Trật gối thường đi kèm với tổn thương động mạch hoặc thần kinh. Trật gối đe doạ đến khả năng tồn tại của chi. Những trật khớp này có thể tự hết trật trước khi đến bệnh viện. Chẩn đoán thường là chụp X-quang ngực. Cần đánh giá về mạch máu và thần kinh; tổn thương mạch máu được xác định CT mạch. Điều trị ngay lập tức nắn kín và điều trị tổn thương mạch.
Hầu hết trật khớp gối là trật ra trước khi gối duỗi quá mức; hầu hết trật gối ra sau hậu quả từ một lực đập hướng về phía sau vào đầu gần xương chày khi gối gấp nhẹ. Hầu hết trật gối do chấn thương nặng (ví dụ như tai nạn xe máy tốc độ cao), nhưng với chấn thương nhẹ (như bước vào hố và xoắn khớp gối) đôi khi có thể trât khớp gối, với các biến chứng mạch máu và thần kinh, đặc biệt là ở bệnh hoạn bệnh nhân béo phì (1).
Trật khớp gối luôn nguy hiểm
Các cấu trúc hỗ trợ khớp gối, gây ra sự mất vững
Mất vững khớp gối do tổn thương nặng dây chằng là nguyên nhân gây ra biến chứng hỏng khớp về sau.
Các cấu trúc khác thường bị thương tổn bao gồm
Động mạch khoeo (đặc biệt ở trật khớp ra trước)
Thần kinh mác và chày
Chấn thương động mạch khoeo có thể ban đầu chỉ gây tổn thương nội mạc do đó không gây thiếu máu cục bộ ngay đến khi động mạch trở nên bị tắc nghẽn. Không chẩn đoán được tổn thương động mạch có nguy cơ cao bị biến chứng thiếu máu chi, có thể dẫn đến cắt cụt.
(Xem Tổng quan về trật khớp.)
Tài liệu tham khảo chung
1. Vaidya R, Roth M, Nanavati D, Prince M, et al: Low-velocity knee dislocations in obese and morbidly obese patients. Orthop J Sports Med 3 (4):2325967115575719, 2015. doi: 10.1177/2325967115575719
Các triệu chứng và dấu hiệu của trật khớp gối
Trật khớp gối gây ra biến dạng rõ. Tuy nhiên, một số trường hợp tự hết trật trước khi đến phòng khám; trong những trường hợp như vậy khớp gối vẫn còn rất sưng và mất vững nhiều.
Sưng nề vùng khoeo gợi ý khối máu tụ máu hoặc tổn thương động mạch khoeo.
Chẩn đoán trật khớp gối
X-quang
Đánh giá mạch và thần kinh
Cần phải nghi ngờ trật khớp gối (cũng như đứt dây chằng chéo trước [ACL] và/hoặc đứt dây chằng chéo sau [PCL]) nếu đầu gối bị thương hoàn toàn không ổn định (xem thêm Bong gân đầu gối và chấn thương sụn chêm). X-quang thẳng và nghiêng được chẩn đoán với những trường hợp tự nắn trật.
Đánh giá về mạch máu và thần kinh đặc biệt quan trọng.
Thương tổn động mạch khoeo nên được nghi ngờ bất kể có thiếu máu thiếu máu hay không. Đánh giá lâm sàng của mạch ngoại vi không thể loại trừ hoàn toàn tổn thương động mạch khoeo, ngay cả khi mạch là bình thường trong một khoảng thời gian.
Chỉ số HA cổ chân-cánh tay (ABI) nên được xác định để kiểm tra tổn thương mạch máu; giá trị ≤ 0,9 rất nhạy cảm với tổn thương mạch máu. Huyết áp ở cổ chân dưới đầu gối bị thương tổn có thể được so sánh với huyết áp ở cổ chân bên đối diện nếu không thể đo được ABI. Tuy nhiên, chụp CT mạch là tiêu chuẩn vàng để đánh giá mạch máu sau trật gối. Một số chuyên gia cũng khuyến nghị chụp CT mạch ngay cả khi ABI > 0,9 và không có kết quả khám thực thể nào gợi ý thiếu máu cục bộ.
Nếu ABI ≤ 0,9 hoặc nếu có bất kỳ dấu hiệu nào gợi ý thiếu máu cục bộ, cần hội chẩn phẫu thuật mạch máu ngay lập tức. Các bác sĩ lâm sàng nên kiểm tra kỹ tổn thương mạch máu vì thời gian thiếu máu ảnh hưởng rất lớn đến giữ chi bệnh nhân. Nếu phẫu thuật để sửa chữa tổn thương mạch máu không được thực hiện trong vòng 8 giờ, tỷ lệ cắt cụt cao hơn.
Điều trị trật khớp gối
Nắn trật ngay lập tức
Nếu có tổn thương mạch máu thì cần phẫu thuật sửa chưa ngay
Sau đó mổ có kế hoạch để tái tạo lại dây chằng
Điều trị trật khớp gối là nắn chỉnh ngay lập tức ở tư thế gấp gối 15 độ.
Các tổn thương mạch máu cần sửa chữa ngay, cần tham khảo thêm bác sĩ phẫu thuật mạch máu. Nếu có triệu chứng thiếu máu chi cần mở cân cẳng chân nếu cần.
Với khớp gối mất vững nhiều, đôi khi cần khung cố định ngoại vi. Thông thường sau khi nắn trật chụp X-quang thẳng và nghiêng để đánh giá lại.
Tái tạo lại các dây chằng khớp gối sau khi gối đỡ sưng nề.
Những điểm chính
Trật khớp gối có thể kèm theo tổn thương động mạch khoeo hoặc thần kinh.
Trật khớp gối làm tổn thương các dây chằng do đó gây ra mất vững khớp.
Hầu hết trật khớp gối đều biểu hiện lâm sàng rõ trước khi đến viện, tuy nhiên khớp có thể tự hết trật trước khi đến phòng khám cấp cứu, do đó luôn nghi ngờ trật khớp nếu khám thấy khớp mất vững nặng.
Luôn kiểm tra chỉ số huyết áp cổ chân - cánh tay (ABI) và chụp CT mạch vì động mạch kheo thường tổn thương trong trật khớp gối.
Nắn chỉnh lại khớp ngay lập tức và hội chẩn với bác sĩ phẫu thuật tim mạch để sửa chữa động mạch kheo nếu có tổn thương.