Lang ben là tình trạng nhiễm trùng da do Malassezia furfur có thể biểu hiện nhiều mảng vẩy không có triệu chứng có màu khác nhau từ trắng đến nâu, hồng. Chẩn đoán được dựa trên biểu hiện lâm sàng và cạo vẩy da soi tươi trong KOH. Điều trị bằng thuốc kháng nấm đường bôi và có thể dùng đường uống. Sự tái phát là phổ biến.
Malassezia furfur là một loại nấm có thể tồn tại cả nấm men và nấm mốc (nấm lưỡng hình). Nó thường là một thành phần vô hại của hệ vi sinh vật bình thường trên da nhưng ở một số người lại gây ra bệnh lang beng. Hầu hết những người bị lang ben đều khỏe mạnh.
Các yếu tố nguy cơ làm dễ mắc bệnh bao gồm nhiệt độ nóng và ẩm và tình trạng suy giảm miễn dịch do corticosteroid, thai nghén, suy dinh dưỡng, đái tháo đường, hoặc một số rối loạn khác.
Hiện tượng giảm sắc tố trong bệnh lang ben là do M.furfur sản xuất axit azelaic gây ức chế hoạt động của tyrosinase M. furfur.
Các triệu chứng và dấu hiệu của bệnh lang ben
Bệnh lang ben không gây triệu chứng. Trong trường hợp điển hình, bệnh gây ra nhiều mảng vẩy sẫm, nâu, cá hồi, hồng hoặc trắng trên thân, cổ, bụng, và thỉnh thoảng xuất hiện thương tổn ở mặt. Các tổn thương có thể kết hợp lại. Ở những bệnh nhân da sáng màu, tình trạng này thường được chẩn đoán vào những tháng hè vì những tổn thương không sẫm màu, trở nên rõ ràng hơn đối với da rám nắng. Bệnh lang ben lành tính và được coi là không lây nhiễm.
Hình ảnh do bác sĩ Thomas Habif cung cấp
© Springer Science+Business Media
© Springer Science+Business Media
Hình ảnh do bác sĩ Karen McKoy cung cấp.
Hình ảnh do bác sĩ Karen McKoy cung cấp.
Hình ảnh do bác sĩ Thomas Habif cung cấp
© Springer Science+Business Media
© Springer Science+Business Media
Hình ảnh do bác sĩ Karen McKoy cung cấp.
Hình ảnh do bác sĩ Karen McKoy cung cấp.
Chẩn đoán bệnh lang ben
Biểu hiện lâm sàng
Soi tươi trong KOH
Đôi khi cần dùng đèn Wood để kiểm tra
Chẩn đoán bệnh lang ben dựa vào lâm sàng và tìm tháy các định các tế bào sợi và bào tử ("mỳ Ý và thịt viên") trên tiêu bản cạo vẩy da soi tươi trong KOH. Cũng cần nghĩ đến bệnh bạch biến kèm the các dát mất sắc tố.
Dưới đèn Wood thương tổn có màu huỳnh quang trắng vàng.
Điều trị lang ben
Thuốc chống nấm tại chỗ
Đôi khi thuốc chống nấm đường uống
(Xem bảng Các phương án điều trị nhiễm nấm nông.)
Điều trị bệnh lang ben bằng bất kỳ loại thuốc chống nấm tại chỗ nào. Các ví dụ bao gồm dầu gội selen sunfua 2,5% bôi lên da (bôi 10 phút hàng ngày trong 1 tuần hoặc bôi 24 giờ hàng tuần trong 1 tháng); thuốc bôi azole (ví dụ: ketoconazol 2% mỗi ngày trong 2 tuần); và tắm hàng ngày bằng xà phòng kẽm pyrithione 2% hoặc dầu gội natri thiosulfate/salicylic 2% bôi lên da trong 1 đến 2 tuần.
Fluconazole 150 mg/tuần uống trong 2 đến 4 tuần được chỉ định cho bệnh nhân bị bệnh nặng và những bệnh nhân thường xuyên tái phát.
Tình trạng giảm sắc tố do nấm da nhiều màu có thể hồi phục sau vài tháng đến nhiều năm sau khi hết nấm men.
Tình trạng tái phát sau điều trị rất phổ biến vì căn nguyên gây bệnh là nấm trong vi hệ. Vệ sinh kỹ càng, sử dụng thường xuyên xà phòng kẽm pyrithione hoặc sử dụng liệu pháp kháng nấm tại chỗ mỗi tháng một lần sẽ làm giảm khả năng tái phát.
Những điểm chính
Mặc dù bệnh lang ben có thể xảy ra ở những bệnh nhân bị ức chế miễn dịch nhưng hầu hết bệnh nhân có thương tổn đều khỏe mạnh.
Bệnh da này thường được chẩn đoán vào mùa hè, do các thương tổn giảm sắc trở nên nhìn rõ ràng hơn khi da rám nắng.
Chẩn đoán bằng xét nghiệm cạo da soi tươi trong KOH tìm sợi và bào tử nấm.
Điều trị bằng thuốc chống nấm tại chỗ hoặc thuốc uống.