Rối loạn cực khoái ở phụ nữ bao gồm không xuất hiện cực khoái, không thường có cực khoái, xuyên giảm mạnh về cường độ, hoặc chậm trễ rõ rệt để đáp ứng sự kích thích mặc dù ở mức độ kích thích chủ quan bình thường.
Rối loạn cực khoái ở phụ nữ có thể là nguyên phát hoặc thứ phát:
Nguyên phát: Phụ nữ chưa bao giờ có thể đạt cực khoái.
Thứ phát: Phụ nữ trước đây có thể đạt cực khoái nhưng bây giờ không còn khả năng đó nữa.
(Xem thêm Tổng quan về chức năng và rối loạn chức năng tình dục của phụ nữ.)
Nguyên nhân của rối loạn cực khoái ở phụ nữ
Các yếu tố góp phần gây ra rối loạn cực khoái ở phụ nữ bao gồm
Yếu tố ngữ cảnh (ví dụ, màn dạo đầu thường xuyên không đủ, đối tác xuất tinh sớm, giao tiếp kém về sở thích tình dục)
Yếu tố tâm lý (ví dụ: lo lắng, căng thẳng, thiếu tin tưởng bạn đời)
Các yếu tố văn hóa (ví dụ, thiếu sự thừa nhận hoặc không chú ý đến khoái cảm tình dục của người phụ nữ)
Thuốc (ví dụ: một số thuốc chống loạn thần hoặc, thông thường, các thuốc ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc [SSRI])
Thiếu kiến thức về chức năng tình dục.
Tổn thương các dây thần kinh hoặc đường dẫn truyền cảm giác hoặc thực vật ở bộ phận sinh dục (ví dụ: do bệnh tiểu đường hoặc bệnh đa xơ cứng)
Loạn dưỡng âm hộ (ví dụ: lichen xơ hóa)
Triệu chứng và dấu hiệu của rối loạn cực khoái ở phụ nữ
Phụ nữ bị rối loạn cực khoái có thể có các dạng rối loạn chức năng tình dục khác (ví dụ: đau khi giao hợp, rối loạn chức năng đáy chậu). Rối loạn lo âu và trầm cảm cũng phổ biến hơn ở những phụ nữ mắc chứng rối loạn này.
Chẩn đoán rối loạn cực khoái ở phụ nữ
Cẩm nang chẩn đoán và thống kê về rối loạn tâm thần, tái bản lần thứ Năm, sửa đổi nội dung (DSM-5-TR) (1)
Các bác sĩ lâm sàng phỏng vấn người phụ nữ đó và đôi khi là cả bạn tình của cô ấy; người phụ nữ đó được yêu cầu mô tả vấn đề bằng lời của cô ấy và cần phải bao gồm các yếu tố cụ thể (xem bảng Các phần tiền sử tình dục để đánh giá rối loạn chức năng tình dục nữ).
Chẩn đoán rối loạn cực khoái theo lâm sàng, dựa trên các tiêu chuẩn trong DSM-5-TR:
Cực khoái bị trì hoãn, không thường xuyên hoặc không có hoặc cường độ cực khoái giảm rõ rệt sau giai đoạn kích thích tình dục bình thường trong tất cả hoặc hầu hết tất cả các lần sinh hoạt tình dục
Đau khổ hoặc các vấn đề giữa các cá nhân do rối loạn chức năng cực khoái
Không có rối loạn hoặc chất kích thích nào khác gây ra rối loạn cực khoái
Các triệu chứng phải xuất hiện ≥ 6 tháng.
Do loại kích thích gây ra cực khoái rất khác nhau, bác sĩ lâm sàng phải sử dụng đánh giá lâm sàng để xác định xem liệu phản ứng của người phụ nữ có bị thiếu hay không, dựa trên tuổi tác, kinh nghiệm tình dục và mức độ đầy đủ của kích thích tình dục mà người phụ nữ nhận được.
Tài liệu tham khảo chẩn đoán
1. American Psychiatric Association: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th ed. Text Revision (DSM-5-TR). Washington, DC, American Psychiatric Association, 2022
Điều trị rối loạn cực khoái ở phụ nữ
Tự kích thích
Liệu pháp tình dục
Liệu pháp tâm lý
Dữ liệu hỗ trợ khuyến khích tự kích thích (thủ dâm). Phương pháp điều trị bước đầu đối với chứng rối loạn cực khoái ở phụ nữ là thủ dâm có hướng dẫn, bao gồm một loạt các bài tập theo đơn kê.
Máy rung được đặt trên mỏm xương mu gần âm vật có thể có tác dụng, cũng như có thể làm tăng số lượng và cường độ kích thích đồng thời nếu cần. Giáo dục về chức năng tình dục (ví dụ cần kích thích các vùng khác của cơ thể trước khi đến âm vật) có thể giúp ích.
Liệu pháp tình dục cho phụ nữ, có hoặc không có bạn tình, thường có thể giúp họ giải quyết những lo lắng về cảm xúc và hoạt động tình dục.
Các liệu pháp tâm lý khác, bao gồm liệu pháp nhận thức-hành vi và tâm lý trị liệu, có thể giúp phụ nữ xác định và kiểm soát nỗi sợ bị tổn thương cũng như các vấn đề về niềm tin với bạn tình. Đề nghị thực hành chánh niệm và sử dụng liệu pháp nhận thức dựa trên chánh niệm (MBCT) có thể giúp phụ nữ quan tâm đến cảm giác tình dục (bằng cách ở trong thời điểm này) và không đánh giá hoặc giám sát những cảm giác này.
Hiện tại, không có dữ liệu nào cho thấy rằng bất kỳ loại thuốc nào cũng có hiệu quả trong điều trị rối loạn cực khoái ở phụ nữ.
Những điểm chính
Chẩn đoán rối loạn cực khoái dựa trên tiêu chuẩn lâm sàng DSM-5-TR.
Điều trị bằng thủ dâm có hướng dẫn, thường là liệu pháp bước đầu.
Khuyến nghị liệu pháp tình dục và các liệu pháp tâm lý khác để giúp phụ nữ xác định và kiểm soát các yếu tố góp phần gây ra rối loạn cực khoái.