Cách thực hiện chọc hút dịch khớp cổ chân

• Chẩn đoán nguyên nhân của tràn dịch khớp (ví dụ, nhiễm trùng, viêm khớp do tinh thể)

• Loại bỏ tràn dịch bao hoạt dịch và/hoặc tiêm thuốc trong khuôn khổ điều trị và để giảm đau

Chống chỉ định tuyệt đối

• Nhiễm trùng da hoặc các mô sâu hơn tại vị trí dự kiến đâm kim

Nếu có thể, nên sử dụng một vị trí chọc kim thay thế, không bị nhiễm trùng. Tuy nhiên, các khớp bị viêm cấp tính thường ấm, ấn đau và đỏ da, do đó giống như nhiễm trùng ngoài khớp và khó tìm thấy vị trí chọc khớp mà không bị dính dáng. Siêu âm có thể hữu ích; hiển thị hình ảnh tràn dịch khớp bằng siêu âm có thể củng cố quyết định chọc dịch khớp mặc dù có ban đỏ xung quanh. Chú ý: Nếu nghi ngờ nhiều về viêm khớp nhiễm trùng, nên chọc hút dịch khớp bất kể ban đỏ hay kết quả siêu âm âm tính vì không được bỏ sót nhiễm trùng khớp.

Chống chỉ định tương đối

• Tạng chảy máu nặng, có thể cần được điều chỉnh sửa trước khi chọc hút dịch khớp; thuốc chống đông điều trị thông thường không phải là chống chỉ định, đặc biệt nếu nghi ngờ nhiễm trùng

• Khớp giả, dễ bị nhiễm trùng do điều trị; chọc khớp nhân tạo nói chung cần phải do bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình thực hiện

Các biến chứng không phổ biến nhưng bao gồm hở hai lá, tắc mạch, và chèn ép tim

• Nhiễm trùng

• Tổn thương gân, dây thần kinh hoặc mạch máu (chấn thương do chạm vào)

• Dung dịch sát trùng (ví dụ: chlorhexidine, povidone iodine, isopropyl alcohol), gạc vô trùng và găng tay

• Tấm lót sạch

• Thuốc gây tê cục bộ (ví dụ: 1% lidocain), kim 25 gauge đến 30 gauge, ống tiêm 3 mL đến 5 mL

• Đối với chọc hút dịch khớp, một kim 20 gauge 25 đến 38 mm (1 đến 1 1/2 inch) và một ống tiêm 10 mL

• Đồ chứa thích hợp để thu thập chất dịch cho các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm (ví dụ, số lượng tế bào, tinh thể, mẫu cấy)

• Để tiêm điều trị trong khớp, một ống tiêm có chứa corticosteroid (ví dụ: triamcinolone acetonide 20 mg đến 30 mg hoặc methylprednisolone axetat 40 mg) và/hoặc thuốc gây tê tác dụng kéo dài (ví dụ: bupivacain 0,25%), kim cỡ 22 gauge đến 25 gauge và một kẹp cầm máu để giúp chuyển ống tiêm, nếu cần

• Kỹ thuật vô trùng là cần thiết để ngăn ngừa nhiễm vi khuẩn cho cả khe khớp và dịch khớp được chọc hút.

• Đưa kim vào khoảng giữa của mắt cá trong và phía trong gân chày trước; ngang qua hốc khớp ở mặt trước của mắt cá.

Chọc hút dịch khớp cổ chân.

Dịch khớp được hút từ khớp sên chày. Bệnh nhân nằm, bàn chân gấp nhẹ về phía mu chân. Đưa kim vào ổ khớp vị trí từ trước ổ khớp tới mắt cá trong và ngoài ổ khớp tới gân chày trước.

• Đặt bệnh nhân nằm ngửa trên cáng, đầu gối gấp với bàn chân ở tư thế gấp nhẹ sao cho lòng bàn chân đặt trên giường.

• Sờ mặt trước của khớp cổ chân để xác định mắt cá trong và gân chày trước. Vị trí chọc kim là phần hõm giữa gân này và bờ trước của mắt cá trong. Yêu cầu bệnh nhân uốn cong cổ chân, để dễ dàng nhìn thấy và sờ gân. Nếu muốn, đánh dấu vị trí chọc kim bằng bút đánh dấu trên da hoặc tốt nhất là ở vết lõm (trước khi làm sạch da).

• Đặt bàn chân lên tấm lót. Chuẩn bị khu vực bằng chất làm sạch da, chẳng hạn như chlorhexidine hoặc povidone iodine, sau đó dùng cồn để lau sạch chất này.

• Đặt một tổn thương gây tê tại chỗ vị trí chọc hút dịch bằng kim 25 gauge. Sau đó, tiêm gây tê thêm dọc theo đường đi dự đoán của kim chọc hút dịch (khoảng 2 đến 3 cm), nhưng không nên tiêm thuốc gây tê ở trong ổ khớp. Chờ 2 phút để có tác dụng gây tê.

• Chọc hút dịch khớp bằng kim cỡ 20 trên ống tiêm 10 mL. Đưa kim vuông góc với da, ở vị trí giữa mắt cá trong và gân chày trước. Hướng mũi kim về phía sau vào ổ khớp, và nhẹ nhàng kéo pít-tông về phía sau khi ấn kim tiến về phía trước. Dịch khớp sẽ được hút vào trong bơm khi kim vào trong ổ khớp.

• Nếu kim đâm vào xương, rút lại kim gần như chạm vào bề mặt da và sau đó chuyển hướng theo một góc khác.

• Hút tất cả dịch khớp ra.

• Nếu dùng các loại thuốc tiêm trong khớp (ví dụ: thuốc gây tê, corticosteroid), hãy giữ đốc kim bất động (sử dụng kẹp cầm máu nếu có) trong khi tháo ống tiêm chứa dịch khớp ra và thay thế bằng ống tiêm chứa thuốc. Nếu kim vẫn nằm yên trong khe khớp, sẽ không có lực cản khi tiêm thuốc.

• Sau khi tiêm corticosteroid, hãy di chuyển khớp hết phạm vi vận động để thuốc phân phối lên khắp khớp.

• Kiểm tra dịch khớp xem có máu và mỡ không. Chuyển chất hoạt dịch sang các ống và các phương tiện vận chuyển khác để phân tích chất hoạt dịch.

• Dán băng dính hoặc băng vô trùng.

• Chườm lạnh, nâng cao chi và thuốc uống chống viêm không steroid (NSAID) có thể giúp giảm đau.

• Nếu đã được tiêm thuốc tê nội khớp, nên chỉ định hạn chế hoạt động khớp trong 4 đến 8 giờ. Các khớp chịu trọng lượng cơ thể, chẳng hạn như mắt cá chân hoặc đầu gối, có thể đặc biệt dễ bị chấn thương sau khi gây tê.

• Nếu đã tiêm corticosteroid nội khớp, cần phải để khớp nghỉ trong khoảng 24 đến 48 tiếng. Có thể sử dụng nẹp cổ chân nếu bị đau sau khi làm thủ thuật.

• Nếu bệnh nhân bị đỏ da tăng lên, đau và/hoặc sưng > 12 tiếng sau khi làm thủ thuật, thì cần phải kiểm tra khớp để xem có khả năng bị nhiễm trùng hay không.

• Dành đủ thời gian để gây tê cục bộ phát huy tác dụng trước khi tiến hành.

• Cẩn thận đảm bảo vị trí tối ưu trước khi chọc khớp.

• Để tránh làm tổn thương màng hoạt dịch và sụn khớp, không cố gắng đâm kim khi có lực cản và không di chuyển kim khi kim đã bắt đầu hút dịch khớp.

• Nếu phải di chuyển đầu kim, trước tiên rút kim ra đến gần bề mặt da và sau đó chuyển hướng; không cố gắng thay đổi góc đâm khi kim đã nhúng vào trong mô.

Cân nhắc làm siêu âm nếu không thấy rõ tràn dịch khớp nhiều.

Cũng lưu ý rằng cảm giác nóng, ấn đau và đỏ da có thể phủ lên khớp viêm khớp cấp tính, giống như nhiễm trùng ngoài khớp.

Khi cố gắng phân biệt viêm khớp nhiễm trùng với nhiễm trùng các cấu trúc nằm trên (chống chỉ định với chọc hút dịch khớp), viêm khớp do nhiễm trùng có nhiều khả năng xảy ra với những biểu hiện sau:

• Tràn dịch khớp

• Đau khớp theo chu vi và ấn đau bao khớp

• Đau cả khi vận động nhẹ nhàng, thụ động và khi vận động khớp chủ động

Khi kiểm tra dịch, hãy xem xét những điều sau:

• Chảy máu ổ khớp do chấn thương vì chạm vào có xu hướng chảy máu không đồng đều và có xu hướng đông lại.