Gãy đầu dưới xương cánh tay thường do cơ chế ngã chống tay tư thế duỗi khuỷu hoặc chấn thương trực tiếp, chúng có thể kèm tổn thương thần kinh mạch máu.
(Xem thêm Tổng quan về gãy xương.)
Gãy đầu dưới xương cánh tay hay gặp ở trẻ từ 3 đến 11 tuổi. Cơ chế chấn thương thường gặp là ngã chống tay duỗi khuỷu hoặc chấn thương trực tiếp, thường gây di lệch ra sau hoặc gập góc.
Động mạch cánh tay, thần kinh quay, thần kinh giữa có thể bị tổn thương, đặc biệt khi gãy di lệch ra sau hoặc gập góc nhiều. Tổn thương thần kinh mạch máu đôi khi dẫn đến hội chứng khoang cẳng tay, có thể gây ra hội chứng Volkmann (co cứng gấp cổ tay dẫn đến dị dạng bàn tay như móng vuốt). Gãy xương thường phạm khớp và gây ra tràn máu khớp.
Các triệu chứng và dấu hiệu của gãy xương cánh tay đầu xa
Đau và sưng nề vùng khuỷu, hạn chế vận động khớp khuỷu.
Tụ máu lớn trước trong cẳng tay gợi ý chấn thương động mạch cánh tay.
Chẩn đoán gãy xương cánh tay đầu xa
X-quang thẳng và nghiêng
Có thể không phát hiện ra đường gãy trên phim X-quang, tuy nhiên có một số dấu hiệu khác có thể gợi ý có gãy. Chúng bao gồm
Tấm mỡ phía sau
Tấm mỡ phía trước
Bất thường thành trước xương cánh tay
Bất thường đường quay chỏm con
Dấu hiệu tấm mỡ phía sau trên phim X-quang nghiêng luôn là bất thường; dấu hiệu này đặc hiệu cho tràn dịch khớp nhưng độ nhạy không cao.
Dấu hiệu tấm mỡ phía trước có thể gợi ý có tràn dịch khớp nhưng độ đặc hiệu không cao.
Tuy nhiên, nếu nhìn thấy có dấu hiệu tấm mỡ phía sau hoặc dấu hiệu tấm mỡ phía trước lớn, cần phải nghĩ đến có gãy xương và nên được chỉ định điều trị theo hướng như vậy.
Đường thành trước xương cánh tay là đường dọc theo thành trước của xương cánh tay trên phim X-quang tư thế nghiêng. Bình thường, đường này cắt ngang qua phần giữa chỏm con. Nếu đường này không cắt qua chỏm con hoặc chỉ cắt vào phần trước, có thể có gãy đầu xa xương cánh tay di lệch ra sau, khi đó nên chỉ định chụp tư thế chéo hoặc các phương tiện chẩn đoán hình ảnh khác.
Đường quay chỏm con là đường vẽ từ giữa thân xương quan trên phim X-quang khuỷu tư thế nghiêng, thông thường, nó sẽ đi qua giữa chỏm con. Nếu không, cần nghi ngờ một vết nứt ẩn.
Ngọc trai & cạm bẫy
|
Triệu chứng này ở trẻ em thường gặp với gãy đầu xa xương cánh tay, nên chụp X-quang để xem có dấu hiệu gợi ý gãy xương hay không (ví dụ: tấm mỡ phía sau, biến dạng thành trước hay đường quay chỏm con.).
Cần thăm khám mạch máu thần kinh toàn diện nếu nghi ngờ gãy xương. Đặc biệt để ý đến thần kinh quay, trụ, giữa. Bắt mạch chi cần so sánh với bên đối diện, đặc biệt khi có sưng nề hay tụ máu lớn (gợi ý tổn thương động mạch cánh tay) ở mặt trước trong cẳng tay.
Đường thành trước xương cánh tay và đường quay chỏm con
Thông thường đường thành trước xương cánh tay trên phim X-quang tư thế nghiêng sẽ cắt qua giữa chỏm con. Nếu đường này không cắt qua hoặc chỉ cắt qua phần trước chỏm con, có thể sẽ có gãy đầu xa xương cánh tay di lệch sau. Đường quay chỏm con, kẻ từ giữa xương quay, thường cắt ngang qua chỏm con. Nếu không, cần nghi ngờ một vết nứt ẩn. |
Hình ảnh do bác sĩ Danielle Campagne cung cấp.
Hình ảnh do bác sĩ Danielle Campagne cung cấp.
Hình ảnh do bác sĩ Danielle Campagne cung cấp.
Hình ảnh do bác sĩ Danielle Campagne cung cấp.
Điều trị gãy xương cánh tay đầu xa
Hội chẩn chuyên khoa chấn thương chỉnh hình sớm
Với những loại gãy không di lệch, không rõ đường gãy cho đặt nẹp
Với gãy xương di lệch, thường cần mổ mở nắn chỉnh, kết hợp xương bên trong
Nếu lâm sàng nghi ngờ gãy xương, cho nẹp và theo dõi sát
Gãy xương trên lồi cầu nên được nẹp ở vị trí hiện tại; không nên nắn chỉnh vì nguy cơ tổn thương dây thần kinh giữa và động mạch quay liên quan đến nắn chỉnh.
Hầu hết loại gãy này nên để phẫu thuật viên chấn thương chỉnh hình điều trị bởi nguy cơ xảy ra các biến chứng xa. Phần lớn bệnh nhân được nhận vào để theo dõi tình trạng thần kinh và mạch máu, tuy nhiên với gãy không di lệch, một số bác sĩ sẽ cho đặt nẹp và ngoại trú, hẹn tái khám vào ngày sau đó.
Gãy đầu xa xương cánh tay di lệch hoặc gập góc, đặc biệt nên để chuyên gia chấn thương chỉnh hình nắn chỉnh do nguy cơ tổn thương thần kinh, động mạch có thể xảy ra trong quá trình nắn. Nắn kín và bó bột có thể thử nhưng không được khuyến cáo bởi thường cần phải mổ mở nắn chỉnh kết hợp xương bên trong.
Nếu như lâm sàng có nghi ngờ (ví dụ trẻ không thể cử động khuỷu bình thường) và có dấu hiệu bất thường trên X-quang, nên nẹp cố định khớp và theo dõi sát.
Ngọc trai & cạm bẫy
|
Những điểm chính
Gãy đầu xa xương cánh tay hay gặp ở trẻ em.
Loại gãy này có thể gây tổn thương thần kinh giữa hay mạch quay.
Kiểm tra X-quang để phát hiện các dấu hiệu tấm mỡ phía trước và phía sau, sử dụng đường thành trước xương cánh tay và đường quay chỏm con để xác định liệu có một gãy xương khó phát hiện xảy ra không.
Để có hướng điều trị xác định, cần hội chẩn phẫu thuật viên chấn thương chỉnh hình.