Nhân sâm là một thực vật. Dinh dưỡng Bổ sung được dẫn xuất Nhân sâm Mỹ (Panax quinquefolius) hoặc nhân sâm Châu Á (Panax ginseng) có thể bổ sung chất dinh dưỡng. Sâm Siberi (Eleutherococcus senticosus) là một chi khác và không chứa hoạt chất để bổ sung chất dinh dưỡng như 2 loài trên.
Nhân sâm có thể sử dụng dưới dạng rễ tươi, khô, chiết xuất, dung dịch, viên nang, viên nén, soda, trà hoặc được sử dụng làm mỹ phẩm. Nhân sâm Mỹ chứa hoạt chất là panaxosides (saponin glycosides). Nhân sâm châu Á chứa hoạt chất là ginsenosides (triterpenoid glycosides).
Nhiều sản phẩm từ nhân sâm chứa ít hoặc không chứa các hoạt chất đã biết. Trong một vài trường hợp, một số sản phẩm nhân sâm từ Châu Á đã trộn với thuốc phenylbutazone, thuốc aminopyrine hoặc rễ cây khoai ma, khi sử dụng có thể gây nôn. Hoa Kỳ đã loại sản phẩm này ra khỏi thị trường vì các tác dụng phụ.
(Xem thêm Tổng quan dinh dưỡng bổ sung.)
Các yêu cầu
Nhân sâm có tác dụng tăng cường thể chất (bao gồm cả tình dục), nâng cao tinh thần và khả năng thích ứng (ví dụ tăng năng lượng, tăng khả năng chống lại stress và lão hóa). Các tuyên bố chỉ ra các tác dụng khác gồm giảm nồng độ glucose huyết tương; tăng lipoprotein tỉ trọng cao (HDL), Hemoglobin, protein; kích thích hệ thống miễn dịch; chống ung thư, trợ tim, nội tiết, hệ thần kinh trung ương và hiệu quả estrogen. Một tuyên bố khác là nhân sâm có lợi cho chức năng miễn dịch.
Bằng chứng
Các nghiên cứu về nhân sâm đã chỉ ra những tác dụng và hạn chế khác nhau và bao gồm những điều sau:
Tăng cường chức năng miễn dịch thông qua điều biến các cytokine gây viêm (1)
Khả năng chống ung thư (2)
Giảm đường huyết (3)
Cải thiện khả năng nhận thức (4)
Mệt mỏi (5)
Tổng quan hệ thống gồm 5 nghiên cứu (747 đối tượng) không tìm thấy bằng chứng nào cho thấy nhân sâm làm giảm thời gian bị lạnh (6).
Tổng quan Cochrane 2010 của 9 thử nghiệm ngẫu nhiên, mù đôi, giả dược có đối chứng đã đánh giá hiệu quả và tác dụng phụ của việc bổ sung nhân sâm để cải thiện chức năng nhận thức ở những người khỏe mạnh (8 thử nghiệm) và những người bị suy giảm trí nhớ liên quan đến tuổi (1 thử nghiệm) (4). Phân tích cho thấy sử dụng nhân sâm không có tác dụng phụ nghiêm trọng nhưng cũng không có bằng chứng thuyết phục cho thấy nhân sấm có thể tăng cường chức năng nhận thức ở những người khỏe mạnh hoặc những bệnh nhân sa sút trí tuệ. Một nghiên cứu dọc của Hàn Quốc cho thấy rằng việc uống nhân sâm > 5 năm có thể có lợi cho nhận thức ở người lớn tuổi sống trong cộng đồng (7).
Một đánh giá có hệ thống của Cochrane năm 2021 về nhân sâm để cải thiện chức năng cương dương bao gồm 9 nghiên cứu (587 người tham gia) so sánh tác dụng của nhân sâm với giả dược. Tổng quan cho thấy, so với giả dược, nhân sâm có thể có tác dụng không đáng kể đối với chức năng cương dương (8).
Để đánh giá hiệu quả của nhân sâm cần thực hiện các thử nghiệm lớn hơn. Ngoài ra, cần đánh giá thêm về các hoạt chất để xác định hoạt chất nào có hiệu quả. Có thể có những tác dụng khác nhau, tùy thuộc vào việc thực phẩm chức năng được sử dụng là nhân sâm Mỹ hay nhân sâm Panax, và đôi khi sự kết hợp nhân sâm được sử dụng trong các nghiên cứu lâm sàng. Không có bằng chứng ủng hộ các tuyên bố y tế khác về nhân sâm.
Tác dụng phụ
Sau vài ngày sử dụng có thể xuất hiện bồn chồn và dễ kích thích. Có thể gây giảm khả năng tập trung và tụt đường máu. Vì nhân sâm có tác dụng giống estrogen nên không nên dùng cho phụ nữ người mang thai, phụ nữ đang cho con bú và trẻ em. Thỉnh thoảng, có các báo cáo về những ảnh hưởng nghiêm trọng hơn như các cơn hen, tăng huyết áp, đánh trống ngực và chảy máu tử cung ở phụ nữ sau mãn kinh. Nhiều người thấy nhân sâm có mùi khó chịu.
Tương tác thuốc
Nhân sâm có thể tương tác với thuốc hạ đường huyết, aspirin, thuốc chống viêm không steroid khác (NSAID), corticosteroid, digoxin, estrogen, thuốc ức chế monoamine oxidase và warfarin.
Nhân sâm cũng có thể làm tăng nồng độ trong huyết thanh của một số loại thuốc. Chẳng hạn, nhân sâm có thể làm tăng nồng độ imatinib và raltegravir, gây độc cho gan. Nếu nhân sâm được phối hợp với một số loại thuốc chống loạn nhịp tim, chẳng hạn như amiodarone hoặc thioridazine, rối loạn nhịp tim có thể xảy ra.
(Xem thêm bảng Một số tương tác giữa thuốc và thực phẩm chức năng có thể xảy ra.)
Tài liệu tham khảo
1. Kim JH, Yi Y-S, Kim M-Y, et al: Role of ginsenosides, the main active components of Panax ginseng, in inflammatory responses and diseases. J Ginseng Res41(4):435-443, 2016. doi: 10.1016/j.jgr.2016.08.004
2. Yun TK, Zheng S, Choi SY, et al: Hiệu quả phòng ngừa không đặc hiệu cho cơ quan của việc sử dụng lâu dài chiết xuất hồng sâm Hàn Quốc đối với tỷ lệ mắc bệnh ung thư ở người. J Med Food 13(3):489-494, 2010 doi: 10.1089/jmf.2009.1275
3. Shishtar E, Sievenpiper JL, Djedovic V, et al: Tác dụng của nhân sâm (chi panax) đối với việc kiểm soát đường huyết: một đánh giá có hệ thống và phân tích tổng hợp các thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng. PLoS One 9(9):e107391, 2014 doi: 10.1371/journal.pone.0107391
4. Geng J, Dong J, Ni H, et al: Nhân sâm cho nhận thức. Cochrane Database Syst Rev (12):CD007769, 2010. doi: 10.1002/14651858.CD007769.pub2
5. Arring NM, Millstine D, Marks LA, et al: Ginseng as a treatment for fatigue: a systematic review. J Altern Complement Med 24(7):624-633, 2018 doi: 10.1089/acm.2017.0361
6. Seida JK, Durec T, Kuhle S: Các chế phẩm nhân sâm Bắc Mỹ (Panax quinquefolius) và nhân sâm Châu Á (Panax ginseng) để ngăn ngừa cảm lạnh thông thường ở người lớn khỏe mạnh: một đánh giá có hệ thống. Evid Based Complement Alternat Med 2011:282151, 2011 doi: 10.1093/ecam/nep068
7. Lho SK, Kim TH, Kwak KP, et al: Effects of lifetime cumulative ginseng intake on cognitive function in late life. Alzheimers Res Ther 10(1):50, 2018 doi: 10.1186/s13195-018-0380-0
8. Lee HW, Lee MS, Kim TH, et al: Ginseng for erectile dysfunction. Cochrane Database Syst Rev 4(4):CD012654, 2021. Xuất bản năm 2021 ngày 19 tháng 4. doi:10.1002/14651858.CD012654.pub2
Thông tin thêm
Tài nguyên bằng tiếng Anh sau đây có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của tài liệu này.
National Institutes of Health (NIH), National Center for Complementary and Integrative Health: General information on the use of Asian ginseng as a dietary supplement