Tật nứt bụng là tình trạng các nội tạng trong ổ bụng nhô ra qua một lỗ khuyết toàn bộ thành bụng quanh rốn, thường là ở bên phải chỗ bám của dây rốn. Điều trị là phẫu thuật.
(Xem thêm Tổng quan về dị tật tiêu hóa bẩm sinh.)
Tỷ lệ mắc tật nứt bụng ước tính là 1 trên 2500 trẻ sinh sống (1). Tình trạng này phổ biến hơn thoát vị rốn.
Trong tật nứt bụng, chỗ khuyết thường nằm ở bên phải vị trí dây rốn bám vào. Vị trí của chỗ khuyết khác với thoát vị rốn. Trong thoát vị rốn, chỗ khuyết ở đường giữa nằm ở gốc rốn.
Trong thoát vị thành bụng không giống như thoát vị rốn, nó không có màng bao bọc lên ruột, lớp màng này thường có dấu hiệu phù nề, xuất huyết và bao phủ bởi lớp fibrin. Những dấu hiệu này cho thấy tình trạng viêm kéo dài do ruột tiếp xúc trực tiếp với nước ối (tức là viêm phúc mạc hóa học), cuối cùng có thể dẫn đến xơ hóa, rối loạn nhu động ruột hoặc tắc nghẽn.
Trẻ sơ sinh bị tật nứt bụng có tỷ lệ mắc các dị tật bẩm sinh liên quan thấp (10% đến 15%) ngoài các bất thường về đường tiêu hóa như xoay ruột bất thường và teo ruột, xảy ra ở khoảng 25% số trẻ sơ sinh (2, 3).
© Springer Science+Business Media
Có thể nghi ngờ tật nứt bụng trước khi sinh bằng cách xét nghiệm máu trước khi sinh thấy nồng độ alpha-fetoprotein cao bất thường và có thể phát hiện bằng siêu âm trước khi sinh (4); khi được xác nhận, nên sinh tại trung tâm chăm sóc sức khỏe cấp ba có dịch vụ chăm sóc đặc biệt cho trẻ sơ sinh và phẫu thuật nhi khoa.
Tài liệu tham khảo
1. Friedman AM, Ananth CV, Siddiq Z, et al: Gastroschisis: epidemiology and mode of delivery, 2005-2013. Am J Obstet Gynecol 215(3):348.e1-348.e3489, 2016. doi:10.1016/j.ajog.2016.03.039
2. Mastroiacovo P, Lisi A, Castilla EE, et al: Gastroschisis and associated defects: An international study. Am J Med Genet A 143A(7):660-671, 2007. doi: 10.1002/ajmg.a.31607
3. Abdullah F, Arnold MA, Nabaweesi R, et al: Gastroschisis in the United States 1988-2003: Analysis and risk categorization of 4344 patients. J Perinatol 27(1):50-55, 2007. doi: 10.1038/sj.jp.7211616
4. Bence CM, Wagner AJ: Abdominal wall defects. Transl Pediatr 10(5):1461-1469, 2021. doi:10.21037/tp-20-94
Điều trị tật nứt bụng
Sửa chữa bằng phẫu thuật
Khi sinh, nội tạng bị phơi nhiễm phải được phủ một lớp vải lót ẩm, vô trùng, không dính (thường là một miếng gạc lớn có dầu parafin) để duy trì sự vô trùng và ngăn ngừa bốc hơi. Sau đó, trẻ sơ sinh cần được truyền dịch tĩnh mạch và kháng sinh (thường là phác đồ phổ rộng như ampicillin và gentamicin, mặc dù chỉ cần bao phủ hệ vi khuẩn trên da cũng có thể đủ) (1) và nên đặt ống thông mũi dạ dày. Lượng dịch cần thiết thường cao hơn đáng kể so với trẻ sơ sinh khỏe mạnh bình thường (1,5 đến 2 lần) do mất nước quá nhiều từ ruột.
Trẻ cần được đánh giá về các dị tật liên quan trước khi phẫu thuật để phục hồi. Việc đóng kín ban đầu được thực hiện khi có thể. Khi có một lượng lớn bị ứ đọng, khoang bụng có thể quá nhỏ để có thể chứa được nội tạng. Trong trường hợp này, nội tạng được bao phủ bởi túi hoặc silo bằng silicone polymer, để các tạng giảm dần kích thước trong vài ngày cũng như khoan bụng tăng dần, cho đến khi khoang bụng có thể bao phủ tất cả các nội tạng. Gần đây hơn, phương pháp phục hồi tật nứt bụng không cần khâu đã được thực hiện bằng cách sử dụng dây rốn hoặc băng tổng hợp để che phủ chỗ khuyết. Cần có thêm nhiều nghiên cứu để đánh giá hiệu quả của phương pháp này.
Thông thường phải mất vài tuần chức năng tiêu hóa mới phục hồi và có thể cho ăn qua đường miệng. Dinh dưỡng qua đường tiêm truyền hoặc đường tiêu hóa thường là cần thiết, đôi khi phải mất nhiều tháng để đạt được khối lượng dinh dưỡng đầy đủ qua đường miệng. Đôi khi trẻ sơ sinh có các vấn đề lâu dài do nhu động ruột bất thường (2).
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Slidell MB, McAteer J, Miniati D, et al. Management of Gastroschisis: Timing of Delivery, Antibiotic Usage, and Closure Considerations (A Systematic Review From the American Pediatric Surgical Association Outcomes & Evidence Based Practice Committee). J Pediatr Surg. 2024;59(8):1408-1417. doi:10.1016/j.jpedsurg.2024.03.044
2. Ferreira RG, Mendonça CR, Gonçalves Ramos LL, de Abreu Tacon FS, Naves do Amaral W, Ruano R. Gastroschisis: a systematic review of diagnosis, prognosis and treatment. J Matern Fetal Neonatal Med. 2022;35(25):6199-6212. doi:10.1080/14767058.2021.1909563
