Rối loạn chu trình beta oxy hóa

TheoMatt Demczko, MD, Mitochondrial Medicine, Children's Hospital of Philadelphia
Đã xem xét/Đã chỉnh sửa Thg 10 2021

Trong các quá trình này, có rất nhiều khuyết tật di truyền, điển hình chúng biểu hiện trong khi nhịn ăn với hạ đường huyết và toan máu; một số gây bệnh cơ tim và yếu cơ.

Các rối loạn chu trình Beta oxy hóa (xem Bảng) nằm trong số rối loạn chuyển hoá axit béo và glycerol.

Xem thêm Cách tiếp cận bệnh nhân nghi ngờ rối loạn chuyển hoá di truyềnxét nghiệm khi nghi ngờ các rối loạn chuyển hoá di truyền.

Acetyl CoA được tạo ra từ axit béo thông qua các chu trình beta oxy hóa lặp lại. Cần 4 enzyme (acyl dehydrogenase, hydratase, hydroxyacyl dehydrogenase và lyase) đặc hiệu cho các độ dài chuỗi khác nhau (chuỗi rất dài, chuỗi dài, chuỗi trung bình và chuỗi ngắn) để dị hoá một acid béo chuỗi dài hoàn toàn. Di truyền cho tất cả các khiếm khuyết oxy hóa acid béo là lặn trên nhiễm sắc thể thường.

Bảng

Thiếu acyl-CoA dehydrogenase chuỗi trung bình (MCADD)

Sự thiếu hụt này là khiếm khuyết phổ biến nhất trong chu trình oxy hóa beta.

Các biểu hiện lâm sàng thường bắt đầu sau 2 đến 3 tháng tuổi và thường sau khi nhịn ăn (khoảng 12 giờ). Bệnh nhân nôn và li bì có thể nhanh chóng bị co giật, hôn mê, và đôi khi tử vong (cũng có thể biểu hiện như SIDS). Trong các đợt kịch phát, bệnh nhân có hạ đường huyết, tăng ammoniac máu, và xê-ton huyết thanh và nước tiểu thấp bất thường. Toan chuyển hóa thường có nhưng có thể là biểu hiện muộn.

Chẩn đoán MCADD bằng cách phát hiện các hợp chất liên kết axit béo chuỗi trung bình của carnitine trong huyết tương hoặc glycine trong nước tiểu hoặc bằng cách phát hiện sự thiếu enzyme trong các nguyên bào sợi nuôi cấy; tuy nhiên, xét nghiệm DNA có thể khẳng định hầu hết các trường hợp. MCADD hiện đã được đưa vào sàng lọc sơ sinh thường quy ở tất cả các tiểu bang ở Hoa Kỳ.

Điều trị các đợt cấp tính với 10% dextrose tĩnh mạch với tốc độ gấp 1,5 lần dịch duy trì ( xem Yêu cầu duy trì); một số bác sĩ lâm sàng cũng ủng hộ việc bổ sung carnitine trong đợt cấp tính. Phòng ngừa gồm chế độ ăn ít chất béo, carbohydrate cao và tránh nhịn ăn kéo dài. Điều trị bằng bột ngô thường được sử dụng để tạo ra sự an toàn trong suốt thời gian nhịn ăn qua đêm.

Thiếu hụt 3-hydroxyacyl-CoA dehydrogenase chuỗi dài (LCHADD)

Sự thiếu hụt này là khiếm khuyết oxy hoá axit béo phổ biến thứ 2. Nó có nhiều đặc điểm của MCADD, nhưng bệnh nhân cũng có thể bị bệnh cơ tim; tiêu cơ vân, tăng creatine kinase, và myoglobin niệu với sự gắng sức của cơ; bệnh lý thần kinh ngoại biên; và chức năng gan bất thường. Các bà mẹ có thai nhi LCHADD thường có Hội chứng HELLP (tan máu, xét nghiệm men gan tăng, và số lượng tiểu cầu thấp) trong thời kỳ mang thai.

Chẩn đoán LCHADD dựa trên sự có mặt quá mức của các axit hydroxy chuỗi dài trên phân tích axit hữu cơ và sự hiện diện của các liên hợp với carnitine trong một hợp chất acylcarnitine hoặc liên hợp với glycine trong một hợp chất acylglycine. LCHADD có thể được xác nhận bằng nghiên cứu enzym trong nguyên bào sợi da hoặc bằng xét nghiệm di truyền. LCHADD hiện đã được đưa vào sàng lọc sơ sinh thường quy ở tất cả các tiểu bang ở Hoa Kỳ.

Điều trị trong trường hợp đợt cấp tính bao gồm bù nước, glucose liều cao, nghỉ ngơi trên giường, kiềm hóa nước tiểu và bổ sung carnitine. Điều trị dài hạn bao gồm chế độ ăn nhiều carbohydrate, bổ sung triglyceride chuỗi trung bình, và tránh nhịn ăn và tập thể dục gắng sức.

Thiếu hụt acyl-CoA dehydrogenase chuỗi rất dài (VLCADD)

Sự thiếu hụt này tương tự như LCHADD nhưng thường liên quan đến bệnh cơ tim nặng.

Glutaric acid máu loại II

Một khiếm khuyết trong việc chuyển electron từ coenzyme của acyl dehydrogenases chất béo sang chuỗi vận chuyển điện tử ảnh hưởng đến các phản ứng liên quan đến axit béo của tất cả các độ dài chuỗi (thiếu nhiều acyl-coA dehydrogenase); quá trình oxy hóa một số axit amin cũng bị ảnh hưởng.

Biểu hiện lâm sàng do đó bao gồm hạ đường huyết khi đói, toan chuyển hóa nặng, và tăng ammoniac.

Chẩn đoán acid glutaric máu loại II bằng tăng ethylmalonic, glutaric, 2- và 3-hydroxyglutaric, và các axit dicarboxylic khác trong phân tích axit hữu cơ, và glutaryl và isovaleryl và các acylcarnitine khác trong các nghiên cứu khối phổ liên tiếp (MS). Phân tích DNA có thể được xác nhận.

Điều trị bệnh axit glutaric máu loại II cũng tương tự như đối với MCADD, ngoại trừ riboflavin có thể có hiệu quả ở một số bệnh nhân.

Thông tin thêm

Sau đây là một nguồn thông tin bằng tiếng Anh có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của tài liệu này.

  1. Online Mendelian Inheritance in Man® (OMIM®) database: Complete gene, molecular, and chromosomal location information