Bệnh nấm Paracoccidioides là bệnh nấm tiến triển ở phổi, da, màng nhầy niêm mạc, hạch lympho và cơ quan nội tạng gây ra bởi Paracoccidioides brasiliensis. Các triệu chứng bao gồm loét da, viêm hạch, và đau liên quan đến các cơ quan trong ổ bụng. Chẩn đoán gồm lâm sàng và vi sinh, xác định chẩn đoán bằng nuôi cấy. Điều trị bằng azole (ví dụ: itraconazole), amphotericin B hoặc sulfonamid.
(Xem thêm Tổng quan về Nhiễm nấm.)
Paracoccidioidomycosis chỉ xảy ra ở các ổ bệnh riêng lẻ ở Nam và Trung Mỹ, chủ yếu gặp ở nam giới từ 20 đến 50 tuổi, đặc biệt là những người trồng cà phê ở Colombia, Venezuela và Brazil.
Mặc dù là một bệnh nhiễm trùng cơ hội tương đối hiếm gặp, bệnh do nấm paracoccidioides đôi khi xảy ra ở những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch nhưng hiếm khi xảy ra ở những người mắc bệnh AIDS.
Mặc dù các nguồn môi trường cụ thể của Paracoccidioides brasiliensis vẫn chưa được xác định, nhưng nó được cho là tồn tại trong đất dưới dạng nấm mốc, bị nhiễm trùng do hít phải conidia (bào tử được tạo ra bởi dạng sợi nấm của nấm). Bào tử nấm chuyển thành nấm men khi xâm nhập vào phổi và được cho là lan truyền đến các vị trí khác theo đường máu và bạch huyết.
Các triệu chứng và dấu hiệu của bệnh nấm Paracoccidioides
Hầu hết những người hít phải bào tử đính của P. brasiliensis có nhiễm trùng phổi không triệu chứng; bệnh nếu xảy ra thường biểu hiện dưới dạng viêm phổi cấp tính, có thể tự khỏi. Nhiễm trùng rõ ràng trên lâm sàng có thể tiến triển và trở thành mạn tính nhưng thường không gây tử vong. Có 3 hình thái bệnh:
Da niêm mạc: Nhiễm trùng thường ở mặt, đặc biệt là đường viền quanh niêm mạc miệng và mũi. Nấm men thường có rất nhiều trong các tổn thương dạng chấm xuất hiện khắp đáy của tổn thương loét lan tỏa từ từ. Các hạch bạch huyết khu vực to ra, hoại tử hóa, và bài tiết các chất hoại tử qua da.
Hạch bạch huyết: Hạch cổ, hạch thượng đòn hoặc hạch nách to lên nhưng không đau.
Nhiễm trùng nội tạng: Thông thường, tổn thương khu trú gây ra sự to lên chủ yếu ở gan, lá lách, và hạch bạch huyết ổ bụng, đôi khi gây đau bụng.
Nhiễm trùng có thể kết hợp cả 3 hình thái bệnh.
Bệnh do Paracoccidioidomycosis có thể biểu hiện như sau
Bệnh cấp tính/bán cấp thường xuất hiện ở bệnh nhân < 30 tuổi và biểu hiện như bệnh lan tỏa (liên quan đến hạch bạch huyết, gan, lá lách và tủy xương)
Một thể ở người lớn là do tái hoạt và có thể gây bệnh phổi mạn tính bao gồm xơ phổi, khí phế thũng và kén khí.
Hình ảnh của www.doctorfungus.org © 2005.
Hình ảnh của www.doctorfungus.org © 2005.
Hình ảnh của BS. Karen McKoy.
Hình ảnh của www.doctorfungus.org © 2005.
Hình ảnh của www.doctorfungus.org © 2005.
Hình ảnh của BS. Karen McKoy.
Chẩn đoán bệnh nấm Paracoccidioides
Nuôi cấy và/hoặc mô bệnh học
Các kết quả lâm sàng gợi ý chẩn đoán bệnh paracoccidioidomycosis.
Nuôi cấy là chẩn đoán xác định, mặc dù việc quan sát thấy tế bào nấm men lớn (thường > 15 micromet) tạo thành nhiều chồi đặc trưng (bánh xe hoa tiêu) trong bệnh phẩm cũng là bằng chứng chẩn đoán khá chắc chắn.
Vì nuôi cấy P. brasiliensis có thể gây nguy hiểm sinh học nghiêm trọng cho nhân viên phòng thí nghiệm, phòng thí nghiệm cần được thông báo về chẩn đoán khi nghi ngờ.
Điều trị bệnh nấm Paracoccidioides
Itraconazole
(Xem thêm Thuốc chống nấm.)
Thuốc nhóm Azole có hiệu quả cao. Itraconazol đường uống thường được coi là thuốc được lựa chọn chủ yếu vì nó có giá thấp hơn các loại azole khác có sẵn ở các vùng lưu hành.
Amphotericin B truyền tĩnh mạch cũng có thể loại trừ được nhiễm trùng và thường được sử dụng trong các trường hợp rất nặng.
Thuốc Sulfonamid, hiện đang được sử dụng rộng rãi ở một số nước vì không đắt, có thể ngăn chặn sự phát triển của Paracoccidioides và làm thoái lui tổn thương nhưng không có khả năng chữa khỏi và phải được cho đến 5 năm.