Vẩn đục dịch kính

TheoChristopher J. Brady, MD, Wilmer Eye Institute, Retina Division, Johns Hopkins University School of Medicine
Đã xem xét/Đã chỉnh sửa Thg 12 2023

Vẩn đục dịch kính là những mảnh tổ chức di chuyển qua trục thị giác không tương xứng với vật quan sát bên ngoài.

Sinh lý bệnh vẩn đục dịch kính

Cùng với quá trình lão hóa, dịch kính có thể co kéo và bong khỏi võng mạc. Lứa tuổi xảy ra hiện tượng này thay đổi nhưng thường giữa 50 đến 75. Trong quá trình tách, dịch kính có thể co kéo võng mạc không liên tục. Sự co kéo cơ học kích thích võng mạc tạo ra một tính hiệu được não nhận diện là ánh sáng. Phân tách hoàn toàn dịch kính dẫn tới tăng vẩn đục và hiện tượng này có thể kéo dài vài năm.

Tuy nhiên, lực kéo trên võng mạc có thể tạo ra lỗ rách và nếu rịch dò xuống dưới sẽ gây bong võng mạc. Bong võng mạc cũng có thể do các yếu tố khác gây ra (ví dụ chấn thương, các bệnh lý võng mạc nguyên phát). Những tia chớp giống như sét đánh, phổ biến trong bong võng mạc, được gọi là hiện tượng hoa mắt hay nhìn thấy chớp sáng. Hoa mắt có thể xảy ra khi dụi mắt hoặc khi nhìn quanh khi vừa thức dậy.

Căn nguyên của vẩn đục dịch kính

Nguyên nhân phổ biến nhất gây đục dịch kính là

  • Co kéo dịch kính vô căn

Các nguyên nhân ít phổ biến hơn được liệt kê trong bảng Một số nguyên nhân gây ra chứng ruồi bay.

Các nguyên nhân hiếm gặp của vẩn đục dịch kính bao gồm khối u nội nhãn (ví dụ như lymphoma) và viêm dịch kính. Các dị vật có thể gây vẩn đục dịch kính nhưng thường kèm theo các triệu chứng khác như mất thị lực, đau mắt hoặc đỏ mắt.

Bảng

Đánh giá vẩn đục dịch kính

Mục tiêu quan trọng nhất là xác định các bệnh lý dịch kính và võng mạc. Nếu không thể loại trừ những rối loạn này, bệnh nhân nên được bác sĩ nhãn khoa kiểm tra bằng ống soi đáy mắt gián tiếp sau khi giãn đồng tử bất cứ khi nào có thể. Phát hiện đau nửa đầu có biểu hiện tại mắt có rất nhiều giá trị.

Lịch sử

Bệnh sử của bệnh hiện tại cần xác định rõ thời điểm bắt đầu và thời gian kéo dài của các triệu chứng, hình dáng và độ lớn của các vẩn đục, cũng như liệu chúng xuất hiện ở một hay hai mắt và liệu có chấn thương trước đó không. Bệnh nhân nên cố gắng phân biệt vẩn đục khỏi chớp sáng hoặc aura trong đau nửa đầu (đường ngoằn ngoèo trôi qua trường nhìn). Các triệu chứng quan trọng liên quan gồm mất thị lực (và các vùng thị trường bị tổn thương) và đau mắt.

Đánh giá toàn trạng nên tìm kiếm các triệu chứng của các nguyên nhân có thể, chẳng hạn như đau đầu (đau nửa đầu có biển hiện tại mắt) và đỏ mắt (viêm dịch kính).

Bệnh sử cần lưu ý bệnh tiểu đường (bao gồm bệnh võng mạc do tiểu đường), đau nửa đầu, phẫu thuật mắt, cận thị nặng, tiêm chích ma túy và bất kỳ rối loạn nào có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.

Khám thực thể

Khám mắt cần được hoàn thành hợp lý. Đo mức thị lực được điều chỉnh tốt nhất với kính. Mắt được kiểm tra xem có bị đỏ không. Trường thị giác được đánh giá ở tất cả các bệnh nhân. Tuy nhiên, việc khám lâm sàng tại giường để phát hiện tổn thương trường thị giác có độ nhạy thấp và không phát hiện được các khiếm khuyết trường thị giác nhỏ. Đánh giá vận nhãn và phản xạ đồng tử. Nếu bệnh nhân bị đỏ mắt hoặc đau mắt, cần khám giác mạc có nhuộm fluorescein trên sinh hiển vi. Nhãn áp được đo (đo áp suất).

Soi đáy mắt khi đồng tử giãn là bước quan trọng nhất của quy trình khám. Để làm giãn đồng tử, trước tiên bác sĩ phải ghi lại kích thước đồng tử và phản ứng ánh sáng, sau đó nhỏ thuốc nhỏ, thường là 1 giọt thuốc chủ vận alpha-adrenergic tác dụng ngắn và thuốc liệt cơ thể mi. Đồng tử giãn tối đa 20 phút sau khi tra thuốc. Soi đáy mắt được thực hiện bởi một bác sĩ mắt bằng đèn soi gián tiếp. Bác sĩ mắt dùng đèn soi gián tiếp có thể khám được gần như toàn bộ võng mạc, đặc biệt là võng mạc chu biên.

Các dấu hiệu cảnh báo

Những phát hiện sau đây cần được quan tâm đặc biệt:

  • Vẩn đục dịch kính đột ngột tăng lên

  • Nhìn thấy chớp sáng

  • Mất thị lực, lan tỏa hoặc khu trú (khuyết thị trường)

  • Phẫu thuật mắt gần đây hoặc chấn thương mắt

  • Đau mắt

  • Mất ánh hồng đồng tử

  • Những triệu chứng bất thường của võng mạc

Giải thích các dấu hiệu

Nghi ngờ bong võng mạc khi có sự tăng đột ngột vẩn đục dịch kính, chớp sáng hoặc các triệu chứng cụ thể khác (ví dụ khuyết thị trường, bất thường võng mạc). Các triệu chứng đồng bộ ở cả 2 mắt gợi ý đau nửa đầu có biểu hiện ở mắt, mặc dù các bệnh nhân thường khó giải thích được tính đồng bộ của các triệu chứng của họ (ví dụ, bệnh nhân thường giải thích ám điểm nhấp nháy của nửa trái thị trường hai mắt như ám điểm của mắt trái). Mất ánh hồng đồng tử gợi ý đục dịch kính (ví dụ xuất huyết dịch kính hoặc viêm dịch kính) nhưng cũng có thể do đục thủy tinh thể gây ra. Mất thị lực cho thấy một bệnh nền nghiêm trọng của dịch kính hoặc võng mạc.

Xét nghiệm

Bệnh nhân cần chuyển chuyên khoa mắt cũng có thể cần phải làm các xét nghiệm. Tuy nhiên, các xét nghiệm có thể được lựa chọn bởi hoặc cùng với bác sĩ nhãn khoa. Ví dụ, bệnh nhân nghi ngờ viêm hắc võng mạc cần xét nghiệm vi sinh.

Điều trị vẩn đục dịch kính

Vẩn đục dịch kính vô căn không cần điều trị. Điều trị các bệnh khác có biểu hiện triệu chứng.

Những điểm chính

  • Vẩn đục dịch kính hiếm khi là triệu chứng của một bệnh lý nghiêm trọng.

  • Bệnh nhân có bất cứ triệu chứng bất thường nào cần chuyển chuyên khoa mắt.

  • Nếu vẩn đục dịch kính kèm theo các triệu chứng khác (ví dụ nhìn thấy chớp sáng kéo dài, giảm thị lực, cảm giác tầm nhìn bị che khuất như có rèm che.