Tăng sinh sợi đàn hồi màng phổi - nhu mô phổi vô căn là một bệnh viêm phổi kẽ vô căn hiếm gặp, chủ yếu ảnh hưởng đến thùy trên của phổi và tiến triển chậm. Bệnh nhân thường bị nhiễm trùng tái phát, khó thở và ho khan. Chẩn đoán bằng CT có độ phân giải cao nhưng đôi khi cần đến sinh thiết phổi. Có thể cho dùng glucocorticoids. Tiên lượng kém.
Tăng sinh sợi đàn hồi nhu mô-màng phổi nguyên phát (PPFE) là một tình trạng hiếm gặp được phân loại là một dạng của viêm phổi kẽ tự phát (1). Nó bao gồm xơ hóa thùy trên màng phổi và nhu mô dưới màng phổi. Hiện vẫn còn thiếu dữ liệu chính xác về tỷ lệ hiện mắc.
Tài liệu tham khảo chung
1. Travis WD, Costabel U, Hansell DM, et al: An Official American Thoracic Society/European Respiratory Society Statement: Update of the International Multidisciplinary Classification of the Idiopathic Interstitial Pneumonias. Am J Respir Crit Care Med 188 (6):733–748, 2013.
Nguyên nhân của PPFE vô căn
Nguyên nhân gây ra tăng sinh sợi đàn hồi màng phổi - nhu mô phổi vô căn vẫn chưa được biết rõ, nhưng dữ liệu lâm sàng cho thấy có liên quan đến nhiễm trùng phổi tái phát (1). Người ta cho rằng cơ chế di truyền và tự miễn đóng vai trò trong căn bệnh này.
Tài liệu tham khảo nguyên nhân gây bệnh
1. Chua F, Desai SR, Nicholson AG, et al. Pleuroparenchymal Fibroelastosis. A Review of Clinical, Radiological, and Pathological Characteristics. Ann Am Thorac Soc 2019;16(11):1351-1359. doi:10.1513/AnnalsATS.201902-181CME
Các triệu chứng và dấu hiệu của PPFE vô căn
Độ tuổi trung vị mắc bệnh là khoảng 49 tuổi, không có xu hướng giới tính rõ ràng. Bệnh nhân thường báo cáo về tiền sử bệnh nhiễm trùng tái phát, khó thở, ho khan. Tràn khí màng phổi là một tình trạng phổ biến trong suốt quá trình bệnh. Co ngắn trước sau của lồng ngực (cơ bám ngực) có thể xảy ra do tình trạng xơ hóa tiến triển, đặc biệt ảnh hưởng đến các thùy trên của phổi. Thiếu dinh dưỡng thường gặp ở những bệnh nhân mắc bệnh giai đoạn tiến triển.
Chẩn đoán PPFE vô căn
CT độ phân giải cao (HRCT)
Để xác nhận, sinh thiết phổi
Các phát hiện hình ảnh trong xơ hóa đàn hồi màng phổi tự phát bao gồm dày thùy trên của màng phổi và vùng dưới màng phổi. Bệnh nhân cũng có thể có các vùng đông đặc và giãn phế quản. Có thể có nang dưới màng phổi và tình trạng dày lên của màng phổi.
Khi kiểm tra mô học, bệnh nhân có thể có các dấu hiệu đồng thời về các bệnh viêm phổi kẽ khác, bao gồm viêm phổi kẽ thông thường và kiểu viêm phổi kẽ không đặc hiệu.
Hình ảnh do bác sĩ Joyce S. Lee cung cấp
Mô bệnh học được đặc trưng bởi sự xơ hóa bên trong phế nang với thành phế nang ở những khu vực này tăng sinh sợi đàn hồi và xơ hóa dày đặc làm dày màng phổi tạng. Ở một số bệnh nhân mắc bệnh giai đoạn tiến triển, có tình trạng viêm phổi kẽ đồng thời ở thùy dưới.
Sinh thiết phổi là cần thiết để xác nhận chẩn đoán.
Điều trị PPFE vô căn
Có thể là glucocorticoid
Antifibrotic therapy
Phương pháp điều trị tối ưu cho bệnh xơ hóa nhu mô màng phổi vô căn vẫn chưa được biết rõ (1). Phần lớn các tài liệu đều báo cáo về việc sử dụng glucocorticoid.
Ở những bệnh nhân mắc bệnh nặng, thuốc chống xơ hóa như nintedanib và pirfenidone được sử dụng cho bệnh xơ phổi vô căn hoặc bệnh phổi kẽ xơ hóa tiến triển có thể giúp làm chậm quá trình suy giảm chức năng phổi. Vì bệnh tiến triển, phẫu thuật cắt bỏ các ổ xơ hóa hoặc ghép phổi có thể được cân nhắc trong những trường hợp nặng (khi có tình trạng tăng CO2 máu và suy hô hấp sắp xảy ra).
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Suzuki Y. Idiopathic pleuroparenchymal fibroelastosis: A review of the previous literature and current knowledge. Respir Investig 2025;63(1):127-137. doi:10.1016/j.resinv.2024.12.009
Tiên lượng về PPFE vô căn
Ở phần lớn bệnh nhân, quá trình lâm sàng của bệnh xơ hóa nhu mô màng phổi vô căn có xu hướng tiến triển. Tiến triển của bệnh xảy ra ở hầu hết bệnh nhân; tỷ lệ của thời gian sống thêm 5 năm là khoảng 25% đến 60% (1).
Tài liệu tham khảo về tiên lượng bệnh
1. Kinoshita Y, Ikeda T, Miyamura T, et al. A proposed prognostic prediction score for pleuroparenchymal fibroelastosis. Respir Res 22: 215, 2021 https://doi.org/10.1186/s12931-021-01810-z
