Các khối buồng trứng lành tính bao gồm các u nang chức năng (ví dụ: u nang hoàng thể) và khối u (ví dụ: u quái lành tính). Hầu hết là không có triệu chứng; một số gây đau vùng chậu. Đánh giá bao gồm khám vùng chậu, siêu âm qua âm đạo và đôi khi đo các chất chỉ điểm khối u. Điều trị khác nhau tùy thuộc vào loại khối lượng; phẫu thuật cắt bàng quang hoặc cắt buồng trứng được thực hiện nếu khối có triệu chứng hoặc nghi ngờ ung thư.
U nang buồng trứng hoặc các khối khác ở buồng trứng là một vấn đề phụ khoa phổ biến. U nang chức năng, phát triển trong khuôn khổ của chu kỳ kinh nguyệt, là phổ biến và thường tự khỏi mà không cần điều trị. Các khối có triệu chứng hoặc không thuyên giảm có thể cần được phẫu thuật cắt bỏ để được điều trị và kiểm tra ung thư buồng trứng.
U nang buồng trứng chức năng
Có 2 loại nang cơ năng:
Nang cơ năng: Những u nang này phát triển từ nang graafian (túi chứa đầy dịch có chứa trứng và nằm trong buồng trứng).
nang hoàng thể: Những u nang này phát triển từ hoàng thể (hình thành từ nang trội sau khi rụng trứng). Những nang này có thể xuất huyết trong nang làm cho nang trứng phình to hoặc có thể vỡ vào khoang ổ bụng.
Hầu hết các nang cơ năng có Đường kính < 1,5 cm; một vài nang to tới 5 cm. Nang cơ năng thường tự mất đi sau vài ngày hoặc vài tuần.
Hội chứng buồng trứng đa nang thường được định nghĩa như là một hội chứng lâm sàng, không phải do sự hiện diện của u nang buồng trứng. Tuy nhiên, buồng trứng thường chứa nhiều nang trứng 2- đến 6-mm và đôi khi chứa các nang lớn hơn chứa các tế bào atretic.
U buồng trứng lành tính
Các u buồng trứng lành tính thì thường phát triển chậm và hiếm khi trở thành ác tính. Chúng bao gồm:
U quái lành tính (trưởng thành): Những khối u này là khối u tế bào mầm; các khối u còn được gọi là u nang bì vì mặc dù có nguồn gốc từ cả 3 lớp tế bào mầm nhưng các khối u này chủ yếu bao gồm mô ngoài da.
U xơ: Những nang này tiến triển chậm, có đường kính < 7 cm.
Nang nguồn gốc từ tế bào biểu mô tuyến: Những nang này trong chứa nước hoặc dịch nhày.
Các triệu chứng và dấu hiệu của khối u lành tính ở buồng trứng
Hầu hết các u nang chức năng và khối u lành tính đều không có triệu chứng, nhưng một số gây đau vùng chậu âm ỉ hoặc dữ dội hoặc hiếm khi đau sâu khi giao hợp.
Các nang hoàng thể khi chảy máu thì gây đau và phản ứng phúc mạc, đặc biệt khi chúng vỡ. Thỉnh thoảng, đau bụng nghiêm trọng do có xoắn phần phụ của một u nang hay khối u có kích thước > 4 cm.
Hiếm khi, cổ chướng và tràn dịch màng phổi đi kèm với u xơ buồng trứng; bộ ba triệu chứng này được gọi là hội chứng Meigs.
Chẩn đoán khối u lành tính của buồng trứng
Siêu âm qua âm đạo
Đôi khi xét nghiệm các chất chỉ điểm khối u
Các khối thường được phát hiện tình cờ khi khám hoặc chẩn đoán hình ảnh vùng chậu nhưng có thể được gợi ý từ các triệu chứng và các dấu hiệu.
Xét nghiệm thử thai được thực hiện để loại trừ thai ngoài tử cung hoặc dọa sảy thai ở bệnh nhân bị đau vùng chậu hoặc chảy máu tử cung bất thường.
Siêu âm qua âm đạo thường là kiểm tra bước đầu để xác định chẩn đoán.
Các khối có đặc điểm X quang của ung thư (ví dụ: các thành phần nang và đặc hỗn hợp, nổi trội trên bề mặt, hình dạng đa bào, vách ngăn dày, hình dạng bất thường) hoặc đi kèm với cổ trướng cần được tư vấn với bác sĩ chuyên khoa và cắt bỏ.
Các xét nghiệm các chất chỉ điểm khối u được thực hiện nếu nghi ngờ ung thư buồng trứng. CA 125 thường được đo ở phụ nữ sau mãn kinh có khối ở buồng trứng, nhưng việc sử dụng CA 125 ở phụ nữ tiền mãn kinh cần được đánh giá lâm sàng. Chất này và các chất chỉ điểm khối u khác không đáng tin cậy để chẩn đoán vì chúng thiếu độ nhạy, độ đặc hiệu và giá trị tiên đoán đầy đủ. Ví dụ, giá trị chất chỉ điểm khối u có thể tăng giả ở những phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung, viêm phúc mạc, viêm túi mật, viêm tụy, bệnh viêm ruột hoặc các bệnh ung thư khác nhau. Chất chỉ điểm khối u được sử dụng tốt nhất để theo dõi đáp ứng với điều trị ở những bệnh nhân đã biết là bị ung thư buồng trứng
Điều trị khối u lành tính ở buồng trứng
Theo dõi bằng siêu âm qua âm đạo tuần tự với các u nang được chọn
Đôi khi phẫu thuật (cắt bỏ bàng quang hoặc cắt buồng trứng)
Nhiều nang cơ năng < 5 cm có thể tự mất đi không cần điều trị, siêu âm để theo dõi. Nếu phụ nữ trong độ tuổi sinh sản không có triệu chứng có khối u phần phụ dạng nang đơn giản, thành mỏng từ 5 cm đến 8 cm (thường là dạng nang) không có đặc điểm hình ảnh của ung thư, thì việc xử trí là theo bằng siêu âm lặp lại (ví dụ: 6 tuần đến 8 tuần một lần) là phù hợp.
U lành tính cần điều trị. Các khối có đặc điểm X quang của ung thư cần nội soi thăm dò hoặc phẫu thuật nội soi và cắt bỏ.
Nếu kỹ thuật khả thi, các bác sĩ phẫu thuật nhằm mục đích bảo tồn buồng trứng (ví dụ, bằng cách cắt bỏ bàng quang).
Cắt buồng trứng được thực hiện như sau:
Các khối u xơ mà không thể phẫu thuật bóc bỏ
Nang nguồn gốc từ tế bào biểu mô tuyến
U quái > 10 cm
Các loại u nang khác không thể phẫu thuật cắt bỏ riêng biệt ra khỏi buồng trứng
Ở phụ nữ sau mãn kinh, hầu hết u nang hoặc khối u, đặc biệt nếu các khối u > 5 cm
Những điểm chính
U nang buồng trứng và u buồng trứng lành tính là các vấn đề phụ khoa thường gặp.
U nang cơ năng, phát triển trong khuôn khổ của chu kỳ kinh nguyệt, có xu hướng nhỏ (đường kính thường là < 1,5 cm), xảy ra ở phụ nữ tiền mãn kinh và tự khỏi.
U nang chức năng và khối u lành tính thường không có triệu chứng, nhưng đôi khi các khối này gây đau vùng chậu âm ỉ hoặc dữ dội.
Cắt bỏ các khối có đặc điểm X-quang của bệnh ung thư (ví dụ: các thành phần nang và đặc, nổi gồ lên bề mặt, hình dạng đa bào, hình dạng bất thường) hoặc có kèm theo cổ trướng.
xử lý các nang và các u lành tính, bao gồm các nang mà chúng không tự mất đi.