Côn trùng có ngòi là thành viên của bộ cánh màng Hymenoptera của lớp côn trùng Insecta. Nọc độc bộ cánh màng Hymenoptera gây phản ứng độc cục bộ ở tất cả mọi người và phản ứng dị ứng chỉ ở những người nhạy cảm trước đó. Mức độ nghiêm trọng phụ thuộc vào liều nọc độc và mức độ nhạy cảm trước đây. Bệnh nhân tiếp xúc với các cuộc tấn công bầy đàn và các bệnh nhân có nồng độ IgE đặc hiệu cao là những người có nguy cơ bị sốc phản vệ; nhiều trẻ em không bao giờ vượt quá nguy cơ. Người không nhạy cảm trung bình có thể chịu đựng được 22 vết đốt/kg trọng lượng cơ thể một cách an toàn; do đó, người lớn trung bình có thể chịu được > 1000 vết đốt, trong khi 500 vết đốt có thể giết chết một đứa trẻ.
Rất nhiều người tìm kiếm sự chăm sóc y tế cho các đợt côn trùng đốt và biến chứng của họ sau cơn bão và có thể là các thảm hoạ môi trường khác.
Các tiểu nhóm chính bộ cánh màng Hymenoptera là
Họ ong Apids (ví dụ như ong mật, ong chúa)
họ ong Vespids (ví dụ, ong bắp cày, ong vàng, ong vò vẽ lớn)
Họ kiến Formicids (ví dụ, kiến lửa không có cánh)
Apids thường không đốt trừ khi bị kích động; tuy nhiên, những con ong chúa châu Phi (những con ong sát thủ), di cưtừ Nam Mỹ cư ngụ ở một số tiểu bang ở miền nam và tây nam nước Mỹ đặc biệt hung dữ khi bị kích động. Họ ong mật Apids thường đâm một lần và đẩy lưỡi gai vào vết thương, đưa ra nọc độc và giết chết côn trùng. Melittin được cho là thành phần gây đau chính của nọc độc. Nọc độc của các loài ong chúa gốc Phi không mạnh hơn các loài ong chúa khác, nhưng gây ra những hậu quả nghiêm trọng hơn bởi vì những con côn trùng này tấn công theo bầy đàn và gây ra nhiều nọc độc, tăng liều nọc độc. Tại Mỹ, ong đốt làm chết gấp 3 đến 4 lần so với những rắn cắn.
Hình ảnh do bác sĩ Justin Kaplan cung cấp.
Họ ong bắp cày vespid chỗ vòi đốt có ít râu và không ở trong da, do đó, chúng có thể gây ra nhiều vết đốt. Nọc độc chứa phospholipase, hyaluronidases và protein kháng nguyên 5, chất gây dị ứng nhất. Mặc dù họ ong mật vespids cũng tránh bị cắn trừ khi bị kích thích,tổ chúng gần gũi với con người, vì vậy những cuộc gặp gỡ khiêu khích xảy ra thường xuyên hơn. Ong vàng là nguyên nhân chính gây dị ứng với côn trùng ở Hoa Kỳ.
ALAN SIRULNIKOFF/SCIENCE PHOTO LIBRARY
Kiến lửa có mặt ở miền nam Hoa Kỳ, đặc biệt ở vùng Vịnh, nơi ở các khu vực thành thị, chúng có thể chiếm tới 40% tổng số, gây ra ít nhất 30 người chết/năm. Có nhiều loài, nhưng Solenopsis invicta chiếm ưu thế và chịu trách nhiệm cho một số lượng ngày càng tăng các phản ứng dị ứng. Các vết cắn của kiến để neo vào người và các mũi lặp lại liên tục khi nó xoay thân thể của nó trong một vòng cung xung quanh vết cắn, tạo ra một vết cắn trung tâm đặc trưng được bao phủ bởi một đường màu đỏ. Nọc độc có tính tan huyết, ly giải tế bào, kháng vi trùng, và thuốc trừ sâu; 3 hoặc 4 phần protein nhỏ có thể gây ra phản ứng dị ứng.
Các triệu chứng và dấu hiệu của côn trùng đốt
Vết cắn của họ ong mật và ong bắp cày là bỏng rôp ngay tức thời, đau nhức tạm thời, và ngứa, với một vùng da đỏ, sưng tấy và chu vi chỉ vài cm. Sưng và ban đỏ thường cao điểm ở 48 giờ, có thể tồn tại trong một tuần, và có thể bao gồm toàn bộ chi. Viêm mô tế bào hóa học tại chỗ này thường bị lẫn lộn với viêm mô tế bào vi khuẩn thứ phát, gây đau đớn hơn nhiều và không phổ biến sau khi bị nhiễm trùng. Phản ứng dị ứng có thể biểu hiện với nổi mày đay, phù mạch, co thắt phế quản, hạ huyết áp hoặc kết hợp; sưng một mình không phải là một biểu hiện của phản ứng dị ứng.
Triệu chứng và dấu hiệu của kiến lửa đốt là đau ngay lập tức, sau đó là tổn thương kiểu bỏng rát, thường được giải quyết trong vòng 45 phút và làm cho phồng rộp vô trùng bị phá vỡ trong vòng 30 đến 70 giờ. Đôi khi vết thương bị nhiễm trùng và có thể dẫn đến nhiễm khuẩn huyết. Trong một số trường hợp, thương tổn là ban đỏ và ngứa, chứ không phải là mụn mủ phát triển. Phản vệ do kiến lửa đốt có thể xảy ra trong < 1% bệnh nhân. Viêm một dây thần kinh và động kinh đã được báo cáo.
Chẩn đoán côn trùng đốt
Đánh giá lâm sàng
Chẩn đoán vết đốt của côn trùng dựa trên lâm sàng. Vết đốt của ong mật được kiểm tra cho người bị đốt. Đường thở trên và dưới được đánh giá để biết các dấu hiệu phản ứng dị ứng. Viêm mô tế bào thứ phát là hiếm nhưng được xem xét khi đỏ da và sưng bắt đầu sau một hoặc hai ngày sau khi mắc bệnh (thay vì ngay lập tức), có các dấu hiệu nhiễm trùng hệ thống (ví dụ: sốt, ớn lạnh) và đau có ý nghĩa.
Điều trị côn trùng đốt
Epinephrine đường ngoại biên và thuốc kháng histamine cho các phản ứng dị ứng toàn thân
Loại bỏ bất kỳ ngòi đốt nào của ong mật
Thuốc giảm đau và thuốc kháng histamine cho phản ứng cục bộ
Ngòi đốt, nếu có, nên được loại bỏ càng nhanh càng tốt. Các phương pháp được đề xuất bao gồm cạo với một cạnh mỏng cùn (ví dụ, cạnh của một thẻ tín dụng, mặt cùn của một dao).
Đau, bỏng cháy, và ngứa có thể được giảm bằng cách đặt một khối đá băng quấn trong một tấm vải trên chỗ bị đốt càng sớm càng tốt và cho uống kháng histamin H1, NSAID, hoặc cả hai. Các biện pháp cục bộ có thể có hiệu quả khác bao gồm kem chống histamine (ví dụ với diphenhydramine hoặc tripelennamine), các miếng dán lidocaine, hỗn hợp của kem gây mê cục bộ, tiêm trong da 1% lidocaine (có hoặc không có 1:100.000 epinephrine) và kem corticosteroid trong thuốc mỡ (ví dụ triamcinolone 0,1%). Hầu hết các biện pháp chữa bệnh dân gian (ví dụ, việc áp dụng chất làm mềm thịt) có hiệu quả hạn chế.
Phản ứng dị ứng mức trung bình được điều trị bằng thuốc kháng histamine đường tĩnh mạch; phản vệ được điều trị với epinephrine đường tiêm và dịch truyền tĩnh mạch nếu cần.
Những người bị chứng quá mẫn với côn trùng nên mang theo một bộ dụng cụ chứa một ống tiêm chứa epinephrine. Họ nên sử dụng nó càng sớm càng tốt sau khi bị đốt và tìm sự chăm sóc y tế ngay lập tức. Những người có tiền sử quá mẫn hoặc dị ứng với côn trùng cắn phải mang thông tin nhận dạng như vòng tay cảnh báo.
Phòng ngừa côn trùng đốt
Những người bị chứng quá mẫn có nguy cơ mắc các chứng bệnh sau đó. Có thể xem xét liệu pháp giải mẫn cảm. Liệu pháp miễn dịch từ nọc độc có hiệu quả cao, giảm nguy cơ sốc phản vệ tái phát từ 50% xuống còn khoảng 10% sau 2 năm điều trị và khoảng 2% sau 3 đến 5 năm điều trị. Trẻ được điều trị bằng liệu pháp miễn dịch nọc độc có nguy cơ phản ứng toàn thân thấp hơn đáng kể với côn trùng đốt 10 đến 20 năm sau khi điều trị. Liệu pháp miễn dịch nọc độc có vẻ an toàn khi sử dụng trong thời kỳ mang thai. Liệu pháp đơn độc là đủ. Sau khi điều trị miễn dịch ban đầu, có thể cần đến liều duy trì đến 5 năm.
Những điểm chính
Ong mật và ong bắp cày đốt ngay lập tức đau, rát bỏng, ngứa, ban đỏ và sưng tấy.
Kiến lửa đốt gây ra đau,phản ứng sưng đỏ ngay lập tức, thông thường bị mụn phỏng nước trong vòng một giờ và đôi khi bị nhiễm trùng trong vòng vài giờ hoặc vài ngày.
Nghi ngờ nhiễm trùng thứ phát khi đau đáng kể, kéo dài trong 1 hoặc 2 ngày chỗ ban đỏ và sưng, hoặc phát hiện các biểu hiện nhiễm trùng hệ thống.
Nghi ngờ phản ứng dị ứng khi nổi mày đay, phù mạch, co thắt phế quản, và/hoặc hạ huyết áp, nhưng không chỉ có một triệu chứng sưng đỏ.
Hủy bỏ ngòi đốt của ong mật và điều trị các phản ứng tại chỗ với đá lạnh, uống kháng histamin H1 và/hoặc NSAID.
Điều trị dị ứng và nhiễm trùng.
Xem xét điều trị giải mẫn cảm miễn dịch bằng cách làm mất cân bằng cho bệnh nhân có phản ứng phản vệ.