Cách đặt ống thông niệu đạo ở nam giới

TheoPaul H. Chung, MD, Sidney Kimmel Medical College, Thomas Jefferson University
Đã xem xét/Đã chỉnh sửa Thg 05 2023

Đặt ống thông niệu đạo là phương pháp tiêu chuẩn để tiếp cận nước tiểu trong bàng quang. Một ống thông mềm được đưa ngược dòng qua niệu đạo vào bàng quang. Có một số loại ống thông. Đôi khi niệu đạo không thể đi qua được, cần phải đặt ống thông bàng quang trên xương mu.

(Xem thêm Đặt ống thông bàng quang.)

Chỉ định đặt ống thông niệu đạo ở nam giới

  • Làm giảm bí tiểu cấp tính hoặc mạn tính, chẳng hạn như do tắc nghẽn niệu đạo hoặc tắc nghẽn do tuyến tiền liệt (bệnh thận tắc nghẽn) hoặc bàng quang thần kinh

  • Điều trị tiểu tiện không tự chủ

  • Theo dõi lượng nước tiểu

  • Đo lượng thể tích nước tiểu tồn dư sau khi đi tiểu

  • Lấy nước tiểu vô trùng để nuôi cấy (thường chỉ dành cho trẻ sơ sinh và phụ nữ)

  • Nghiên cứu chẩn đoán đường niệu sinh dục dưới

  • Rửa hoặc bơm thuốc vào bàng quang

Chống chỉ định đặt ống thông niệu đạo ở nam giới

Chống chỉ định tuyệt đối 

  • Nghi ngờ chấn thương niệu đạo*

Chống chỉ định tương đối

*Có thể nghi ngờ chấn thương niệu đạo sau chấn thương bằng vật tầy nếu bệnh nhân có máu ở lỗ niệu đạo (dấu hiệu quan trọng nhất), không thể đi tiểu, hoặc bầm máu và/hoặc phù nề ở tầng sinh môn, bìu hoặc dương vật. Trong những trường hợp như vậy, nên loại trừ đứt niệu đạo bằng chẩn đoán hình ảnh (ví dụ: bằng chụp niệu đạo ngược dòng) trước khi đặt ống thông niệu đạo.

Các biến chứng của đặt ống thông niệu đạo ở nam giới

Các biến chứng bao gồm

Thiết bị đặt ống thông niệu đạo ở nam giới

Các bộ dụng cụ đóng gói sẵn thường được sử dụng nhưng các mục riêng lẻ cần thiết bao gồm

  • Săng mổ và găng tay vô trùng

  • Povidone i ốt với tăm bông bôi, bông gòn hoặc miếng gạc

  • Chất bôi trơn hòa tan trong nước

  • Ống thông niệu đạo* (ống thông Foley của Pháp cỡ 16 phù hợp với hầu hết nam giới; trong trường hợp phì đại tuyến tiền liệt hoặc hẹp niệu đạo, có thể cần phải có kích thước hoặc kiểu ống thông thay thế†)

  • Xy lanh 10 mL có nước vô trùng (để bơm bóng catheter)

  • Thuốc gây tê cục bộ (ví dụ: 5 đến 10 mL thạch lidocain 2% trong xy lanh [không có kim]) để làm căng và gây tê niệu đạo nam giới

  • Thiết bị thu thập vô trùng có ống

*Hệ thống ống thông kín giúp giảm thiểu nhiễm trùng dường tiết niệu liên quan đến ống thông.

†Một ống thông coudé cong ở đầu và có thể tạo điều kiện thuận lợi cho việc đưa ống thông đi qua ở nam giới bị phì đại tuyến tiền liệt đáng kể.

Những cân nhắc bổ sung trong đặt ống thông niệu đạo ở nam giới

Giải phẫu liên quan trong đặt ống thông niệu đạo ở nam giới

  • Niệu đạo nam uốn cong gấp khúc ở xương mu. Luôn giữ dương vật thẳng và đứng, để làm phẳng đường cong đó, khi đưa ống thông tiểu qua niệu đạo.

Xác định tư thế đặt ống thông niệu đạo ở nam giới

  • Đặt bệnh nhân ở tư thế nằm ngửa với hông giạng thoải mái.

Mô tả từng bước đặt ống thông niệu đạo ở nam giới

  • Đặt tất cả các thiết bị trong tầm với trên một trường vô trùng không bị ô nhiễm trên khay cạnh giường.  Quý vị có thể đặt hộp đựng ống thông và hệ thống dẫn lưu giữa hai chân của bệnh nhân để có thể dễ dàng tiếp cận trong quá trình làm thủ thuật.

  • Nếu vẫn chưa làm xong, hãy lắp ống thông vào hệ thống thu gom và không làm rách niêm phong trừ khi cần phải có loại hoặc kích thước ống thông khác hoặc cần phải rửa bàng quang.

  • Kiểm tra độ nguyên vẹn của bóng lưu bằng cách bơm căng bóng bằng nước và bôi chất bôi trơn vào đầu ống thông.

  • Thấm đẫm povidone i ốt vào tăm bông bôi, bông gòn hoặc miếng gạc.

  • Đặt săng mổ đã được ủ vô trùng lên khung chậu sao cho vẫn bộc lộ rõ dương vật.

  • Dùng tay phụ nắm lấy trục dương vật và tuột bao quy đầu xuống nếu bệnh nhân chưa cắt bao quy đầu. Bàn tay này hiện không còn vô trùng và không được rút khỏi dương vật hoặc chạm vào bất kỳ dụng cụ nào trong suốt phần còn lại của thủ thuật.

  • Làm sạch đầu quy đầu của dương vật bằng tăm bông bôi. miếng gạc hoặc bông gòn thấm đẫm povidone i ốt. Chuyển động theo hình tròn, bắt đầu từ lỗ niệu đạo và hướng ra ngoài. Bỏ hoặc để sang một bên những món đồ mới bị nhiễm bẩn.

  • Tiêm lidocain nhớt vào niệu đạo. Đưa ống nối ngoài của xy lanh chứa lidocain vào lỗ niệu đạo của dương vật và bơm khoảng 5 mL. Kẹp lỗ niệu đạo để giữ lidocain trong niệu đạo, trong ít nhất 1 phút. Lidocain làm căng phồng niệu đạo, cũng như là gây tê, do đó giúp ống thông dễ dàng đi qua.

  • Cầm ống thông trong tay còn lại của quý vị. Nếu sử dụng ống thông coudé, đầu ống phải hướng lên trên để theo dõi thành niệu đạo trên trong khi đặt.

  • Đẩy ống thông tiểu từ từ qua niệu đạo và vào bàng quang. Bệnh nhân thường có cảm giác khó chịu. Yêu cầu bệnh nhân thư giãn và hít thở sâu chậm rãi khi quý vị tiếp tục ép liên tục trên ống thông cho đến khi nó hoàn toàn được đẩy đến mức của cổng bên. Nước tiểu phải chảy tự do vào ống thu gom.

  • Từ từ bơm căng bóng bằng 5 đến 10 mL nước. Lực cản rõ hoặc cảm giác khó chịu của bệnh nhân rõ cho thấy vị trí đặt sai. Nếu điều này xảy ra, hãy làm xẹp bóng, rút nhẹ ống thông ra, sau đó luồn lại ống thông hết cỡ trước khi cố gắng làm bơm phồng bóng.

  • Đặt bóng ở cổ bàng quang, sau khi bơm bóng thành công, bằng cách rút từ từ ống thông cho đến khi quý vị cảm thấy có lực cản.

  • Để phòng ngừa nghẹt bao quy đầu, hãy nắn chỉnh bao quy đầu sau khi làm thủ thuật.

Chăm sóc sau đặt ống thông niệu đạo ở nam giới

  • Bỏ săng phẫu thuật ra.

  • Cố định ống thông vào đùi bằng băng keo, băng dính hoặc dây. Một số người ủng hộ việc đặt ống thông vào thành bụng dưới để giảm thiểu áp lực lên niệu đạo sau.

  • Đặt túi dưới mức của bệnh nhân để đảm bảo rằng nước tiểu có thể thoát ra ngoài nhờ trọng lực.

Cảnh báo và các lỗi thường gặp khi đặt ống thông niệu đạo ở nam giới

  • Đảm bảo duy trì kỹ thuật vô trùng nghiêm ngặt trong suốt quá trình thực hiện để tránh nhiễm trùng đường tiết niệu.

  • Đảm bảo nắn chỉnh bao quy đầu sau thủ thuật.

  • Lưu ý không dùng lực quá mạnh trong quá trình luồn ống vì có thể gây tổn thương niệu đạo.

Mẹo và thủ thuật đặt ống thông niệu đạo ở nam giới

  • Không tiếp tục cố gắng đặt ống thông nếu gặp lực cản đáng kể hoặc nếu cảm thấy ống thông bị vênh lên bên trong niệu đạo và không đẩy lên được.

  • Nước tiểu sẽ xuất hiện trong ống thông trước khi bóng được đẩy quá vị trí tuyến tiền liệt. Tiếp tục đẩy hết ống thông đến đầu ống thông trước khi bơm căng bóng, tránh làm bóng căng phồng trong lòng tuyến tiền liệt hoặc trong lòng niệu đạo sẽ gây chảy máu nhiều.

  • Nếu ống thông dường như đến đúng vị trí, nhưng nước tiểu không trở lại, có thể là chất bôi trơn đã cản trở việc dẫn lưu tiểu. Rửa ống thông bằng nước muối sinh lý thông thường để loại bỏ chất bôi trơn gây tắc ống và xem liệu nước tiểu có trở lại hay không.

  • Nếu khó bơm căng bóng hoặc cổng bóng bị căng ra trong quá trình bơm, thì có lẽ là đầu gần của ống thông không ở đúng vị trí. Làm xẹp bóng và đẩy ống thông vào sâu hơn trong bàng quang.

  • Nếu nghi ngờ vị trí chính xác, rửa ống thông bằng 30 đến 60 mL nước muối sinh lý thông thường. Nếu có thể rửa và hút dễ dàng dịch đó, thì ống thông đã ở đúng vị trí. Không rửa được ống thông có nghĩa là nó không ở vị trí thích hợp.

  • Tham khảo ý kiến bác sĩ tiết niệu nếu có bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến kích thước và kiểu dáng ống thông hoặc khó đặt ống thông.