Trẻ sinh già tháng là trẻ sinh ra ở thời điểm thai kỳ ≥ 42 tuần.
Nguyên nhân của thai già tháng nói chung là không rõ, tuy nhiên, nguy cơ của sinh già tháng ở những bà mẹ có thai lần trước đó sinh già tháng tăng gấp 2 đến 3 lần. Sinh già tháng có thể là do các bất thường ảnh hưởng đến trục tuyến yên giữa-tuyến thượng thận của thai (ví dụ, vô sọ, thiểu sản tuyến thượng thận, tăng sản thượng thận bẩm sinh) và bởi bệnh da vảy cá liên kết nhiễm sắc thể X liên quan đến sự thiếu hụt sulfatase trong rau thai.
Sinh lý bệnh của trẻ sơ sinh già tháng
Trong hầu hết các trường hợp, sự phát triển của bào thai tiếp tục cho đến khi sinh. Tuy nhiên, đôi khi sự mất cân bằng nhau thai, và nhiều trường hợp có tình trạng nhồi máu và thoái hóa các gây rau gây ra hội chứng rau thai thiểu dưỡng. Trong những trường hợp này, thai nhi nhận không đủ chất dinh dưỡng và oxy từ mẹ, dẫn đến trẻ sơ sinh gầy gò (do mô mềm bị hao mòn), suy dinh dưỡng với lượng dự trữ glycogen cạn kiệt và thể tích nước ối giảm. Trẻ sơ sinh như vậy bị rối loạn chức năng, và tùy thuộc vào thời điểm xuất phát của bánh rau và mức độ nghiêm trọng của chúng tuổi nhỏ. Mặc dù sự thiếu hụt rau thai với rối loạn chức năng có thể xảy ra ở bất kỳ tuổi thai nào, nó phổ biến nhất trong các thai kỳ kéo dài từ 41 đến 42 tuần.
Các biến chứng
Trẻ sơ sinh già tháng có tỷ lệ bệnh tật và tử vong cao hơn so với trẻ sơ sinh đủ tháng.
Ngạt chu sinh
Hội chứng Hít phân su
Hạ đường huyết sơ sinh
Ngạt chu sinh có thể là hậu quả do sự thiểu dưỡng của nhau thai cũng như dây rốn bị đè ép do tình trạng thiểu ối.
Hội chứng hít phân su có thể nghiêm trọng hơn do tình trạng nước ối giảm làm cho phân su càng trở nên đặc quánh hơn. Tăng huyết áp phổi dai dẳng thường xảy ra sau khi hít phân su.
Hạ đường huyết ở trẻ sơ sinh là một biến chứng do dự trữ glycogen không đủ hoặc do tăng sản sinh insulin (thường gặp nhất là do bệnh tiểu đường ở mẹ) ở thai nhi. Sự chuyển hóa yếm khí sử dụng nhanh chóng toàn bộ glycogen dự trữ, gây ra tình trạng hạ đường máu và càng làm trầm trọng hơn tình trạng ngạt chu sinh.
Các triệu chứng và dấu hiệu của trẻ sơ sinh già tháng
Trẻ sơ sinh già tháng tỉnh táo và trông trưởng thành. Chúng bị giảm lượng mô mềm, đặc biệt là mỡ dưới da. Da lỏng lẻo do mất lớp mỡ dưới da và thường khô hoặc bong da. Móng tay và móng chân dài. Móng tay, da và dây rốn có thể bị dính phân su qua tử cung.
Chẩn đoán trẻ sơ sinh già tháng
Tuổi thai và khám sức khỏe
Thai già tháng được chẩn đoán dựa trên tuổi thai của trẻ sơ sinh và các dấu hiệu khám thực thể.
Các định nghĩa về mang thai đủ tháng của Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ là (1)
Sinh sớm: 37 đến 38 6/7 tuần
Sinh đủ tháng: 39 đến 40 6/7 tuần
Sinh muộn: 41 đến 41 6/7 tuần
Già tháng: ≥ 42 tuần
Tài liệu tham khảo chẩn đoán
1. ACOG Committee Opinion No 579: Definition of term pregnancy. Obstet Gynecol 122(5):1139-1140, 2013 doi: 10.1097/01.AOG.0000437385.88715.4a
Điều trị trẻ sơ sinh già tháng
Điều trị các biến chứng
Cải thiện chăm sóc sản khoa trong 2 thập kỷ qua đã làm giảm đáng kể số trẻ sơ sinh được sinh sau 41 tuần tuổi thai, điều này cũng làm giảm tỷ lệ mắc hội chứng hít phân su.
Trẻ sơ sinh già tháng và chậm lớn có nguy cơ bị hạ đường huyết và cần được theo dõi và xử trí phù hợp.
Đối với trẻ sơ sinh bị ngạt chu sinh, việc điều trị phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Điều trị hạ thân nhiệt được chỉ định ở những trẻ sơ sinh có bệnh não thiếu oxy thiếu máu mức độ trung bình hoặc nặng, có nhiễm toan nặng, điểm Apgar thấp ở ≥ 5 phút và/hoặc cần hồi sức kéo dài.
Cả tỷ lệ mắc mới cũng như mức độ nặng của hội chứng hít phân su đều không giảm khi hút nội khí quản tại thời điểm sinh, bất kể độ nhớt rõ ràng của nước ối hoặc mức độ hoạt động của trẻ sơ sinh, do đó, đặt nội khí quản nên được dành riêng cho trẻ sơ sinh cần hỗ trợ thở máy hoặc những trẻ dường như bị tắc nghẽn đường thở do phân su. Trẻ sơ sinh có hội chứng hít phân su cần được hỗ trợ thông khí; thở máy tần số cao đôi khi hiệu quả hơn An thần cho trẻ là rất cần thiết. An thần cho trẻ là rất cần thiết.
Điều trị surfactant không làm giảm tỷ lệ tử vong chung nhưng làm giảm nguy cơ cần điều trị bằng oxy hóa màng ngoài cơ thể (ECMO), vì vậy surfactant thường được sử dụng ở trẻ sơ sinh bị suy hô hấp nặng. Có ECMO ở một số tương đối ít trung tâm sơ sinh và thường được dành riêng cho trẻ sơ sinh ≥ 34 tuần tuổi thai bị suy hô hấp do thiếu oxy kháng với điều trị nội khoa thông thường.
Tăng áp động mạch phổi dai dẳng được điều trị bằng các liệu pháp hỗ trợ và hít oxit nitric hoặc các thuốc giãn mạch phổi khác.