Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA) ở trẻ em

Các yếu tố nguy cơ cho chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn ở trẻ em bao gồm:

• Béo phì (nguyên nhân phổ biến nhất)

• VA hoặc amiđan to

• Viêm mũi dị ứng (tức là, gây nghẹt mũi đáng kể)

• Các bất thường trên sọ mặt (ví dụ:, chứng hàm nhỏ, hàm tụt sau, thiểu sản mặt lõm giữa, nền sọ góc cạnh quá mức)

• Một số loại thuốc (ví dụ, thuốc an thần, opioid)

• Mucopolysaccharidoses (MPS)

• Rối loạn dẫn đến chứng hạ hoặc tăng trương lực (ví dụ, Hội chứng Down, bại não, chứng loạn dưỡng cơ)

• Các yếu tố di truyền có thể xảy ra (ví dụ, rối loạn giảm thông khí do trung ương bẩm sinh có thể bao gồm ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn và ngưng thở khi ngủ do trung ương và hội chứng Prader-Willi và các bệnh khác)

Ở hầu hết trẻ em bị ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, cha mẹ chú ý đến tiếng ngáy; tuy nhiên, ngáy có thể không được báo cáo ngay cả khi ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn nặng. Các triệu chứng buồn ngủ khác có thể bao gồm ngủ không yên, đổ mồ hôi vào ban đêm, và ngưng thở quan sát được. Trẻ em có thể tiểu dầm ban đêm.

Dấu hiệu và triệu chứng ban ngày có thể bao gồm tắc nghẽn mũi, thở miệng, đau đầu buổi sáng, các vấn đề tập trung và tăng động (tức là một biểu hiện của buồn ngủ). Tình trạng buồn ngủ vào ban ngày ít phổ biến hơn so với người lớn có OSA.

Các biến chứng của ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn có thể bao gồm các vấn đề về học tập và các vấn đề về hành vi, tâm phế mạn, tăng áp động mạch phổi và rối loạn tăng trưởng.

Khám có thể không thấy bất thường hoặc có thể cho thấy bất thường trên khuôn mặt, mũi hoặc miệng bất thường gây cản trở, tăng thành phần phổi của tiếng tim T 2, hoặc rối loạn tăng trưởng.

• Đa ký giấc ngủ thân thiện với trẻ em với phép đo oxy và theo dõi carbon dioxit cuối kỳ thở ra

Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn được xem xét ở trẻ em ngáy hoặc có các yếu tố nguy cơ (1). Nếu có triệu chứng của OSA, xét nghiệm chẩn đoán được thực hiện trong phòng đa ký giấc ngủ qua đêm đa ký hô hấp bao gồm đo độ oxy và theo dõi lượng carbon dioxide cuối thì thở ra. Tiêu chuẩn đa ký giấc ngủ cho chẩn đoán (chỉ số ngưng thở-giảm thở > 2/giờ) thấp hơn so với người lớn. Đa ký giấc ngủ tại nhà đang được sử dụng thường xuyên hơn, nhưng tỷ lệ thất bại cao.

Đa ký giấc ngủ xác nhận chẩn đoán ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, nhưng chẩn đoán cũng yêu cầu trẻ không bị bệnh tim hoặc bệnh phổi có thể giải thích cho các bất thường về đa ký giấc ngủ. Phân tích giai đoạn ngủ và ảnh hưởng của vị trí trong quá trình đo đa ký giấc ngủ có thể giúp chỉ ra sự đóng góp của tắc nghẽn đường thở trên. Do đó, kết quả chụp đa ký giấc ngủ có thể giúp xác định phương pháp điều trị ban đầu (ví dụ: cắt amiđan, áp lực đường thở dương liên tục [CPAP]).

Bệnh nhân ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn được đánh giá bằng các kiểm tra khác dựa trên nghi ngờ lâm sàng về các bệnh đi kèm. Các kiểm tra khác có thể bao gồm điện tâm đồ, chụp X-quang ngực, đo khí máu động mạch và chụp ảnh đường hô hấp trên hoặc nội soi mũi họng bằng ống soi mềm.

• Phẫu thuật cắt amiđan nạo VA hoặc điều chỉnh chứng hàm nhỏ bẩm sinh

• CPAP và/hoặc giảm cân với sự hỗ trợ tích cực

Phẫu thuật cắt amiđan nạo VA thường có hiệu quả ở trẻ em bị ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, những người khác khỏe mạnh và có VA và/hoặc amiđan to. Chỉ cắt bỏ amiđan thường không có hiệu quả. Nguy cơ bị tắc nghẽn đường thở trong khoảng thời gian phẫu thuật cao hơn ở trẻ có OSA hơn so với trẻ không có OSA, ở những trẻ phải cắt amiđan nạo VA; do đó, theo dõi chặt chẽ là rất quan trọng.

Đối với những trẻ không khỏe mạnh, những người có các dị tật bất thường về giải phẫu hoặc các điều kiện di truyền làm thay đổi kiểm soát hô hấp hoặc những người có biến chứng tim phổi, bác sĩ có kinh nghiệm trong việc quản lý OSA ở trẻ em nên được tham vấn. Phẫu thuật cắt amidan có thể hiệu quả hoặc có thể giúp giảm bớt (1). Tùy thuộc vào các bất thường giải phẫu gây ra ngừng thở khi ngủ (OSA), một thủ thuật thay thế phẫu thuật có thể được chỉ định (ví dụ, phẫu thuật tạo hình vòm hầu lưỡi gà, phẫu thuật lưỡi hoặc phẫu thuật khu vực giữa mặt).

Áp suất dương liên tục liên tục (CPAP) có thể được sử dụng cho trẻ em với những đối tượng không phải là ứng cử viên cho phẫu thuật chỉnh hình hoặc những người tiếp tục có OSA sau khi đã cắt amiđan nạo VA.

Bởi vì béo phì ở trẻ em là một yếu tố nguy cơ đối với ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, giảm cân có thể làm giảm mức độ nặng của ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn ở trẻ em mắc bệnh béo phì và mang lại những lợi ích sức khỏe khác nhưng hiếm khi điều trị đủ cho ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn dưới dạng đơn trị liệu trong thời gian dài.

Oxy đêm bổ sung có thể giúp ngăn ngừa tình trạng thiếu oxy máu cho đến khi có thể điều trị dứt điểm.

Điều trị viêm mũi dị ứng cần phải tích cực. Corticosteroid và kháng sinh thường không được chỉ định.

Sau đây là các tài nguyên tiếng Anh có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của các tài nguyên này.

1. Bitners AC, Arens R: Evaluation and management of children with obstructive sleep apnea syndrome. Lung 198(2):257-270, 2020. doi:10.1007/s00408-020-00342-5

1. American Thoracic Society: Obstructive Sleep Apnea in Children: Two page OSA summary for patients that includes action steps

2. American Academy of Sleep Medicine: Detailed patient information explaining the importance of healthy sleep and treatment options for sleep disorders