Bệnh thận do thuốc giảm đau là tình trạng viêm thận kẽ-ống thận mạn tính gây ra bởi sự tích lũy theo thời gian các thuốc với lượng lớn kéo dài (ví dụ: 2 kg) thuốc giảm đau nào đó. Các bệnh nhân thường có biểu hiện tổn thương thận và có protein niệu dưới ngưỡng thận hư và cặn niệu có các thành phần biểu hiện bệnh mạn tính hoặc đái mủ vô khuẩn. Tăng huyết áp, thiếu máu và giảm sự cô đặc nước tiểu xuất hiện khi có suy thận. Hoại tử nhú thận xảy ra muộn. Chẩn đoán dựa vào tiền sử dùng thuốc giảm đau và kết quả của chụp CT không thuốc cản quang. Điều trị: ngừng sử dụng các thuốc giảm đau nghi là nguyên nhân gây bệnh.
(Xem thêm Tổng quan bệnh lý ống kẽ thận.)
Bệnh thận do thuốc giảm đau, một loại viêm thận kẽ mạn tính, ban đầu được mô tả liên quan đến việc sử dụng quá liều các thuốc giảm đau có chứa phenacetin (thường là với aspirin, acetaminophen, codeine hoặc caffein). Tuy nhiên, mặc dù việc loại bỏ phenacetin khỏi thị trường, nhưng bệnh thận do thuốc giảm đau vẫn tiếp tục xảy ra. Các nghiên cứu nhằm xác định tác nhân gây bệnh hiện còn chưa rõ, nhưng acetaminophen, aspirin và các NSAID khác đã được báo cáo có liên quan. Cơ chế chưa rõ ràng. Liệu các thuốc ức chế cyclooxygenase-2 (COX-2) có gây ra bệnh thận do thuốc giảm đau hay không hiện còn chưa được biết rõ, nhưng các thuốc này có thể gây viêm thận kẽ-ống thận cấp và hội chứng thận hư do bệnh thay đổi tối thiểu hoặc bệnh thận màng.
Bệnh thận do thuốc giảm đau thường gặp ở phụ nữ (tỉ lệ mắc cao nhất ở 50 đến 55 tuổi), và ở Hoa Kỳ nó là nguyên nhân của 3 đến 5% các trường hợp mắc bệnh thận giai đoạn cuối (13 đến 20% ở Úc và Nam Phi).
Các triệu chứng và dấu hiệu của bệnh thận do thuốc giảm đau
Các bệnh nhân thường có biểu hiện tổn thương thận và có protein niệu dưới ngưỡng thận hư và cặn niệu có các thành phần biểu hiện bệnh mạn tính hoặc đái mủ vô khuẩn. Tăng huyết áp, thiếu máu và giảm sự cô đặc nước tiểu thường xuất hiện khi có suy thận.
Đau thắt lưng, đái máu và sự dịch chuyển của nhú thận (gây tắc nghẽn đường tiểu trên) là các dấu hiệu của hoại tử nhú thận, nó xuất hiện muộn trong quá trình bệnh.
Các than phiền kéo dài về đau cơ xương, nhức đầu, khó chịu và khó tiêu có thể liên quan đến việc sử dụng thuốc giảm đau kéo dài hơn là bệnh thận do thuốc giảm đau.
Chẩn đoán bệnh thận do thuốc giảm đau
Tiền sử sử dụng thuốc giảm đau kéo dài
Chụp CT
Chẩn đoán bệnh thận do thuốc giảm đau dựa vào tiền sử sử dụng thuốc giảm đau kéo dài và kết quả chụp CT không thuốc cản quang. Các dấu hiệu CT của bệnh thận do thuốc giảm đau bao gồm:
Giảm kích thước thận
Các bờ thận không đều, được định nghĩa là có ít nhất 3 chỗ lõm vào trên đường lồi bờ thận của thận bình thường.
Canxi hóa nhú thận
Chẩn đoán sớm dựa vào sự kết hợp của các dấu hiệu này có độ nhạy 85% và độ đặc hiệu 93%, tuy nhiên các con số này được xác định dựa trên các nghiên cứu khi các thuốc giảm đau chứa phenacetin còn được sử dụng rộng rãi.
Điều trị bệnh thận do thuốc giảm đau
Ngừng sử dụng thuốc giảm đau
Chức năng thận ổn định khi ngừng các thuốc giảm đau trừ khi tổn thương thận đã tiến triển, trong trường hợp này có thể tiến triển đến bệnh thận mạn. Các bệnh nhân có bệnh thận do thuốc giảm đau có nguy cơ cao bị ung thư biểu mô tế bào chuyển tiếp đường niệu.