Một hoặc nhiều xương sườn có thể bị gãy do chấn thương.
(Xem thêm Tổng quan về Chấn thương ngực.)
THƯ VIỆN HÌNH ẢNH KHOA HỌC
Thông thường, gãy xương sườn do chấn thương bằng vật tù thường liên quan đến lực gây chấn thương mạnh (ví dụ, do giảm tốc đột ngột, gậy bóng chày, tường đổ); tuy nhiên, đôi khi ở người cao tuổi, chỉ cần sử dụng lực nhẹ hoặc trung bình (ví dụ ngã nhẹ). Nếu ≥ 3 xương sườn liền kề gãy ở 2 vị trí riêng dẫn đến mảng sườn di động.
Ngọc trai & cạm bẫy
|
Có thể chấn thương các cơ quan khác của ngực bao gồm
Động mạch chủ, động mạch dưới đòn, hoặc chấn thương tim (hiếm gặp nhưng có thể xảy ra khi giảm tốc đột ngột, đặc biệt nếu xương sườn 1 hoặc 2 bị gãy)
Chấn thương lách hoặc chấn thương bụng (khi gãy bất kỳ xương sườn nào từ 7 đến 12)
Rách nhu mô phổi hoặc đụng dập phổi
Tràn khí màng phổi (xem Tràn khí màng phổi [do chấn thương] và tràn khí màng phổi mở, và tràn khí màng phổi [áp lực])
Chấn thương khí phế quản (không phổ biến)
Các biến chứng
Hầu hết các biến chứng là hậu quả của tổn thương tương ứng. Gãy xương sườn gây đau nhưng hiếm khi gây ra biến chứng. Tuy nhiên, hạn chế hít vào (hít vào không đầy đủ do đau) có thể gây ra xẹp phổi và viêm phổi, đặc biệt ở người cao tuổi hoặc bệnh nhân bị gãy nhiều xương sườn. Kết quả là, bệnh nhân cao tuổi có tỷ lệ tử vong cao (lên đến 20%) khi có biểu hiện của nhiều xương sườn bị gãy. Những bệnh nhân khỏe mạnh và người bị gãy 1 hoặc 2 xương sườn hiếm khi gặp những biến chứng này.
Các triệu chứng và dấu hiệu của gãy xương sườn
Đan nhiều, đau tăng lên khi vận động thân mình (gồm ho, thở sâu) và kéo dài vài tuần. Các xương sườn bị gãy khá đau; đôi khi bác sĩ lâm sàng có thể phát hiện lạo xạo trên xương sườn gãy khi mảnh gãy di chuyển dưới tay khi sờ.
Chẩn đoán gãy xương sườn
Thường chụp X-quang ngực
Sờ thành ngực có thể phát hiện ổ gãy xương sườn. Một số bác sĩ lâm sàng cho rằng khám lâm sàng là đủ ở những bệnh nhân khỏe mạnh bị chấn thương nhẹ. Tuy nhiên, ở những bệnh nhân chấn thương ngực đáng kể, chụp X-quang ngực thường được thực hiện để kiểm tra các tổn thương đồng thời (ví dụ, tràn khí màng phổi, đụng dập phổi). Nhiều ổ gãy xương sườn không thấy trên X-quang ngực; có thể nhìn thấy ổ gãy cụ thể của xương nhưng việc xác định tất cả ổ gãy xương sườn bằng X-quang ngực là không cần thiết. Các xét nghiệm khác chỉ định khi nghi ngờ tổn thương khác trên lâm sàng.
Điều trị gãy xương sườn
Giảm đau
Vệ sinh phổi
Điều trị thường dùng thuốc giảm đau opioid, mặc dù opioid cũng có thể làm giảm sự hô hấp và xẹp phổi nặng lên. Một số bác sĩ dùng NSAID đồng thời.
Để giảm thiểu biến chứng phổi, bệnh nhân cần được giữ tỉnh thức thường xuyên (ví dụ hàng giờ) để thở sâu hoặc ho. Bất động vùng tổn thương tạm thời bằng bàn tay hoặc gối để giảm đau trong khi tập thở sâu hoặc ho. Bệnh nhân được nhập viện nếu gãy ≥ 3 xương sườn hoặc suy tim phổi. Nên tránh cố định lồng ngực (ví dụ bằng băng keo hoặc băng dính) vì làm giảm biên độ hô hấp dẫn đến xẹp phổi và viêm phổi. Nếu bệnh nhân không thể ho hoặc hít sâu dù dùng thuốc giảm đau bằng đường uống hoặc đường tĩnh mạch, có thể xem xét đến việc điều trị thuốc gây tê ngoài màng cứng hoặc phong bế thần kinh liên sườn.
Một số bệnh nhân có thể được hưởng lợi từ phẫu thuật để cố định gãy xương sườn, đặc biệt đối với mảng sườn di động có suy hô hấp hoặc thành ngực liên tục không ổn định, biến dạng, hoặc đau do không kết hợp xương hoặc kết hợp xương sai lệch (1).
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Kasotakis G , Hasenboehler EA, Streib EW, et al: Operative fixation of rib fractures after blunt trauma: A practice management guideline from the Eastern Association for the Surgery of Trauma. J Trauma Acute Care Surg 82(3), 618-626, 2017. doi: 10.1097/TA.0000000000001350
Những điểm chính
Tử vong do thương tổn phổi, lách, hoặc tổn thương mạch máu lớn, hoặc viêm phổi tiến triển do bất động, chứ không phải do gãy xương sườn.
Dùng X-quang để xác định tất cả các tổn thương gãy xương sườn là không cần thiết.
Đau có thể tăng và kéo dài hàng tuần, thường đòi hỏi thuốc giảm đau opioid.
Băng dính hoặc băng keo nên tránh bởi vì làm giảm biên độ hô hấp và có thể dẫn đến xẹp phổi và viêm phổi.