Coenzyme Q10 (CoQ10, ubiquinone) là một chất chống oxy hóa, được sản xuất tự nhiên ở người, đồng thời cũng là một đồng yếu tố để tạo ra adenosine triphosphate (ATP) của ty thể. Nồng độ CoQ10 có vẻ thấp hơn ở người cao tuổi và những người mắc các bệnh mạn tính như bệnh tim, ung thư, bệnh Parkinson, tiểu đường, HIV và bệnh loạn dưỡng cơ. Tuy nhiên, không rõ mức giảm thấp CoQ10 này có ảnh hưởng như thế nào tới bệnh lý. Các nguồn thực phẩm giàu CoQ10 gồm thịt, cá và dầu thực vật.
Yêu cầu đối với coenzyme Q10
CoQ10 có tác dụng chống oxy hóa rất hiệu quả và vai trò quan trọng trong chuyển hóa năng lượng. Tác dụng cụ thể gồm hiệu quả gián tiếp chống ung thư bằng kích thích miễn dịch, giảm nhu cầu insulin ở những bệnh nhân đái tháo đường, làm chậm sự tiến triển của bệnh Parkinson, hiệu quả trong điều trị suy tim và chống lại tác dụng gây ngộ độc tim của anthracycline. Tác dụng nổi bật nhất là cải thiện rối loạn chức năng tế bào nội mô gây bệnh tim mạch. Mặc dù một số nghiên cứu sơ bộ cho thấy CoQ10 có thể hữu ích trong việc điều trị các bệnh lý này, nhưng kết quả vẫn chưa rõ ràng và cần có thêm bằng chứng.
Bằng chứng về Coenzyme Q10
Một phân tích gộp 2012 đã đánh giá 5 thử nghiệm ngẫu nhiên, có đối chứng với tổng số 194 bệnh nhân và tìm ra một dấu hiệu cải thiện trong chức năng nội mạc, được đo bằng sự giãn nở động mạch ngoại biên (1).
Một phân tích gộp-phân tích năm 2013 cho các thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên cho thấy CoQ10 có thể cải thiện tình trạng chức năng ở những bệnh nhân suy tim (2). Tuy nhiên, phân tích gộp này bao gồm các thử nghiệm chính ở quy mô nhỏ và thời gian điều trị ngắn.
Một nghiên cứu chọn ngẫu nhiên, có đối chứng và đa trung tâm năm 2014 cho 420 bệnh nhân suy tim cho thấy CoQ10, 100 mg uống 3 lần/ngày, khi thêm vào liệu pháp chuẩn, đã an toàn, giảm triệu chứng và giảm các biến cố tim mạch chính (3).
Một đánh giá của Cochrane về 11 nghiên cứu (1573 đối tượng) đã kết luận rằng có bằng chứng chất lượng vừa phải rằng CoQ10 làm giảm tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân và nhập viện vì suy tim; tuy nhiên, không có bằng chứng thuyết phục nào ủng hộ hoặc bác bỏ việc sử dụng CoQ10 cho bệnh suy tim (4).
Tuy nhiên, một phân tích tổng hợp năm 2017 gồm 14 thử nghiệm phân nhóm ngẫu nhiên đã chỉ ra rằng những người dùng CoQ10 có khả năng tập thể dục cao hơn và tỷ lệ tử vong thấp hơn so với những người dùng giả dược (5). Trong một thử nghiệm phân nhóm ngẫu nhiên về 216 bệnh nhân có phân suất tống máu bảo tồn (HFpEF), chế độ điều trị ubiquinol hàng ngày trong 12 tuần, là dạng CoQ10 giảm, có hoặc không có D-ribose đã cải thiện điểm số trong Bản câu hỏi về bệnh cơ tim Kansas City (KCCQ), mức độ hoạt động, phân suất tống máu và giảm nồng độ peptide natriuretic loại B so với giả dược (6).
Một tranh cãi khác là liệu việc bổ sung CoQ10 có làm giảm các triệu chứng cơ liên quan đến statin hay không. Một số nghiên cứu cho thấy các triệu chứng về cơ được cải thiện, trong khi những nghiên cứu khác thì không. Một phân tích tổng hợp năm 2018 gồm các thử nghiệm phân nhóm ngẫu nhiên cho thấy những bệnh nhân dùng CoQ10 báo cáo giảm đáng kể các triệu chứng đau cơ, yếu cơ, chuột rút và mệt mỏi so với giả dược. Tuy nhiên, phân tích này bị hạn chế do tính không đồng nhất trong các nghiên cứu được đưa vào (7).
Tác dụng bất lợi của Coenzyme Q10
Có rất ít trường hợp báo cáo về các triệu chứng đường tiêu hóa (ví dụ mất cảm giác ngon miệng, đau bụng, buồn nôn, nôn ói) và các triệu chứng hệ thần kinh trung ương (ví dụ, chóng mặt, sợ ánh sáng, dễ kích thích, nhức đầu). Các tác dụng bất lợi khác bao gồm ngứa, phát ban, mệt mỏi, và các triệu chứng giống cúm.
Tương tác thuốc với Coenzyme Q10
CoQ10 có thể giảm đáp ứng với warfarin.
CoQ10 có thể tương tác với một số thuốc chống tăng huyết áp và thuốc hóa trị.
Tài liệu tham khảo
1. Gao L, Mao Q, Cao J, et al. Effects of coenzyme Q10 on vascular endothelial function in humans: a meta-analysis of randomized controlled trials. Atherosclerosis 221(2):311-316, 2012. doi: 10.1016/j.atherosclerosis.2011.10.027.
2. Fotino AD, Thompson-Paul AM, Bazzano LA: Effect of coenzyme Q10 supplementation on heart failure: a meta-analysis. Am J Clin Nutr. 97(2):268-275, 2013. doi: 10.3945/ajcn.112.040741
3. Mortensen SA, Rosenfeldt F, Kumar A, et al. The effect of coenzyme Q10 on morbidity and mortality in chronic heart failure results from Q-SYMBIO: a randomized double-blind trial. JACC Heart Fail 2(6):641-649, 2014. doi:10.1016/j.jchf.2014.06.008.
4. Al Saadi T, Assaf Y, Farwati M, et al. Coenzyme Q10 for heart failure. Cochrane Database Syst Rev. (2)(2):CD008684, 2021. doi:10.1002/14651858.CD008684.pub3
5. Lie L, Liu Y. Efficacy of coenzyme Q10 in patients with cardiac failure: a meta-analysis of clinical trials. BMC Cardiovasc Disord 17(1):196, 2017. doi: 10.1186/s12872-017-0628-9.
6. Pierce JD, Shen Q, Mahoney DE, et al. Effects of Ubiquinol and/or D-ribose in Patients With Heart Failure With Preserved Ejection Fraction. Am J Cardiol. 2022;176:79-88. doi:10.1016/j.amjcard.2022.04.031
7. Qu H, Guo M, Chai H, et al. Effects of coenzyme Q10 on statin-induced myopathy: an updated meta-analysis of randomized controlled trials. J Am Heart Assoc. 2;7(19):e009835, 2018. doi: 10.1161/JAHA.118.009835
Thông tin thêm
Tài nguyên bằng tiếng Anh sau đây có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của tài liệu này.
