Lồng ruột

Hầu hết các trường hợp đều không rõ nguyên nhân. Loại lồng ruột phổ biến nhất là loại lồng hồi tràng.

Khoảng 30% số trẻ em bị lồng ruột có tiền sử bệnh do vi-rút; bệnh có sự thay đổi theo mùa và tỷ lệ mắc bệnh cao nhất trùng với mùa viêm ruột do vi-rút (1).

Một loại vắc-xin rotavirus cũ hơn có liên quan đến việc tăng nguy cơ lồng ruột (1 đến 2 trường hợp quá mức/10.000 người được tiêm vắc-xin) và đã bị loại khỏi thị trường Hoa Kỳ (2). Các loại vắc-xin rotavirus hiện có có thể liên quan đến mức độ tăng nguy cơ nhỏ hơn (1 đến 2 trường hợp lồng ruột quá mức/100.000 người được tiêm vắc-xin) trong 7 ngày đầu sau liều đầu tiên, nhưng ít nhất 1 nghiên cứu cho thấy không có sự gia tăng nguy cơ nào vượt quá tỷ lệ nền (3–5).

Ở khoảng 25% số trẻ em bị lồng ruột, thường là trẻ rất nhỏ và trẻ lớn, một điểm dẫn (tức là khối u hoặc bất thường khác ở ruột) kích hoạt tình trạng lồng ruột (6). Ví dụ về các điểm chính bao gồm polyp, u lympho, túi thừa Meckel và viêm mạch liên quan đến immunoglobulin A khi ban xuất huyết liên quan đến thành ruột.

Bệnh xơ nang cũng là một yếu tố nguy cơ.

Các triệu chứng ban đầu của lồng ruột là khởi phát đột ngột, đau bụng dữ dội từng cơn, các cơn tái phát 15- 20 phút một lần, thường có nôn. Trẻ tương đối ổn giữa các cơn đau bụng.

Sau đó, khi có thiếu máu cục bộ ở ruột, cơn đau không thay đổi, trẻ trở nên li bì và xuất huyết niêm mạc làm cho phân dương tính với hem khi khám trực tràng và đôi khi đi ngoài ra phân nhày máu. Tuy nhiên, dấu hiệu sau xảy ra ở giai đoạn muộn và các bác sĩ không nên chờ đợi cho đến khi có triệu chứng này để nghi ngờ là có lồng ruột. Đôi khi khám có thể sờ thấy một khối ở bụng, có hình giống một chiếc xúc xích. Thủng ruột biểu hiện bằng các dấu hiệu của viêm phúc mạc với nhạy cảm đau đáng kể, phản ứng thành bụng và co cứng cơ thành bụng. Xanh tái, nhịp tim nhanh và vã mồ hôi cho thấy sốc.

Khoảng 15% trẻ em đến khám mà không có giai đoạn đau bụng quặn thắt (1). Thay vào đó, trẻ có biểu hiện li bì, như thể dùng thuốc phiện (biểu hiện khác thường hoặc thờ ơ). Trong những trường hợp này, chẩn đoán lồng ruột thường dễ bị bỏ qua cho đến khi có phân nhầy máu hoặc sờ thấy khối ở bụng.

• siêu âm

Phải nghi ngờ chẩn đoán ở mức cao, đặc biệt là ở trẻ em có biểu hiện không điển hình và phải tiến hành các kiểm tra và can thiệp khẩn cấp vì khả năng sống sót và khả năng điều trị không phẫu thuật giảm đáng kể theo thời gian.

Phương pháp tiếp cận phụ thuộc vào các triệu chứng lâm sàng. Trẻ bị bệnh có dấu hiệu viêm phúc mạc cần được hồi sức bằng dịch truyền, kháng sinh phổ rộng (ví dụ: ampicillin, cộng với gentamicin và clindamycin; metronidazole cộng với cefotaxime hoặc piperacillin/tazobactam), hút mũi dạ dày và phẫu thuật. Trẻ ổn định trên lâm sàng cần phải có các nghiên cứu chẩn đoán hình ảnh để xác định chẩn đoán và điều trị tình trạng bất thường này.

Thụt barit là một nghiên cứu ban đầu được ưa sử dụng vì nó cho thấy hình ảnh chuỗi xoắn dạng lò xo kinh điển xung quanh đoạn lồng ruột. Bên cạnh chẩn đoán, thụt barit cũng thường là để điều trị; áp lực của barit thường sẽ tháo các đoạn ruột lồng. Tuy nhiên, đôi khi barit đi vào khoang phúc mạc qua một lỗ thủng không phát hiện được trên lâm sàng và gây nên viêm phúc mạc đáng kể. Hiện nay, siêu âm là phương tiện chẩn đoán được ưa chuộng vì dễ thực hiện, tương đối rẻ và an toàn. Phát hiện đặc trưng này được gọi là dấu hiệu mục tiêu.

Đôi khi, lồng ruột được nhìn thấy tình cờ trên một nghiên cứu hình ảnh, chẳng hạn như chụp CT. Nếu trẻ không có triệu chứng lồng ruột, có thể theo dõi chặt chẽ và can thiệp có thể bị trì hoãn hoặc trong một số trường hợp không cần thiết.

• Bơm hơi

• Phẫu thuật nếu bơm hơi thất bại hoặc có thủng ruột

Nếu lồng ruột hồi tràng được xác nhận, thụt tháo bằng khí sẽ được sử dụng để giảm kích thước, giúp giảm khả năng và hậu quả của thủng (1). Có thể làm giảm tình trạng lồng ruột thành công theo cách này ở > 80% số trẻ em (2). Nếu bơm hơi thành công, trẻ cần được theo dõi thêm qua đêm để loại trừ bị thủng ruột. Nếu tháo lồng thất bại hoặc nếu thủng ruột thì cần phải phẫu thuật ngay lập tức.

Khi đạt được mức giảm mà không cần phẫu thuật, tỷ lệ tái phát là khoảng 13% hoặc ít hơn, tùy thuộc vào phương thức không phẫu thuật được sử dụng (3).