Viêm kết mạc dị ứng

(Viêm kết mạc dị ứng, Viêm kết giác mạc dị ứng, Viêm kết mạc kèm viêm mũi dị ứng, Viêm kết mạc dị ứng kéo dài, Viêm kết mạc dị ứng theo mùa, Viêm kết mạc mùa xuân)

TheoMelvin I. Roat, MD, FACS, Sidney Kimmel Medical College at Thomas Jefferson University
Đã xem xét/Đã chỉnh sửa Thg 04 2023

Viêm kết mạc dị ứng là phản ứng viêm cấp tính, từng lúc hoặc mạn tính thường do các tác nhân dị ứng trong không khí. Các triệu chứng bao gồm ngứa, chảy nước mắt, xuất tiết, và cương tụ kết mạc. Chẩn đoán là lâm sàng. Điều trị là với thuốc kháng histamine và chất ổn định dưỡng bào.

(Xem thêm Tổng quan về Viêm kết mạc.)

Căn nguyên của Viêm kết mạc dị ứng

Viêm kết mạc cấp do dị ứng là do phản ứng quá mẫn loại I với một kháng nguyên cụ thể.

Viêm kết mạc dị ứng theo mùa (viêm kết mạc do sốt cỏ khô) là do các bào tử nấm mốc trong không khí, hoặc phấn hoa của cây, cỏ hoặc cỏ dại. Bệnh có xu hướng cao điểm vào mùa xuân, cuối mùa hè hoặc mùa thu sớm và biến mất trong những tháng mùa đông tương ứng với chu kỳ sống của cây gây bệnh.

Viêm kết mạc dị ứng lâu năm (viêm kết mạc dị ứng, viêm kết giác mạc dị ứng) là do bọ ve, bọ chét gia súc và các chất gây dị ứng không theo mùa khác. Những chất gây dị ứng, đặc biệt là trong nhà, có xu hướng gây ra các triệu chứng quanh năm.

Viêm kết giác mạc mùa xuân là một loại viêm kết mạc nặng hơn. Bệnh phổ biến nhất ở nam giới từ 5 đến 20 tuổi cũng bị chàm, hen suyễn, hoặc dị ứng theo mùa. Viêm kết mạc mùa xuân thường xuất hiện lại mỗi mùa xuân và thuyên giảm vào mùa thu và mùa đông. Nhiều trẻ em hết tình trạng này khi trưởng thành sớm.

Triệu chứng và Dấu hiệu Viêm kết mạc dị ứng

General

Bệnh nhân mắc Viêm kết mạc dị ứng báo cáo có

  • Ngứa mắt từ nhẹ đến mạnh

  • sung huyết kết mạc

  • Nhạy cảm với ánh sáng (sợ ánh sáng trong trường hợp nặng)

  • Mi mắt

  • Chảy nước hoặc chảy nhiều

Phổ biến kèm theo viêm mũi. Nhiều bệnh nhân có các bệnh dị ứng khác, như chàm, viêm mũi dị ứng, hoặc hen.

Các triệu chứng đặc trưng bao gồm phù, cương tụ và xuất tiết kết mạc. Kết mạc nhãn cầu có thể phù nề và hơi mờ đục. Nhiễm trùng và viêm mi mắt đặc trưng với sung huyết, phù nề và sẩn lichen hóa mi trên là phổ biến. Ngứa kéo dài có thể dẫn đến xước mi mắt, tăng sắc tố quanh nhãn cầu và viêm bờ mi.

Viêm kết mạc theo mùa và lâu năm

Ở những người bị viêm kết mạc theo mùa và lâu năm, các nhú nhỏ trên kết mạc cổ chân trên làm cho nó trông mịn như nhung. Ở những dạng nặng hơn, có thể gặp nhú kết mạc to hơn, sẹo kết mạc, tân mạch giác mạc, và sẹo giác mạc kèm theo mất thị lực.

Viêm kết giác mạc mùa xuân

Thông thường, kết mạc mi trên bị tổn thương nhưng kết mạc nhãn cầu cũng có lúc bị ảnh hưởng. Ở dạng kết mạc mi, thường biểu hiện nhú hình vuông, cứng, dẹt, có vỏ chắc chắn, dạng đá cuội màu hồng nhạt đến xám, chủ yếu ở kết mạc cổ chân phía trên. Kết mạc dạng lồi không bị bong ra có màu trắng sữa. Ở dạng kết mạc nhãn cầu, kết mạc rìa sẽ phì đại và có màu xám. Tiết tố có thể dai và nhầy, chứa nhiều bạch cầu ái toan.

Ở 3 đến 11% bệnh nhân, loét giác mạc phát triển, gây đau và tăng cảm giác sợ ánh sáng. Biến đổi giác mạc khác (ví dụ, vùng đục trung tâm) và lắng đọng vùng rìa của bạch cầu ái toan (các chấm Horner-Trantas) có thể được phát hiện.

Chẩn đoán Viêm kết mạc dị ứng

Chẩn đoán viêm kết mạc và phân biệt giữa vi khuẩn, vi rút, và viêm kết mạc không do nhiễm trùng (xem bảng Các đặc điểm phân biệt trong viêm kết mạc cấp tính) thường là lâm sàng. Bệnh bạch cầu ái toan xuất hiện trong nạo giác mạc, có thể lấy từ kết mạc sụn mi dưới hoặc trên; tuy nhiên, test này hiếm khi được chỉ định.

Bảng

Điều trị Viêm kết mạc dị ứng

  • Các biện pháp điều trị triệu chứng

  • Thuốc kháng histamine tại chỗ, thuốc chống viêm không steroid (NSAID), thuốc ổn định tế bào mast hoặc một dạng phối hợp

  • Corticosteroid tại chỗ hoặc cyclosporine cho các trường hợp dai dẳng

  • Đôi khi, thuốc kháng histamine uống

Tránh các chất gây dị ứng đã biết và sử dụng gạc lạnh và thuốc bổ sung nước mắt có thể làm giảm các triệu chứng của viêm kết mạc dị ứng; giải mẫn cảm kháng nguyên đôi khi hữu ích. Thuốc kháng histamine không cần kê đơn (ví dụ như ketotifen) rất hữu ích cho những trường hợp nhẹ. Nếu không đủ những loại thuốc này, thì có thể dùng riêng hoặc phối hợp thuốc kháng histamine theo đơn tại chỗ (ví dụ: olopatadine, bepotastine, azelastine, cetirizine), thuốc ổn định tế bào mast (ví dụ: nedocromil, cromolyn) hoặc thuốc chống viêm không steroid (ví dụ: ketorolac).

Corticosteroid tại chỗ (ví dụ: loteprednol, fluorometholone 0,1%, prednisolone axetat 0,12% đến 1% nhỏ 4 lần mỗi ngày) có thể hữu ích trong các trường hợp khó chữa hoặc khi cần giảm nhanh các triệu chứng. Bởi vì corticosteroid tại chỗ có thể làm trầm trọng thêm dẫn đến sự bùng phát của nhiễm trùng tiềm ẩn, có thể dẫn đến loét giác mạc và thủng, và sử dụng lâu dài, có thể gây tăng nhãn ápđục thủy tinh thể, được bắt đầu và theo dõi bởi một bác sĩ nhãn khoa. Cyclosporine tại chỗ có thể hữu ích. Corticosteroid hoặc thuốc mỡ tacrolimus bôi lên da rất hiệu quả trong điều trị mi mắt viêm da cơ địa. Thuốc kháng histamine đường uống (ví dụ, fexofenadine, cetirizine, hoặc hydroxyzine) có thể hữu ích, đặc biệt khi bệnh nhân có các triệu chứng dị ứng khác (ví dụ, chảy nước mũi).

Viêm kết mạc theo mùa do dị ứng ít có khả năng phải dùng nhiều loại thuốc hoặc corticosteroid tại chỗ không liên tục.

Những điểm chính

  • Viêm màng kết do dị ứng thường do các chất gây dị ứng trong không khí và có thể theo mùa hoặc lâu năm.

  • Triệu chứng có xu hướng gồm ngứa, phù mi, tiết tố trong và dây dính, và đôi khi có tiền sử tái phát theo mùa.

  • Chẩn đoán thường dựa vào lâm sàng.

  • Điều trị bao gồm bổ sung nước mắt và thuốc bôi (thường là thuốc kháng histamine, NSAID, thuốc ổn định tế bào mast hoặc một dạng phối hợp).