Endoscopy

Các thủ thuật chẩn đoán bằng nội soi thông thường bao gồm lấy mẫu tế bào và mô bằng bàn chải hoặc kẹp sinh thiết. Một vài loại dụng cụ nội soi khác có thêm các chức năng chẩn đoán và điều trị. Các thiết bị nội soi được trang bị siêu âm có thể đánh giá lưu lượng máu hoặc cung cấp hình ảnh tổn thương vùng niêm mạc, dưới niêm mạc, hoặc tổn thương lớp áo ngoài. Siêu âm nội soi có thể cung cấp thông tin (như, độ sâu và rộng của tổn thương) không ghi nhận được khi nội soi thông thường. Kim sinh thiết cả tổn thương trong và ngoài thành ống tiêu hóa có thể thực hiện dưới hướng dẫn siêu âm nội soi.

Nội soi thông thường không thể quan sát được phần lớn ruột non. Nội soi ruột có xung đẩy sử dụng dụng cụ nội soi dài hơn, có thể đẩy theo cách thủ công tới đầu xa của tá tràng hoặc đầu gần của hỗng tràng.

Thủ thuật nội soi điều trị bệnh lý tiêu hóa bao gồm

• Loại bỏ dị vật

• Cầm máu bằng cách đặt kẹp cầm máu, tiêm thuốc, xịt cầm máu, đông máu bằng nhiệt, quang đông bằng laser, thắt giãn tĩnh mạch hoặc liệu pháp xơ cứng

• Loại bỏ khối u bằng laser đốt điện đông hai cực.

• Liệu pháp loại bỏ những tổn thương tiền ác tính

• Loại bỏ polyp

• Cắt bỏ niêm mạc và/hoặc mô dưới niêm mạc

• Lưới giãn hoặc thu hẹp

• Đặt stent

• Điều trị xoắn ruột hoặc lồng ruột

• Giảm áp lực căng giãn đại tràng cấp hoặc bán cấp.

• Đặt ống thông cho ăn

• Dẫn lưu nang tụy

• Thủ thuật giảm béo bằng nội soi (ví dụ đặt bóng trong dạ dày, cắt dạ dày ống bọc nội soi)

• Thủ thuật mở cơ bằng nội soi (ví dụ, đối với chứng không giãn được thực quản, liệt dạ dày kháng trị)

• Phẫu thuật khâu xếp nếp đáy vị vào thực quản bằng nội soi qua miệng

Chống chỉ định tuyệt đối với nội soi gồm

• Sốc

• Nhồi máu cơ tim cấp

• Viêm phúc mạc

• Thủng cấp

• Viêm đại tràng tối cấp

Chống chỉ định tương đối gồm bệnh nhân không hợp tác, hôn mê (trừ bệnh nhân đặt nội khí quản), rối loạn nhịp tim hoặc nhồi máu cơ tim gần đây.

Bệnh nhân đang dùng thuốc chống đông máu hoặc điều trị bằng thuốc kháng viêm không steroid kéo dài có thể tiến hành nội soi chẩn đoán một cách an toàn. Tuy nhiên, nếu có khả năng phải thực hiện sinh thiết hoặc liệu pháp nhiệt, cần phải ngừng thuốc chống đông máu trong một khoảng thời gian thích hợp trước khi tiến hành thủ thuật (1). Cần phải ngừng uống thuốc chứa sắt trước khi nội soi từ 4 đến 5 ngày vì một số loại rau xanh tương tác với sắt để tạo thành chất cặn dính khó loại bỏ khi chuẩn bị ruột và gây trở ngại cho việc quan sát.

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ và Học viện Tim mạch Hoa Kỳ (ACC/AHA) không còn khuyến nghị dự phòng viêm nội tâm mạc cho những bệnh nhân nội soi tiêu hóa thường quy (2). Hiệp hội Nội soi Tiêu hóa Hoa Kỳ cũng khuyến nghị không nên dùng kháng sinh dự phòng trước bất kỳ thủ thuật tiêu hóa nào ở những bệnh nhân có ghép mạch tổng hợp hoặc các thiết bị tim mạch không van khác (ví dụ: thiết bị điện tử cấy ghép) hoặc đối với những bệnh nhân có chân tay giả chỉnh hình. (3). Tuy nhiên, thuốc kháng sinh được sử dụng trước khi đặt ống thông trong thủ thuật mở thông dạ dày bằng nội soi qua da (PEG) để ngăn ngừa nhiễm trùng tại chỗ và thường được sử dụng trước khi nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) hoặc các thủ thuật khác tiếp cận hệ thống gan mật.

Đối với bệnh nhân đang thẩm phân phúc mạc, nên dẫn lưu bụng trước khi nội soi đại tràng để ngăn ngừa viêm phúc mạc (4). Vẫn chưa biết rõ lợi ích của việc dùng kháng sinh trước nội soi đại tràng ở bệnh nhân thẩm phân phúc mạc để ngăn ngừa viêm phúc mạc (4, 5).

Các bước chuẩn bị thông thường cho nội soi bao gồm không ăn thức ăn đặc trong 8 giờ và không uống đồ lỏng trong 2 giờ đến 4 giờ trước khi làm thủ thuật (xem hướng dẫn 2017 [1] và hướng dẫn 2023 [2] của Lực lượng Đặc nhiệm của Hiệp hội Bác sĩ Gây mê Hoa Kỳ). Ngoài ra, nội soi đại tràng yêu cầu làm sạch đại tràng. Có thể áp dụng nhiều phác đồ khác nhau, nhưng tất cả đều bao gồm chế độ ăn đồ lỏng hoàn toàn hoặc đồ lỏng trong suốt trong 24 giờ đến 48 giờ và một số loại thuốc nhuận tràng, có hoặc không có thuốc xổ (3). Các chế phẩm làm sạch ruột sử dụng một lượng lớn chất lỏng có chất điện giải thường được sử dụng. Các chế phẩm có sẵn theo các thể tích khác nhau (thường trong khoảng từ 2 L đến 4 L) và có mức độ hiệu quả khác nhau. Cho các chế phẩm theo kiểu chia liều, tức là cho một nửa thể tích vào ngày trước khi làm thủ thuật và một nửa thể tích vào ngày làm thủ thuật, đã được chứng minh là cải thiện mức tuân thủ điều trị của bệnh nhân, chất lượng khám và tỷ lệ phát hiện u tuyến (4).

Những bệnh nhân không thể dung nạp được các chế phẩm làm sạch ruột có thể được cho dùng magiê citrate, natri photphat, polyethylen glycol, lactulose hoặc các loại thuốc nhuận tràng khác. Việc thụt tháo có thể được thực hiện với natri phosphate hoặc nước máy. Các chế phẩm chứa phosphate không nên sử dụng ở bệnh nhân suy thận.

Các thuốc chủ vận GLP-1, như là liraglutit và semaglutit, đã xuất hiện là các thuốc điều trị quan trọng trong việc kiểm soát bệnh béo phì và bệnh đường típ 2. Tuy nhiên, việc dùng thuốc này trước khi thực hiện thủ thuật nội soi cần phải xem xét cẩn thận do tác động tiềm ẩn đến nhu động của đường tiêu hóa. Các thuốc này có thể gây ra những thay đổi trong quá trình làm tống hết thức ăn của dạ dày, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ làm chậm quá trình tống hết thức ăn của dạ dày và những tác động của thuốc đó đối với tác dụng an thần và gây mê trong quá trình thực hiện thủ thuật. Do đó, các chuyên gia chăm sóc sức khỏe cần thận trọng trong việc đánh giá thời điểm sử dụng GLP-1 so với các can thiệp nội soi theo lịch trình. Hướng dẫn hỗ trợ việc ngừng dùng thuốc GLP-1 hàng tuần vào tuần trước khi nội soi (5).  Ngoài ra, việc đánh giá cá nhân các yếu tố cụ thể của bệnh nhân, bao gồm bản chất của quy trình và tình trạng sức khỏe tổng thể, là điều cần thiết để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối ưu vì vẫn chưa có sự đồng thuận về thời gian tối ưu cần giữ các loại thuốc này để giảm thiểu nguy cơ bị hít sặc (6, 7).  Tại các trung tâm hoặc trong các tình huống lâm sàng có sẵn, siêu âm bụng để đánh giá xem có dịch dạ dày không có thể làm giảm nguy cơ bị hít sặc và giúp hướng dẫn thảo luận về các nguy cơ và lợi ích của thủ thuật này (5). Việc tuân thủ các nguyên tắc này có thể giúp giảm thiểu các biến chứng và nâng cao kết quả phẫu thuật ở nhóm bệnh nhân này.

Trong nội soi viên nang hệ video (nội soi video không dây) bệnh nhân được nuốt một viên nang có chứa camera, truyền tải hình ảnh đến máy ghi bên ngoài, viên nang không cần phải lấy lại. Công nghệ không xâm lấn này cung cấp chẩn đoán hình ảnh ruột non mà khó có thể thu được bằng nội soi thông thường.

Thủ thuật này đặc biệt hữu ích ở những bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa kín đáo và để phát hiện bất thường niêm mạc.

Nội soi bằng viên nang khó hơn ở đại tràng và mặc dù khả thi nhưng không thường được sử dụng làm phương thức sàng lọc ung thư đại tràng (1).

Sau đây là các tài nguyên tiếng Anh có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của các tài nguyên này.

1. American Heart Association and American College of Cardiology: 2020 ACC/AHA Guideline for the Management of Patients With Valvular Heart Disease: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines (2020)

2. American Society of Anesthesiologists Task Force: 2017 Practice Guidelines for Preoperative Fasting and the Use of Pharmacologic Agents to Reduce the Risk of Pulmonary Aspiration: Application to Healthy Patients Undergoing Elective Procedures: An Updated Report by the American Society of Anesthesiologists Task Force on Preoperative Fasting and the Use of Pharmacologic Agents to Reduce the Risk of Pulmonary Aspiration (2017)

3. American Society of Anesthesiologists Task Force: 2023 Practice Guidelines for Preoperative Fasting: Carbohydrate-containing Clear Liquids with or without Protein, Chewing Gum, and Pediatric Fasting Duration—A Modular Update of the 2017 American Society of Anesthesiologists Practice Guidelines for Preoperative Fasting (2023)