

  • Yêu cầu bệnh nhân không được tuột bao quy đầu cho đến khi họ đã được đánh giá lại, lúc này có thể tiến hành tuột bao quy đầu với sự giám sát của bác sĩ.

Cảnh báo và lỗi phổ biến khi nắn chỉnh nghẹt quy đầu

  • Sự thiếu kiên nhẫn có thể dẫn đến việc không thể ép bao quy đầu và đầu quy đầu trong thời gian thích hợp trước khi cố gắng nắn chính.

Mẹo và thủ thuật nắn chỉnh nghẹt quy đầu

  • Sự hợp tác của bệnh nhân là rất cần thiết để có được bất kỳ nỗ lực nào trong việc nắn chỉnh nghẹt bao quy đầu thành công. Trẻ em và thậm chí cả người lớn có lo lắng có thể cần phải gây tê tại chỗ và đôi khi là dùng thuốc an thần để điều trị.

Tài liệu tham khảo

  1. 1. Kerwat R, Shandall A Stephenson B: Reduction of paraphimosis with granulated sugar. Br J Urol 82(5):755, 1998. doi: 10.1046/j.1464-410x.1998.00902.x