Rau bong non (abruptio placentae) là tình trạng phân tách sớm của rau thai bám ra khỏi tử cung, thường là sau 20 tuần thai. Nó có thể là một cấp cứu sản khoa. Các biểu hiện có thể bao gồm đau tử cung và ấn đau tử cung và chảy máu âm đạo, có thể kèm theo sốc xuất huyết và đông máu nội mạch lan tỏa. Nguồn gốc của chảy máu trong rau bong non là mẹ. Chẩn đoán là lâm sàng và đôi khi bằng siêu âm. Điều trị là sinh đẻ kịp thời đối với những trường hợp không ổn định của mẹ hoặc thai hoặc thai gần đủ tháng.
Rau bong non và các bất thường về sản khoa khác làm tăng nguy cơ bệnh tật hoặc tử vong cho sản phụ, thai nhi, hoặc trẻ sơ sinh.
Rau bong non xảy ra ở 0,4 đến 1,5% số trường hợp mang thai; tần suất xuất hiện cao nhất ở thời điểm mang thai từ 24 đến 26 tuần.
Rau bong non có thể liên quan đến bất kỳ mức độ tách nhau thai nào, từ vài milimet đến bong hoàn toàn. Tách rời có thể là cấp tính hoặc mạn tính. Các kết quả tách rời dẫn đến chảy máu vào lớp màng đệm phía sau rau thai (sau rau thai). Thường gặp, nguyên nhân không rõ.
Các yếu tố nguy cơ
Các yếu tố nguy cơ đối với rau bong non bao gồm như sau:
Mẹ cao tuổi
Tăng huyết áp (liên quan đến mang thai hoặc mạn tính)
Thiếu máu bánh rau (bệnh thiếu máu bánh rau) biểu hiện là chậm tăng trưởng trong tử cung
Nhiễm trùng ối (viêm màng ối)
Các rối loạn mạch máu khác
Nhau bong non trước đây
Mẹ mắc chứng rối loạn huyết khối
Sử dụng thuốc lá
Sử dụng cocain (nguy cơ lên tới 10%)
Các biến chứng
Các biến chứng của rau bong non bao gồm như sau:
Mất máu mẹ gây ra rối loạn huyết động, với có hoặc không có sốc, và/hoặc đông máu nội mạch rải rác (DIC)
Tổn thương thai nhi (ví dụ như suy thai, thai chết) hoặc, nếu rau bong non là mạn tính (thường gặp), hạn chế tăng trưởng hoặc thiểu ối
Đôi khi truyền máu mẹ con và miễn dịch đồng loại (ví dụ, do nhạy cảm với Rh).
Các triệu chứng và dấu hiệu của rau bong non
Mức độ nặng của các triệu chứng và dấu hiệu rau bong non phụ thuộc vào mức độ bong rau và mất máu.
Nhau bong non cấp tính có thể gây chảy máu tử cung. Máu cũng có thể nằm phía sau rau thai (che đậy xuất huyết). Khi sự phân tách tiếp diễn, tử cung có thể đau đớn, căng và kích thích khi sờ vào. Nếu nhau bong non được che giấu hoàn toàn hoặc một phần, có thể xuất hiện đau tử cung và ấn đau tử cung không tương ứng với lượng máu chảy ra.
Sốc mất máu có thể xảy ra, có thể có dấu hiệu của DIC.
Rau bong non mạn tính có thể gây đốm nâu sẫm liên tục hoặc gián đoạn.
Trong một số trường hợp, nhau bong non không gây ra hoặc có rất ít các triệu chứng và dấu hiệu.
Chẩn đoán nhau bong non
Theo dõi nhịp tim thai
Đôi khi xét nghiệm máu đông máu
Đôi khi có các dấu hiệu trên siêu âm
Chẩn đoán rau bong non bị nghi ngờ nếu xảy ra bất kỳ trường hợp nào sau đây sau ba tháng đầu của thai kỳ:
Chảy máu âm đạo
Tử cung đau và căng
Sẩy thai hoặc thai chết
Sốc mất máu
DIC
Cũng cần phải nghĩ đến rau bong non ở những phụ nữ bị chấn thương bụng. Nếu chảy máu xảy ra ở giai đoạn giữa và cuối của thai kỳ, rau tiền đạo, có triệu chứng tương tự, phải được loại trừ trước khi khám vùng chậu; nếu là rau tiền đạo, việc khám trong có thể làm tăng chảy máu.
Đánh giá rau bong non bao gồm như sau:
Theo dõi tim thai
CBC (công thức máu)
Nhóm máu và Rh
Thời gian Prothrombin (PT) và thời gian thromboplastin một phần (PTT)
Fibrinogen huyết thanh và sản phẩm tạo fibrin (chỉ số nhạy nhất)
Siêu âm vùng chậu
Xét nghiệm Kleihauer-Betke nếu bệnh nhân có Rh âm tính – để tính liều của Rho(D) globulin miễn dịch cần thiết
Nguồn gốc của chảy máu trong rau bong non là mẹ. Tuy nhiên, sự tách một phần hoặc hoàn toàn của nhau thai khỏi thành tử cung làm ảnh hưởng đến quá trình trao đổi oxy của thai nhi. Theo dõi nhịp tim của thai nhi có thể phát hiện ra kiểu không ổn định hoặc thai chết lưu.
Kết quả bất thường của xét nghiệm máu đông máu hoặc theo dõi nhịp tim thai hỗ trợ chẩn đoán.
Siêu âm qua đường âm đạo là cần thiết nếu nghi ngờ có rau tiền đạo khi siêu âm bụng. Siêu âm có thể cho thấy một số trường hợp nhau bong non. Tuy nhiên, những dấu hiệu với một trong hai loại siêu âm có thể là bình thường trong bong nhau thai.
Ngọc trai & cạm bẫy
|
Điều trị rau bong non
Đôi khi phải sinh nhanh và các biện pháp hỗ trợ huyết động tích cực (ví dụ: trong thai kỳ đủ tháng hoặc tình trạng bất ổn của mẹ hoặc thai nhi có thể xảy ra)
Thử nhập viện để theo dõi nếu thai chưa gần đủ tháng và mẹ và thai đều ổn định.
Mổ lấy thai nhanh thường được chỉ định nếu rau bong non kèm với xuất hiện một trong những dấu hiệu sau:
Rối loạn huyết động ở mẹ
Nhịp tim thai không ổn định
Thai đủ tháng (≥ 37 tuần); sinh non có thể cần thiết nếu người mẹ hoặc thai nhi có nguy cơ mắc bệnh hoặc tử vong nặng
Khi sinh con là cần thiết, có thể thử sinh thường nếu có tất cả những tiêu chuẩn sau:
Người mẹ ổn định về huyết động.
Nhịp tim thai nhi đảm bảo.
không có chống chỉ định của đẻ đường âm đạo (ví dụ, có rau tiền đạo hay mạch máu tiền đạo).
Có thể gây chuyển dạ hoặc tăng cường cơn gò chuyển dạ thật cẩn thận (ví dụ: sử dụng oxytocin và/hoặc chọc ối). Nên chuẩn bị xử trí chảy máu sau sinh.
Nên nhập viện và theo dõi nếu có tất cả những điều sau:
Chảy máu không đe dọa cuộc sống của mẹ hoặc thai nhi.
Nhịp tim thai nhi đảm bảo.
Thai non tháng (< 37 tuần).
Cách tiếp cận này đảm bảo rằng mẹ và thai nhi có thể được giám sát chặt chẽ và, nếu cần sẽ được điều trị nhanh chóng. Phụ nữ nên hạn chế quan hệ tình dục.
Corticosteroid cần được xem xét sử dụng (giúp tăng sự trưởng thành phổi của thai nhi) nếu tuổi thai là < 34 tuần. Corticosteroid cũng có thể được dùng nếu có tất cả những điều sau đây:
Thai kỳ là sinh non muộn (34 đến 36 tuần).
Người mẹ trước đây không được dùng corticosteroid trong thai kỳ này và không có chống chỉ định.
Nguy cơ sinh vào giai đoạn đẻ non muộn là cao (1).
Nếu chảy máu dừng và tình trạng của bà mẹ và thai nhi vẫn ổn định, thì có thể đi lại nhẹ nhàng và cho phép xuất viện. Nếu chảy máu tiếp tục hoặc nếu tình trạng xấu đi thì có thể chỉ định sinh mổ ngay.
Các biến chứng của bong nhau thai (ví dụ: sốc, DIC) được kiểm soát bằng cách thay thế tích cực máu và các sản phẩm máu.
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Gyamfi-Bannerman C, Thom EA, Blackwell SC, et al: Antenatal betamethasone for women at risk for late preterm delivery. N Engl J Med 374 (14):1311–1320, 2016. doi: 10.1056/NEJMoa1516783
Những điểm chính
Nhau bong non là hiện tượng nhau thai tách sớm khỏi tử cung và có thể là một cấp cứu sản khoa.
Nó thường biểu hiện như chảy máu tử cung và đau tử cung hoặc ấn đau tử cung; chảy máu khác nhau về lượng và độ chảy máu và, nếu chỗ bong được che giấu, có thể không có.
Chẩn đoán dựa trên các triệu chứng và dấu hiệu đặc trưng.
Siêu âm có thể cho thấy một số trường hợp bong; kết quả xét nghiệm máu đông bất thường hoặc theo dõi nhịp tim thai hỗ trợ chẩn đoán.
Xử trí bằng việc mổ lấy thai khẩn cấp nếu tính mạng của mẹ hoặc thai bị đe dọa hoặc nếu thai đủ tháng.
Xem xét việc sinh con qua đường âm đạo nếu mẹ và thai nhi ổn định và thai đủ tháng.