Tắc động mạch do khí

Các triệu chứng xuất hiện trong vòng vài phút khi lên mặt nước và có thể bao gồm tình trạng tâm thần bị biến đổi, liệt nửa người, mất vận động hoặc rối loạn cảm giác cục bộ, động kinh, mất ý thức, ngừng thở và sốc; có thể là tử vong. Dấu hiệu chấn thương khí ép phổi hoặc là bệnh giảm áp type II cũng có thể xuất hiện.

Các triệu chứng khác có thể là do tắc động mạch do khí trong bất kỳ trường hợp nào sau đây:

• Động mạch vành (ví dụ loạn nhịp, nhồi máu cơ tim, ngừng tim)

• Da (ví dụ, vệt xanh tính trên da, lưỡi nhợt trung tâm)

• Thận (ví dụ, tiểu máu, protein niệu, suy thận)

• Đánh giá lâm sàng

• Hiếm khi, xác nhận bằng chẩn đoán hình ảnh

Chẩn đoán chủ yếu là lâm sàng. Nghi ngờ cao là cần thiết khi thợ lặn mất ý thức trong hoặc ngay sau khi lên mặt nước. Xác nhận chẩn đoán là khó khăn vì không khí có thể được hấp thu lại từ động mạch đã bị ảnh hưởng trước khi xét nghiệm. Ngoài ra, chẩn đoán hình ảnh chỉ nên được sử dụng nếu chẩn đoán không rõ ràng, bởi vì hình ảnh có thể trì hoãn điều trị. Tuy nhiên, các kỹ thuật hình ảnh có thể hỗ trợ chẩn đoán (mỗi kỹ thuật có độ nhạy hạn chế và do đó không nên được sử dụng để loại trừ chẩn đoán) bao gồm:

• Siêu âm tim (cho thấy không khí trong khoang tim)

• CT ngực (chấn thương tại phổi hoặc xuất huyết phổi)

• Chụp CT đầu (cho thấy khí trong lòng mạch và phù lan tỏa), mặc dù khí động mạch có thể nhìn thấy không nhất quán và không có khí cũng không loại trừ thuyên tắc động mạch do khí

• CT bụng (cho thấy khí trong các mạch mạc treo hoặc trong tĩnh mạch cửa)

Đánh giá cũng cần phải bao gồm đánh giá các nguyên nhân tiềm ẩn khác gây mất ý thức, bao gồm ngộ độc khí carbon monoxit do khí thở bị ô nhiễm. Đôi khi bệnh giảm áp có thể gây ra các triệu chứng và dấu hiệu tương tự (để so sánh các tính chất, xem bảng So sánh Thuyên tắc khí và bệnh giảm áp).

Vì bệnh giảm áp hoặc thuyên tắc động mạch do khí có thể phức tạp do huyết khối tĩnh mạch sâu và thuyên tắc huyết khối động mạch phổi, cần cân nhắc siêu âm định kỳ tĩnh mạch chân.

• Cung cấp oxy 100% ngay lập tức

• Liệu pháp tăng áp

Các thợ lặn được cho là bị thuyên tắc động mạch do khí cần phải được giải áp càng sớm càng tốt (1, 2). Vận chuyển đến buồng tăng áp được ưu tiên hơn các thủ thuật không cần thiết.

Trước khi vận chuyển, cung cấp nhanh oxy 100% sẽ giúp giảm nitơ trong máu bằng cách làm tăng gradient áp suất nitơ giữa phổi và tuần hoàn, do đó tăng tốc độ tái hấp thu bọt khí có chưa nitơ gây tắc mạch. Bệnh nhân huyết động không ổn định cần duy trì ở tư thế nằm ngửa để tạo điều kiện thuận lợi cho việc duy trì ổn định huyết áp và cung lượng tim.

Vận chuyển bằng đường hàng không có thể được biện minh nếu việc đó tiết kiệm thời gian đáng kể. Trước đây, người ta đã khuyến nghị không nên giảm thiểu tiếp xúc với áp suất giảm ở độ cao do khả năng mở rộng thể tích bọt khí. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân đã được thở ôxy lưu lượng cao, thì việc vận chuyển theo đường hàng không thường được dung nạp tốt. Ngoài ra, có thể có máy bay cấp cứu không có khả năng duy trì áp suất cabin ở mực nước biển.

Bệnh nhân bất tỉnh với phản xạ đường thở bị suy giảm nên được giữ ở tư thế nằm nghiêng để giúp ngăn ngừa hít phải, nếu việc đặt nội khí quản là không khả thi. Thông khí cơ học, thuốc vận mạch và hồi sức thể tích được sử dụng khi cần.

Định kỳ đặt tất cả bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng bên trái (tư thế Durant) hoặc tư thế Trendelenburg, trước đây được cho là ngăn chặn sự di chuyển của bóng khí ở đầu, không hiệu quả và không còn được khuyến nghị.

Sau đây là các tài nguyên tiếng Anh có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của các tài nguyên này.

1. Divers Alert Network: 24-hour emergency hotline, 919-684-9111

2. Duke Dive Medicine: Physician-to-physician consultation, 919-684-8111

3. Undersea and Hyperbaric Medical Society: Scientific and medical information pertaining to undersea and hyperbaric medicine through its bimonthly, peer-reviewed journal, Undersea and Hyperbaric Medicine, and other resources